Universal Music Group 'xuống tay', nhạc trên TikTok 'bay màu' ra sao?

Khi hai 'ông lớn' đối đầu

UNIVERSAL MUSIC VIETNAM

Cuộc chiến gay gắt của Universal Music Group (UMG) - công ty âm nhạc lớn nhất thế giới và TikTok - nền tảng quảng bá âm nhạc có sức ảnh hưởng nhất trong 5 năm qua, đang khiến ngành công nghiệp âm nhạc từ Âu - Mỹ sang Á, trong đó có Việt Nam chịu ảnh hưởng. Màn đối đầu của hai "gã khổng lồ này" bước vào giai đoạn mới, căng thẳng hơn từ hôm 27.2 vừa qua khi các bài hát do UMG xuất bản bắt đầu bị xóa khỏi TikTok.

Theo Variety, cuộc xung đột này bắt đầu từ đầu tháng 2 khiến các bản thu âm do UMG sở hữu hoặc phân phối dần biến mất khỏi nền tảng nhưng giờ đây, mọi thứ đã lan rộng ra số lượng bài hát lớn hơn, bao gồm cả những bài hát do công ty sản xuất. Tình huống này kèm theo cuộc "khẩu chiến" đối đầu giữa hai bên xuất phát từ việc họ không đàm phán thành công thỏa thuận cấp phép, vốn hết hạn hôm 31.1 vừa qua.

Trong một bức thư ngỏ được công bố hôm 30.1, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của UMG là Lucian Grainge nêu rõ: "Trong các cuộc thảo luận gia hạn hợp đồng với TikTok, chúng tôi đã thúc ép họ về ba vấn đề quan trọng: chi trả thỏa đáng cho các nghệ sĩ và nhạc sĩ của chúng tôi, bảo vệ các nghệ sĩ con người khỏi tác hại của AI (trí tuệ nhân tạo) và sự an toàn trực tuyến đối với người dùng TikTok… Liên quan đến vấn đề chi trả cho nghệ sĩ và nhạc sĩ, TikTok đề xuất trả tiền cho các nghệ sĩ và nhạc sĩ của chúng tôi ở mức chỉ bằng một phần nhỏ so với mức mà các nền tảng xã hội lớn có vị trí tương tự phải trả".

Vị này nói thêm rằng nguồn thu của họ từ TikTok chỉ chiếm 1% tổng doanh thu của công ty. "Cuối cùng thì TikTok đang cố gắng xây dựng một hoạt động kinh doanh dựa trên âm nhạc mà không trả giá trị hợp lý cho âm nhạc", phía UMG tuyên bố.

GETTY

Đáp lại, phía TikTok cũng đăng một bức thư ngỏ cùng ngày. Trong đó, có đoạn viết: "Thật buồn và thất vọng khi Universal Music Group đã đặt lòng tham của chính họ lên trên lợi ích của các nghệ sĩ và nhạc sĩ của họ… TikTok đã có thể đạt được thỏa thuận với góc độ ưu tiên nghệ sĩ trên hết với mọi hãng thu âm và nhà phát hành khác. Rõ ràng, những hành động tư lợi của UMG không mang lại lợi ích tốt nhất cho các nghệ sĩ, nhạc sĩ và người hâm mộ".

Suốt một tháng qua, không bên nào chịu thua bên nào bởi mỗi "ông lớn" đều có cái lý của riêng mình. Tatiana Cirisano, nhà phân tích và tư vấn cấp cao về ngành công nghiệp âm nhạc tại MIDiA Research, nói với Business Insider khi các cuộc đàm phán giữa hai bên diễn ra sẽ dẫn đến một cuộc tranh luận xem bên nào cần bên kia nhiều hơn. Vị này nêu rõ: "Các nền tảng xã hội sẽ cho rằng họ là một công cụ tiếp thị quan trọng mà các hãng thu không thể để mất và các hãng thu âm sẽ cho rằng nền tảng kia không thể hoạt động nếu không có âm nhạc của họ. Với những tin tức gần đây, UMG có vẻ muốn chứng minh điều sau".

