Ngày tôi chân ướt chân ráo lên thành phố trọ học, lần đầu theo bạn cùng quê dạo một vòng quanh phố vào buổi sáng sớm, mùi súp, thịt nướng, mùi bánh mì ốp la lan tỏa trong không khí không làm tôi thấy đói bụng mà lại khiến tôi nhớ các món điểm tâm giản dị nơi quê nhà. Khi thì củ khoai nướng, sắn luộc, miếng bánh đúc, có hôm được đổi vị với đĩa xôi gấc nóng hổi má vừa mới nấu.
Cũng như bao gia đình khác ở vùng thôn quê, nhà tôi nhỏ bé giữa một vườn cây trái mít, xoài, nhãn… trong đó không thể không kể đến gấc - một loại cây quý không phải nơi nào cũng có. Bên cạnh công việc đồng áng, ba má còn chăm chút từng loại cây trái trong vườn nhà. Năm nào cũng vậy, đến mùa trồng gấc, má đều gieo vài gốc rồi tẩn mẩn cặm từng cây gai tre rào. Cứ sáng sớm hoặc chiều tối, ba phụ má xách vài gàu nước tưới cho đất mềm, hạt dễ nảy mầm. Chừng vài ngày sau, những hạt gấc nảy mầm vươn dài lên những cành tre cứng cáp. Rồi từ mầm non bé tí ngày nào, cây gấc nhanh chóng leo lên giàn, mọc tràn lan, phủ màu xanh um. Những hôm đi học về mệt, thể nào tôi cũng chạy ào ra vườn, chui tọt vào giàn gấc thả hồn nhìn đám lá màu xanh với những lông măng rất mịn, rồi len lén đưa tay chạm nhẹ vào trái gấc be bé. Không biết cả đời ba má đã trồng bao nhiêu giàn gấc rồi mà cứ đến mùa ra quả lại hồi hộp đón chờ từng trái lớn dần. Độ tháng 6, tháng 7 âm lịch là thời điểm vào vụ thu hoạch gấc. Má tôi cắt những quả gấc chín đầu tiên mang đi biếu bà con, hàng xóm.
Hồi còn nhỏ tôi đã nhiều lần thắc mắc tại sao chỉ là những quả gấc nhỏ bé mà khi qua tay những người phụ nữ miệt vườn như má lại có được nhiều món ngon đến thế. Những miếng cơm gấc đã tách ra khỏi hạt, hấp, ướp đường và sấy khô để thành món mứt, rồi cả rượu gấc, dầu gấc… Đặc biệt, xôi gấc là món sở trường của má.
Sau nhiều lần mon men phụ má nấu xôi, tôi mới biết để có được đĩa xôi gấc thơm ngon đòi hỏi sự chuẩn bị công phu, tỉ mỉ, từ lúc chọn nếp, chọn gấc đến khi nấu xôi. Đầu tiên phải chọn loại nếp thơm, ngon, dẻo. Quả gấc đỏ tươi vừa đủ độ chín; gai nhỏ, đều và thưa, cuống to thì thịt gấc mới dày. Gấc được bổ đôi, nạo lấy phần thịt đỏ và cùi vàng óng ả bóp đều, sau đó trộn cùng nếp đã vo sạch để ráo nước. Tiếp tục cho nếp vào nồi nấu, canh nước sao cho xôi chín dẻo nhưng không ướt. Không quên thêm một ít lá dứa đã rửa sạch để tạo mùi thơm nồng. Thích nhất là khi má nấu xôi gấc bằng lửa củi, xôi chín có lớp cháy ăn rất giòn và thơm. Xôi vừa chín tới, mở nắp nồi đang còn nghi ngút khói sẽ cảm nhận được mùi thơm nức từ gấc và lá dứa. Khâu cuối cùng là đơm xôi ra đĩa, rắc thêm một ít muối đậu phụng.
Những ngày này gấc đã vào mùa hái quả. Dù bận bịu thế nào, tôi cũng phải thu xếp một chuyến về quê để được thêm một lần thưởng thức đĩa xôi gấc má nấu không những bổ dưỡng, ngọt lành mà còn đong trọn cả một khoảng trời ký ức ấu thơ.
Bình luận