Về các thái giám thời Nguyễn, nhà nghiên cứu Lê Nguyễn có nhiều câu chuyện hấp dẫn "kể hoài không hết" trong tác phẩm mới Xã hội Việt Nam thời Lê - Nguyễn, (do Dtbooks và NXB Hồng Đức vừa ấn hành). Ông tiết lộ lý do xuất hiện của các thái giám, rằng: “Trong đời sống cung đình xưa, để phục vụ cho nhà vua, các bà hoàng hậu, hoàng phi, triều đình đã tuyển vào cung hàng trăm, thậm chí hàng ngàn cung phi mỹ nữ. Nhiều cung phi hàng năm trời vẫn chưa được đấng cửu trùng để mắt đến, sống vò võ giữa lãnh cung trong nỗi khát khao được một lần ân ái. Vào hoàn cảnh đó, nếu trong số người phục dịch ở cung đình có nam giới (mà điều này không thể không có) thì nguy cơ hỗn loạn trong cung là chuyện có thể thấy trước".
Cổng Tam Quan của chùa Từ Hiếu tại Huế Ảnh: Thế Trung - Đức Hoàng |
Vì vậy, từ hàng ngàn năm qua, tại Trung Quốc, Đại Việt và một số quốc gia khác trên thế giới, đã xuất hiện một tầng lớp quan lại hạ đẳng chuyên phục dịch trong cung là thái giám, thường xuyên tiếp xúc với các cung phi mỹ nữ, song không có khả năng tạo ra những scandal chốn cung đình. Đó là các hoạn quan, những người đàn ông bất túc bẩm sinh hay tự thiến để có được chút địa vị trong xã hội phong kiến.
Đề cập đến nỗi cô đơn cuối đời của các thái giám thời Nguyễn, sách đã dẫn viết: “Năm Thành Thái thứ năm (1893), bức xúc với những bẽ bàng trong cuộc sống cung đình, trước sự hắt hủi, coi thường của vua quan triều Nguyễn, và để có nơi an ủi phần hồn, các thái giám đã dùng tiền riêng tái thiết và mở rộng chùa Từ Hiếu, dành một nơi vừa làm nhà nghỉ, vừa làm nhà thờ. Một tấm bia dựng lên ở đây với nội dung: 'Trong đời sống, chúng tôi tìm thấy ở đây sự yên bình. Khi ốm đau, chúng tôi lui về đây, và sau khi chết, chúng tôi sẽ được chôn chung ở đây. Dù sống hay chết, chúng tôi vẫn tìm thấy sự an nghỉ tại nơi này'”.
Được biết, chùa Từ Hiếu ban đầu chỉ là một thảo am với tên gọi là am An Dưỡng do Tổ sư Nhất Định lập nên. Ngài nguyên là tăng cang của chùa Giác Hoàng trong cung, sau cáo lão về rừng để nuôi dưỡng mẹ già và tu hành thanh tịnh tại đây và ngôi chùa mang đậm nét đẹp của kiến trúc Huế xưa.
Miêu tả về ngôi chùa này, trong bài “Thăm chùa Từ Hiếu, ngôi cổ tự độc đáo bậc nhất xứ Huế” của hai tác giả Thế Trung - Đức Hoàng đăng trên trang Phật Giáo (Hội Phật giáo VN) phản ánh chi tiết: “Không chỉ là ngôi chùa gắn liền với câu chuyện đạo hiếu cảm động, chùa Từ Hiếu còn nổi bật bởi sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc và khung cảnh thiên nhiên thơ mộng khiến nhiều người như lạc vào thế giới nửa thực nửa mơ của những rừng thông xanh mướt, và đây cũng là một trong những điểm nổi bật của những ngôi chùa ở xứ Huế, luôn hòa mình vào cảnh sắc thiên nhiên”.
Áo lễ của Thái giám Ảnh: T.L in trong sách của tác giả Lê Nguyễn |
Ngay sát với chùa Từ Hiếu, trên cùng một ngọn đồi, là nghĩa trang dành cho các thái giám triều Nguyễn Hiện nay, khu nghĩa trang của các vị thái giám độc đáo ở Việt Nam này có vị trí nằm bên phải của chùa Từ Hiếu có diện tích gần 1000 m2, xung quanh là những bức tường bảo vệ cao khoảng 1,5 m. Hàng chục ngôi mộ được chia làm ba hàng, sắp xếp từ nhỏ đến lớn theo chức vụ của quan thái giám, ở giữa có tấm bia khắc ghi công lao đóng góp của họ đối với triều đình.
Sách Xã hội Việt Nam thời Lê - Nguyễn của tác giả Lê Nguyễn kể: “Nó không giống như những nghĩa trang bình thường khác, các ngôi mộ thay vì nằm rải rác trên một quãng đất rộng thì mộ của họ nằm đối xứng nhau trên một vuông sân lát đá có tường vây quanh. Giữa thập niên 1910, người ta đếm được 18 ngôi mộ, song chỉ 9 ngôi mộ có chôn người, 9 ngôi mộ kia dành cho những thái giám còn sót lại. Đến nay, tổng số ngôi mộ của các thái giám được an áng trong cuộc đất của chùa Từ Hiếu là 23” (tuy nhiên hiện có tư liệu khác ghi là 24 ngôi mộ - NV).
Bia ghi công lao các vị thái giám triều Nguyễn - những kiếp người với thân phận đặc biệt Ảnh: Thế Trung - Đức Hoàng |
Hiện nay, nghĩa trang luôn bình yên, nơi yên nghỉ của các vị thái giám thời Nguyễn ở chùa Từ Hiếu (Huế) vẫn đang từng ngày rêu phủ xanh mượt theo thời gian, như chôn vùi cùng năm tháng những câu chuyện buồn đau thân phận của những kiếp người thật đặc biệt. “Nhưng đó là những người cuối cùng ghi dấu sự cáo chung của thái giám - một lớp quan lại đặc biệt từng chứng kiến những thăng trầm trải dài hàng ngàn năm lịch sử thời phong kiến ở nước ta”, tác giả Lê Nguyễn đúc kết.
Bình luận (0)