Tiền lương của công nhân may mặc không đủ sống

Đây là kết quả nghiên cứu được chia sẻ tại Tọa đàm “Tiền lương không đủ sống và hệ lụy” do Oxfam Việt Nam và Viện Công nhân - Công đoàn (Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam) tổ chức ngày 25.2.

Theo bà Phạm Thị Thu Lan (Viện Công nhân - Công đoàn), nghiên cứu của Oxfam phối hợp cùng Viện Nghiên cứu Công nhân và Công đoàn thực hiện tháng 5.2018, với 157 người tại 6 doanh nghiệp may thuộc 4 vùng lương cho thấy, lương không đủ sống kéo theo nhiều hệ luỵ đối với công nhân, gia đình họ và niềm tin đối với tương lai.

Qua kết quả phỏng vấn người lao động, có 69% công nhân cho biết họ không có đủ tiền trang trải nhu cầu sinh hoạt của mình; 31% không tiết kiệm được gì từ tiền lương trong tháng; 37% cho biết họ luôn ở trong tình trạng vay nợ từ bạn bè, người thân hay hàng xóm để bù đắp thiếu hụt chi tiêu trong tháng; 96% không bao giờ, hoặc hiếm khi đi ăn nhà hàng.

Về thức ăn và dinh dưỡng, có 28% công nhân nói rằng tiền lương không đủ để đảm bảo chi tiêu ăn uống cho gia đình trong cả tháng (trong đó, 50% cho biết họ phải vay tiền để mua thức ăn); 6% cho biết vào cuối tháng, công nhân chỉ ăn cơm chan canh xuông; 96,2% nói họ lo lắng về an toàn, học hành và dinh dưỡng của con cái trong thời gian họ ở nhà máy.

Những con số cho thấy hệ lụy của lương không đủ sống Ảnh Thu Hằng

Bà Phạm Thị Thu Lan chia sẻ: “Hầu hết công nhân trong nghiên cứu này đang phải vật lộn để nuôi sống bản thân và gia đình, thậm chí có những lúc bị đói. Nhiều người rơi vào vòng xoáy nợ nần, sống trong điều kiện nghèo nàn, không đủ khả năng chăm sóc sức khoẻ cho bản thân và gia đình và không đủ điều kiện chi trả học hành cho con cái họ. Nhiều công nhân có kế hoạch và ước mơ cho tương lai nhưng không nhìn thấy công việc hiện tại có thể giúp họ đạt được ước mơ như thế nào. Họ không có đủ tiền để trang trải nhu cầu sinh hoạt của mình và không tiết kiệm được gì từ tiền lương của họ ngoại trừ một khoản tiền từ BHXH nếu họ mất việc”.

Tiền lương thấp là kết quả của thương mại không công bằng trong chuỗi cung ứng ngành may mặc toàn cầu. Những hệ lụy của lương không đủ sống buộc 65% công nhân thường xuyên làm thêm giờ; 69% hay bị đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, tụt huyết áp, đau đốt sống cổ; 53% không đủ tiền trang trải các chi phí phám chữa bệnh và thuốc men.

“Mong đợi của công nhân may hiện nay là lương đủ sống trong điều kiện làm việc bình thường, trong giờ làm việc tiêu chuẩn và cường độ làm việc phù hợp”, bà Lan nói.

Tại tọa đàm, các chuyên gia đã đưa ra các khuyến nghị, trong đó nhấn mạnh về tầm quan trong trong việc xây dựng lộ trình nâng mức lương tối thiểu lên mức lương đủ sống. Lộ trình này đòi hỏi sự cam kết mạnh mẽ của Chính phủ, doanh nghiệp, nhãn hàng và công đoàn. Người tiêu dùng cũng là một tác nhân quan trọng giúp gây ảnh hưởng và thúc đẩy lộ trình này bằng cách bày tỏ sự quan tâm và mong đợi của mình đối với các nhãn hàng thời trang về thực hành ứng xử có đạo đức trong hoạt động kinh doanh trong việc trả lương đủ sống.

Bà Nguyễn Thị Lê Hoa, Phó giám đốc Tổ chức Oxfam Việt Nam, cho biết: “Tình trạng tiền lương thấp trong chuỗi cung ứng ngành may đang làm cho công nhân và gia đình họ bị mắc kẹt trong vòng nghèo đói. Khi nói đến nghèo đói, chúng ta nói đến tình trạng người lao động không thể nào đáp ứng các nhu cầu cơ bản để có cuộc sống tử tế cho họ và gia đình họ - không nhất thiết giống chuẩn nghèo chính thức của Chính phủ hoặc chuẩn nghèo của Ngân hàng Thế giới. Những chuẩn nghèo này chưa đủ để đảm bảo một cuộc sống đàng hoàng”.

Theo bà Lê Hoa, kết quả nghiên cứu giúp các bên nhìn bức tranh tổng thể để tìm ra giải pháp cho một vấn đề đã tồn tại lâu nay mà chưa được giải quyết triệt để với các cách tiếp cận giải pháp ở tầm vĩ mô hiện nay. Việc giải quyết vấn đề tiền lương thấp và điều kiện làm việc kém không thể là giải pháp quốc gia, mà phải là giải pháp toàn cầu trong bối cảnh toàn cầu hiện nay.