GETTY

Với Universal Music Group, việc gỡ bỏ nhạc thuộc bản quyền của công ty khỏi TikTok là động thái quyết liệt để họ có thể đòi quyền lợi xứng đáng cho các nghệ sĩ, đối tác của mình. UMG càng tự tin hơn với quyết định ấy bởi doanh thu từ TikTok chỉ chiếm 1% và kể cả khi rút hết nhạc khỏi nền tảng này cũng không ảnh hưởng đến túi tiền của họ. Nhưng với TikTok thì khác, các chuyên gia dự đoán nếu quá trình gỡ bỏ nhạc hoàn tất, dự kiến sẽ có tới 80% nhạc trên TikTok "bay màu".

Còn ở góc độ của TikTok, đòn "trừng phạt" của UMG cũng chẳng thấm tháp gì. Hiện nền tảng này có hàng tỉ người dùng đồng thời là ứng dụng có thời gian sử dụng trung bình hằng ngày cao nhất và phía TikTok cho rằng nhạc của UMG trên đó không nhiều như công ty này nghĩ. Những nguồn thân cận với TikTok cho rằng con số này nhỏ hơn rất nhiều những gì nguồn thân cận của UMG đưa ra, cụ thể là chỉ chiếm 20 - 30%. Các nguồn tin từ TikTok cũng khẳng định ứng dụng này không hề giảm lượng người dùng kể từ khi UMG bắt đầu rút nhạc của họ khỏi đó vào đầu tháng 2.2024.

Nghệ sĩ chịu thiệt

CHỤP MÀN HÌNH

Kể từ khi Universal Music Group quyết định rút toàn bộ nhạc khỏi TikTok, người ta không còn nghe thấy những bản hit đình đám các nghệ sĩ liên kết với UMG: Taylor Swift, Justin Bieber, Ariana Grande, Drake, Black Pink, BTS… trên nền tảng mạng xã hội này. Các video TikTok có nhạc của những nghệ sĩ liên quan đến UMG gần như đã bị tắt tiếng, bao gồm cả tài khoản chính thức của các nghệ sĩ. Không chỉ có sao quốc tế, sản phẩm âm nhạc của các nghệ sĩ Việt liên kết với UMG như Mono, tlinh, Hieuthuhai, Grey D, Wren Evans… đều nhanh chóng biến mất khỏi TikTok.

Theo Business Insider, giờ đây, cuộc chiến này đã lan rộng sang hạng mục sản xuất nhạc của Universal. Điều đó có nghĩa là các bài hát của các nghệ sĩ thu âm cho hãng khác nhưng có lời được viết (thậm chí là có một phần nhỏ trong bài hát) bởi các nghệ sĩ của Universal cũng có thể biến mất. Lệnh cấm này đã được áp dụng cho cả các video được đăng bởi chính nghệ sĩ đó và một lượng lớn những video mà người dùng sử dụng bài nhạc đó làm nhạc nền.

GETTY

Variety cho rằng tác động của động thái này đối với các nghệ sĩ, nhạc sĩ là rất thực tế. Bất chấp những tuyên bố của UMG về doanh thu khiêm tốn từ TikTok, các nghệ sĩ của họ rõ ràng đã mất đi một nền tảng quảng bá âm nhạc hiệu quả nhất hiện nay cùng với đó là mất mọi khoản tiền bản quyền lẽ ra sẽ được tạo ra trên nền tảng này.

Nghệ sĩ kiêm nhạc sĩ Bonnie McKee - người đã viết nhiều bản hit đình đám cho Katy Perry, Britney Spears và sắp ra mắt albm solo vào tháng 5 tới, chia sẻ với tạp chí: "Điều này thực sự đau lòng". Vị này tiếp tục: "TikTok là một trong những kênh các nghệ sĩ quảng bá sản phẩm âm nhạc mới và giờ họ lại tắt toàn bộ danh mục âm nhạc của một nghệ sĩ nào đó. Các hãng cho biết TikTok rất quan trọng và thúc đẩy nghệ sĩ của họ hoạt động trên nền tảng này nhưng giờ họ không thể làm điều đó nữa sao?".

