Vai trò đáng nghi của đội cận vệ vụ ám sát tổng thống Haiti

Đến nay, cảnh sát Haiti đã bắt giữ ít nhất 23 người bị tình nghi liên quan đến vụ ám sát Tổng thống Jovenel Moise vào hôm 7.7, theo AP. Dù chưa thể làm rõ ai là người chủ mưu và động cơ đằng sau, nhưng những công bố nhỏ giọt từ giới chức Haiti, Colombia và các bên khác cho thấy một mạng lưới nghi phạm.

Trong số những nhân vật bị khả nghi là ông Dimitri Herald, lãnh đạo đội an ninh của Tổng thống Moise và ông Jean Laguel Civil, điều phối viên an ninh cho tổng thống.

Theo AFP ngày 15.7, cơ quan công tố đã triệu tập hai người này nhưng họ không xuất hiện trước tòa theo lệnh vào hôm 13.7. Ông Herald bị triệu tập vì đã để cho nguyên thủ quốc gia bị ám sát một cách quá dễ dàng.

Trong những tháng trước vụ ám sát, ông Herald đã có những chuyến đi đến Colombia, Ecuador và Panama. Cảnh sát Colombia đang điều tra liệu ông này có vai trò gì trong việc tuyển lính đánh thuê hay không.

Ba nghi phạm bị bắn chết trong vụ ám sát nhưng không có thành viên nào của đội an ninh của tổng thống bị thương. Lãnh đạo cảnh sát Haiti Leon Charles nói đã giam 4 quan chức cấp cao phụ trách an ninh cho tổng thống trong khi vẫn đang truy lùng các nghi phạm khác.

Nghi phạm chính của vụ việc là ông Christian Emmanuel Sanon, một bác sĩ, linh mục và doanh nhân người Haiti sống tại bang Florida (Mỹ). Theo lời cảnh sát Charles, ông Sanon quay về Haiti vào tháng 6 cùng một đội an ninh với ý định chiếm quyền tổng thống. Sau khi ông Moise bị giết, một nghi phạm gọi cho ông Sanon và ông này gọi cho 2 người khác, bị nghi là chủ mưu. Cảnh sát không thông tin gì về danh tính 2 người này. Người thân của ông Sanon nghi ngờ việc ông này có nguồn lực hay sự hậu thuẫn chính trị để chủ mưu vụ này vì ông là doanh nhân nhiều lần thất bại, từng bị phá sản và hầu như không được biết đến trong giới chính trị Haiti.

Ông Sanon được cho là đã thuê nhân viên an ninh từ công ty CTU Security tại Florida của một người Venezuela tên Intriago Valera. Lãnh đạo cảnh sát Colombia Jorge Luis Vargas cho biết CTU Security là công ty mua 19 vé máy bay cho nhóm nghi phạm người Colombia từ thành phố Bogota (Colombia) bay đến thành phố Santo Domingo (Cộng hòa Dominica), trước khi nhóm này đi bằng đường bộ sang Haiti.

Các nghi phạm bị bắt giữ trong vụ ám sát Reuters

Vai trò của nhóm sát thủ Colombia cũng còn là bí ẩn. Cựu binh đặc nhiệm Colombia Matias Gutierrez mới đây nói với Reuters rằng nhóm nghi phạm Colombia chỉ được thuê để bảo vệ an ninh, không phải để ám sát tổng thống Haiti. Ông Gutierrez cho biết là một trong những người được thuê nhưng cuối cùng phải ở lại vì bị nhiễm Covid-19.

Ông Gutierrez cho rằng đây có thể là một âm mưu vì nhóm nghi phạm Colombia toàn những cựu binh kỳ cựu và cách phản ứng của họ trong vụ việc là khác với cách một nhóm đặc nhiệm được huấn luyện để tấn công một mục tiêu và rút lui êm đẹp.

“Cuộc rút lui của họ hoàn toàn hỗn loạn. Vì họ đã không tham gia cuộc tấn công mà chỉ hỗ trợ theo đề nghị từ lực lượng an ninh của tổng thống”, ông Gutierrez nói.

Ông Matias Gutierrez, thành viên đội an ninh Colombia được thuê nhưng bị bỏ lại vào giờ chót vì nhiễm Covid-19 Reuters

Ông Gutierrez đưa ra đoạn tin nhắn trong đó ông và những đồng nghiệp đã bàn về việc này. Theo đó, mỗi người sẽ nhận lương 2.700 USD/tháng để bảo vệ Tổng thống Moise và đảm bảo hợp tác với giới chức Haiti.

Trước đó, nhiều người thân và đồng nghiệp của các nghi phạm Colombia cũng khẳng định họ được thuê để làm vệ sĩ nhưng khi đến nơi thì "yếu nhân" đã chết và bị sập bẫy.

Danh sách người thuộc diện tình nghi còn có một số cựu nghị sĩ Haiti, trong đó có cựu thượng nghị sĩ John Joel Joseph. Ông này từng làm nghị sĩ 6 năm cho đảng Rene Preval và là chính trị gia có tiếng, là đối thủ của đảng Tet Kale của Tổng thống Moise. Cảnh sát nói rằng ông Joseph đã cung cấp vũ khí cho cuộc tấn công, là một trong 5 nghi phạm còn lẩn trốn và miêu tả ông này có vũ khí, nguy hiểm.

Trong khi đó, văn phòng công tố thủ đô Port-au-Prince đã lấy lời khai của 3 cựu chính trị gia đối lập khác là cựu thượng nghị sĩ Youri Latortue và Steven Benoit, cùng cựu hạ nghị sĩ Jerry Tardieu. Ông Latortue đã tuyên bố không biết gì về vụ ám sát và cho rằng cơ quan điều tra đã đi lạc hướng.

Mặt khác, cảnh sát thông báo đã bắt giữ một người Haiti tên Reynaldo Corvington, bị cáo buộc hỗ trợ nơi ở và còi hụ cho nhóm nghi phạm.

Cảnh sát cũng xác định một nghi phạm khác là Joseph Felix Badio, từng làm cho Bộ Tư pháp Haiti và gia nhập đơn vị chống tham nhũng của chính phủ vào năm 2012. Cơ quan này cho biết Badio bị sa thải hồi tháng 5 sau khi vi phạm đạo đức nghiêm trọng. Badio đã thuê một căn nhà gần nhà Tổng thống Moise để giúp nhóm nghi phạm lên phương án.

Ngoài ra, cảnh sát Haiti còn đang truy lùng Rodolphe Jaar, biệt danh Whiskey, là một cử nhân quản trị kinh doanh người Haiti và từng là nguồn tin của chính phủ Mỹ trong nhiều năm cho đến khi bị truy tố vào năm 2013 vì tội âm mưu buôn ma túy vào Mỹ. Chưa rõ vai trò của người này trong vụ ám sát Tổng thống Moise.