Vấn vương mùa rau nghệ

“Đĩa rau làm đau hũ mắm”. Má thường nói vậy mỗi lần nhắc chị rót thêm mắm khi  bữa cơm có món rau ngon. Các loại rau luộc như rau muống, rau lang, rau sam, rau cải, rau dền… đều được liệt vào “top ten” làm hao mắm. Nhưng tất cả đều phải“nghiêng mình” trước rau nghệ. Vì khi “chị” xuất hiện trong mâm cơm thì nước chấm, dù là loại gì cũng phải “châm” thêm là cái chắc.

>> Còn mê rau nướng sau vườn!
>> Rau cải trời qua thời khốn khó

Sa Huỳnh của tôi (H. Đức Phổ, Quảng Ngãi) là làng chài, mặt hướng ra biển cả, lưng tựa dãy đồi núi chập chùng. Cữ tháng 9, tháng 10 âm, không biết những làn mưa đêm nhè nhẹ nói gì mà hôm sau rau nghệ chen chúc nhú hàng vạn đọt non trên những khe đồi, vạt núi.

Ớt, tỏi và gừng là nhóm gia vị làm cho chén mắm cái trở thành “bãi đáp” lý tưởng cho những đũa rau nghệ - Ảnh: Trần Cao Duyên

Đứng trên đồi rau nghệ không khác gì đứng giữa rừng hoa huệ. Thân rau trắng muốt, nõn nà. Cánh rau vàng như màu nắng tỏa ra hai bên thân. Dần về phía ngọn, rau ngả sang màu đỏ hồng pha chút tim tím rất có duyên. Hình như rau nghệ hễ nghe mưa là mọc. Những người hái rau nghệ có… nghề không nói làm gì. Bọn trẻ con rủ nhau lên đồi, chủ yếu là để tung tăng giữa đất trời hoa cỏ, tiện tay hái chơi thôi mà nón mũ đứa nào cũng đựng đầy rau nghệ.

Đừng tưởng rau nghệ nhiều thì muốn mua lúc nào cũng được. Đi chợ hơi trưa một chút, hỏi rau nghệ, người bán rau cười, nói rau nghệ về nhà người ta hết rồi. Ai có công chuyện, không thể đi chợ sớm thì phải nhờ hàng xóm mua giùm hoặc phải dặn trước hàng rau mới có. Ba mươi lăm ngàn một cân rau nghệ chứ ít đâu. Vậy mà buổi chợ nào loại rau này cũng được vét sạch, dù chỉ mới 8 giờ sáng.

Rau nghệ “thấy” lửa là mềm. Bởi vậy, hễ nước vừa sôi, thả rau vào đảo thật nhanh rồi bắc xuống liền. Chậm một chút, rau bã ra, hương bay mất, ăn không còn thấy ngon nữa. Vắt nhẹ cho rau ráo nước trước khi bày ra đĩa. Rau nghệ tính mát, nồng nồng mùi nghệ tươi, hợp với bất cứ thứ nước chấm nào. Nhưng nhiều người dân làng tôi cho rằng rau nghệ chấm với mắm cái (mắm cá cơm) là ngon nhất. Ớt, tỏi và gừng là nhóm gia vị làm cho chén mắm cái trở thành “bãi đáp” lý tưởng cho những đũa rau nghệ.

Chiều đông. Mưa lay phay, gió lành lạnh, bữa cơm có rau nghệ khiến chén mắm mau vơi, nồi cơm mau hết. Một điều lạ: Khi đã rau nghệ - mắm cái thì cá thịt thường bị lơ là. Ai cũng nói đang rau mắm đậm đà, chuyển qua cá thịt không hiểu vì sao thấy nhàn nhạt, nghe lạc điệu hẳn.

Tối nay trời trở gió. Nghe mưa từ những ngọn đồi sau làng mưa về, má xuống bếp thử mở nắp mấy hũ mắm. Tôi nghe rõ tiếng má nói một mình: Mắm dậy mùi thơm. Hèn chi mùa rau nghệ cũng đang về.

Trần Cao Duyên