Vì đâu nên nỗi?

Mấy ngày qua, báo chí cả nước đồng loạt đưa tin, bài và ảnh tường thuật việc tiêm chủng ở Hà Nội. Hầu hết đều giật tít với những từ như: “Chen lấn kinh hoàng”, “Hỗn loạn”, Ngất xỉu”, “Trắng đêm”, “Không dám đi vệ sinh”… đủ nói lên độ nóng của vấn đề. Ảnh minh họa càng sống động hơn với đám đông đang thể hiện sự nhẫn nhịn hay phẫn nộ … trong mưa phùn gió bấc và rét lạnh. Nguy cơ giẫm đạp tai nạn có thể xảy ra. Cơ quan tổ chức buộc phải dừng và cầu cứu công an vào cuộc.

Chuyện gì mà ghê gớm vậy?. Còn hơn cả thời bao cấp chen chúc, giành giật để mua hàng phân phối. Thì chuyện tiêm chủng. Tiêm chủng có gì đâu mà chen lấn?. Lâu nay có thấy hiện tượng này đâu? Nhưng lần này là vaccine “5 trong 1” cùng lúc có thể ngừa “bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và viêm màng não” do dịch vụ Polyvac tổ chức.

Nguồn cơn của vấn nạn này, trước hết thuộc về ngành Y tế. Không chỉ thiếu chủ động mà còn tắc trách và lúng túng khi giải quyết.

Thông báo thực hiện tiêm chủng bắt đầu lúc 7g30 sáng 25.12, nhưng từ tối hôm trước, bất chấp lễ Giáng sinh và mưa rét, dòng người đã lũ lượt xếp hàng qua đêm, giữ chỗ chờ lấy số. Càng gần sáng, càng đông đúc hỗn loạn, xô đẩy đạp gãy cả bàn ghế hàng quán. Có người bụng mang dạ chửa, lặc lè ôm con. Có người tay bế tay bồng co ro trong giá lạnh. Có người phải nín nhịn vệ sinh vì sợ mất chỗ. Phải cầu cứu công an giữ trật tự. Dịch vụ hoảng quá tạm hoãn, đám đông càng thất vọng, nhiều người tức tưởi bật khóc, có người xỉu luôn tại chỗ.

Ai cũng biết cái gì hỗn hợp hoặc thập cẩm thì không thể chất lượng bằng những thứ đơn lẻ. Vaccine tổng hợp cũng vậy, hiệu quả chắc sẽ thấp hơn. Vaccine từng lọai cứ lâu lâu lại gây sốc thuốc, làm chết trẻ nên phụ huynh càng lo lắng. Lần này, dịch vụ tổ chức chắc hẳn đảm bảo hơn chích “chùa” nên phụ huynh truyền tai, thành đám đông cuồng tín.

Vaccine dịch vụ khan hiếm từ lâu nhưng ngành y tế không hề có biện pháp chủ động khắc phục như các nước. Từ tuyên truyền, giám sát đến tổ chức thực hiện.

Nguồn cơn của vấn nạn này, trước hết thuộc về ngành y tế. Không chỉ thiếu chủ động mà còn tắc trách và lúng túng khi giải quyết. PGS.TS Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) phân trần: “Vaccine là mặt hàng đặc biệt, được sản xuất theo đơn đặt mỗi năm của từng nước, do đó không dư ra để bán cho nhu cầu đột biến của VN. Còn một số nước như Singapore, Malaysia vẫn có vaccine là do họ đã đặt hàng từ nhiều năm trước. Dự báo, năm 2016, VN vẫn sẽ khan hiếm vaccine dịch vụ “5 trong 1”, lượng vaccine nhập về cũng chỉ nhỏ giọt”. Nói vậy mà cũng nói được. Nó không chỉ thể hiện sự vô tâm mà cả sự bất lực của ngành Y tế.

Vaccine dịch vụ khan hiếm từ lâu nhưng ngành không hề có biện pháp chủ động khắc phục như các nước. Từ tuyên truyền, giám sát đến tổ chức thực hiện. Chính sự cố an toàn của vaccine miễn phí càng tạo khủng hoảng niềm tin trong nhân dân. Khi sự số “chen lấn kinh hoàng” diễn ra tại thủ đô Hà Nội, nơi có dịch vụ y tế tốt nhất và ngay bên cạnh cơ quan bộ Y tế; bộ mới có công văn khẩn cho các tỉnh thành chỉ đạo “lên kế hoạch tiêm chủng dịch vụ phù hợp, công khai”. Rõ ràng là “mất bò mới lo làm chuồng” và “chưa thấy quan tài chưa đổ lệ”.

May là chưa có sự cố vì dẫm đạp hoảng loạn nhưng dư chấn tinh thần còn in đậm trong tâm khảm người dân Thủ đô và vùng phụ cận. Ai phải chịu trách nhiệm về việc này? Nếu tất cả lại xuề xòa rút kinh nghiệm hoặc giữ thái độ “im lặng là vàng” thì những sự cố tiếp theo sẽ ngày càng trầm trọng. Người dân không thể trông chờ bộ Y tế, đành phải tự cứu mình trước nhưng mọi người cũng phải tỉnh táo, đừng để bị lôi kéo bởi tâm lý đám đông.