Trước cú "xuống tay" không thương tiếc của UMG với TikTok, các nghệ sĩ hợp tác với "gã khổng lồ" này sẽ phải xem xét lại kế hoạch quảng bá các sản phẩm âm nhạc sắp tới của mình khi mất đi một nền tảng giúp nâng cao độ viral của sản phẩm. Trong khi đó, các nghệ sĩ không liên kết với UMG cũng sẽ đắn đo, cân nhắc hơn trong việc hợp tác với các đồng nghiệp liên quan đến hãng thu âm này để tránh các rủi ro xảy đến với sản phẩm âm nhạc của mình. Việc UMG có kế hoạch gì để hỗ trợ nghệ sĩ quảng bá sản phẩm âm nhạc và tối ưu nguồn thu từ đó cũng là vấn đề nan giải đang được những người trong ngành quan tâm.

CHỤP MÀN HÌNH

Ở góc độ của TikTok, căng thẳng với UMG có thể dẫn đến nguy cơ một phần nhạc trên nền tảng biến mất từ đó kéo theo nhiều hệ lụy. Không thể phủ nhận rằng điều này ảnh hưởng lớn đến trải nghiệm của người dùng, hạn chế nhiều nội dung sáng tạo trên ứng dụng, giảm thiểu sức hấp dẫn của TikTok với các nhà sáng tạo nội dung đồng thời làm giảm sút sức cạnh tranh của nền tảng với các đối thủ đang trên đà phát triển mạnh mẽ như YouTube Shorts hay Reels.

Các nguồn tin theo sát cuộc chiến giữa hai bên chia sẻ với Variety rằng họ không thấy có giải pháp nhanh chóng nào được đưa ra để giải quyết tình trạng bế tắc này. Tiền lệ rõ ràng nhất diễn ra trong khoảng thời gian 2008 - 2009 khi Warner Music Group xóa hoặc tắt nhạc của họ trên YouTube trong vài tháng trước khi các công ty đạt được thỏa thuận. Tuy nhiên, phạm vi của cuộc chiến UMG - TikTok phức tạp hơn nhiều.

Người dùng bị ảnh hưởng ra sao?

GETTY

Trong cuộc chiến không khoan nhượng giữa Universal Music Group và TikTok, những người dùng, nhà sáng tạo nội dung cũng chịu thiệt không ít khi các trải nghiệm của họ trên ứng dụng không còn đa dạng, hấp dẫn như xưa. Nếu căng thẳng không chấm dứt, hàng loạt video triệu view của người dùng TikTok sẽ bị tắt tiếng hoàn toàn vì dính nhạc thuộc bản quyền của UMG. Cùng với đó, nhiều ca khúc đình đám của các nghệ sĩ mà họ yêu thích không còn được sử dụng làm nhạc nền cho video từ đó khán giả không thể sử dụng các bài nhạc này để tạo ra những nội dung đa dạng, hấp dẫn như vũ đạo, biến hình…

Trước bất lợi mà người dùng đang chịu, TikTok đã sớm vạch ra một sáng kiến khác. Theo Wall Street Journal, kể từ khi nhạc của UMG bị gỡ khỏi TikTok, nền tảng này đã khuyến khích các nhà sáng tạo đăng thêm nhiều nội dung hình ảnh bằng cách gợi ý rằng họ sẽ nhận được nhiều lượt thích và bình luận hơn. "Trung bình, các bài đăng ảnh nhận được nhiều lượt thích hơn 1,9 lần và nhiều bình luận hơn 2,9 lần so với video", trang tin trích một thông báo được gửi tới người sáng tạo vào ngày 12.2.

Tuy nhiên, một đại diện của TikTok chia sẻ với truyền thông rằng đây không phải một đề xuất mới mà công ty đã đẩy mạnh các bài đăng ảnh kể từ đầu năm 2023 và nói rằng chiến dịch này không liên quan gì đến tranh chấp của họ với UMG. Dẫu vậy, nhiều người không chắc liệu sáng kiến này có trở nên phổ biến hay không khi mà họ không thể sử dụng âm nhạc mà họ muốn để làm điểm nhấn cho bài đăng.