Tổng thống Trump cảnh báo Iran

Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) hôm qua xác nhận Iran đã tích trữ lượng uranium làm giàu ở cấp độ thấp vượt mức 300 kg được quy định trong thỏa thuận mang tên Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) do nước này ký với nhóm P5+1 (5 thành viên HĐBA LHQ và Đức) năm 2015, theo BBC. Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif cũng khẳng định nước này đã phá vỡ giới hạn uranium làm giàu 3,67%, mức dành cho sản xuất điện hạt nhân dân dụng, thấp hơn nhiều so với mức 90% để chế tạo vũ khí. Ông còn nhấn mạnh: “Bước kế tiếp của chúng tôi là sẽ làm giàu uranium vượt mức 3,67%”. Ngoại trưởng Zarif tuyên bố nước này không vi phạm thỏa thuận mà nhằm phản ứng với các động thái của Mỹ.

Washington rút khỏi JCPOA hồi năm 2018 và tái áp đặt hàng loạt cấm vận nhắm vào Tehran. Trả lời câu hỏi của phóng viên hôm qua về các diễn biến mới, Tổng thống Mỹ Donald Trump nói: “Iran biết mình đang làm gì. Họ biết họ đang đùa với cái gì. Tôi nghĩ họ đang đùa với lửa”. Trước đó, Nhà Trắng tuyên bố sẽ tiếp tục gây sức ép tối đa lên Iran cho “đến khi giới lãnh đạo của họ thay đổi cách hành xử”. Hiện căng thẳng đang leo thang sau vụ Iran bắn hạ máy bay không người lái Mỹ ở eo biển Hormuz hôm 20.6. Sau đó, Tổng thống Trump ký sắc lệnh áp đặt cấm vận mới nhắm vào lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei và nhiều quan chức cấp cao khác. Đáp lại, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Iran Abbas Mousavi tuyên bố động thái này “đồng nghĩa với việc đóng cửa vĩnh viễn con đường ngoại giao”.

Bên cạnh đó, Ngoại trưởng Zarif lập luận việc Iran sản xuất uranium vượt giới hạn vì “châu Âu không thực hiện cam kết bảo vệ các lợi ích của Iran theo thỏa thuận”. Theo ông, tình hình có thể sẽ thay đổi nếu Anh, Đức và Pháp thực hiện cam kết. Bộ Ngoại giao Iran cảnh báo quá trình làm giàu uranium vượt mức 3,67% sẽ bắt đầu trong 10 ngày tới nếu những quốc gia nói trên không có “bước đi cụ thể và thực tế” để giúp bảo vệ kinh tế Iran trước cấm vận của Mỹ.

Đáp lại, Reuters dẫn lời Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ngày 2.7 cảnh báo Tehran phải tránh những hành động đe dọa JCPOA, theo Reuters. Nhà lãnh đạo cho biết thêm trong vài ngày tới, ông sẽ thực hiện các biện pháp “nhằm đảm bảo Iran tuân thủ các nghĩa vụ và tiếp tục hưởng lợi ích kinh tế từ thỏa thuận”. Ngoại trưởng Anh Jeremy Hunt thì tuyên bố nước này muốn duy trì JCPOA “vì chúng tôi không muốn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên nếu Iran phá vỡ thỏa thuận thì chúng tôi cũng sẽ rút lui”. Ngoài ra, một nguồn tin từ Bộ Ngoại giao Đức tiết lộ Berlin sẽ xem xét kỹ lưỡng các bước kế tiếp cùng với những nước còn duy trì JCPOA, bao gồm cả Trung Quốc và Nga. Trong khi đó, Bắc Kinh và Moscow nói hành động của Iran là “đáng tiếc” nhưng cũng cho rằng đây là hệ quả của chiến dịch gây sức ép từ Mỹ.