10 năm làm Thủ tướng Anh, ông Tony Blair không một lần đến VN, song chỉ từ năm 2012 đến nay, ông lại đến VN 5 lần nhưng trong vai trò một khách mời tham vấn chính sách. Bối cảnh kinh tế VN những lần ông Blair đến VN gần như không có nhiều thay đổi, vẫn là những khó khăn kinh tế và những ngổn ngang của các chính sách cải cách.
Song, khác với lần đầu đến VN chớp nhoáng, lần này ông Blair dành nhiều thời gian hơn để tiếp xúc với các quan chức VN, đồng thời tham gia hội thảo cùng với các giới chức và chuyên gia trong nước nhằm cùng thảo luận về các chủ đề kinh tế và cải cách.
Có nhiều hàm ý quan trọng trong các lời khuyên mà ông đưa ra nhưng tựu trung là vấn đề phân định chức năng giữa nhà nước với thị trường. Chừng nào vẫn chưa minh định được vai trò của kinh tế nhà nước (nòng cốt là DNNN) với kinh tế tư nhân thì rất khó tìm được hướng cải cách phù hợp. Thông điệp của ông quá rõ ràng: DNNN phải được cổ phần hóa, kinh tế tư nhân phải được khuyến khích phát triển mạnh mẽ hơn. Cái tư tưởng nhà nước phải nắm quyền chi phối kinh tế để từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế và bảo vệ lợi ích người lao động vốn đã rất thịnh hành vào những thập niên 1940 - 1950 nhưng nay đã quá lỗi thời. Đã từng có nhiều lý lẽ được đưa ra nhằm bảo vệ quan điểm vì sao nhà nước chỉ có thể bảo vệ được lợi ích công khi nào còn sở hữu DN. Quan điểm này đã và đang rất thịnh hành ở VN và không khó để có thể hiểu được vì sao luôn có sự phản kháng trong các cải cách như ông Blair nói.
Thực tiễn cho thấy, đã có nhiều chính phủ theo đuổi mô hình “nhà nước sở hữu” nhưng đã thất bại. Sau thất bại buộc các chính phủ phải thay đổi tư duy bằng chính sách tư nhân hóa đồng thời với phát triển kinh tế tư nhân. Như chia sẻ của cựu Thủ tướng Blair, các chính phủ có thể giỏi trong việc bảo vệ lợi ích chiến lược quốc gia nhưng thường không hiệu quả trong điều hành các tổ chức kinh tế, đặc biệt là không thể năng động bằng khu vực tư nhân trong các hoạt động đổi mới và sáng tạo.
Kết quả ngược là, không phải lúc nào nhà nước cũng có thể bảo vệ tốt nhất lợi ích của người dân. Ở VN, ngay cả trong cái đề án tái cấu trúc DNNN vẫn giữ quan điểm xem DNNN là công cụ để điều tiết nền kinh tế và do vậy vẫn phải duy trì sở hữu nhà nước trong các DN. Thế nhưng, theo ông Blair, không thể nhầm lẫn giữa “nhà nước sở hữu” với “nhà nước điều tiết” được. Nhiều người sợ hãi một khi nhà nước mất quyền kiểm soát DN là mất quyền kiểm soát nền kinh tế. Tuy nhiên, như khẳng định của ông Blair, việc bán tài sản nhà nước không đồng nghĩa với việc rút lui của nhà nước mà thay vào đó sẽ làm tăng vai trò quản lý và điều tiết của nhà nước đối với nền kinh tế.
Nhiều ý kiến của ông Blair được các lãnh đạo VN đánh giá cao và ghi nhận, thậm chí còn “đặt hàng” cho ông với mong muốn tìm ra được những kiến giải cho VN. Mong rằng những gì mắt thấy tai nghe là đúng và những lời hứa của các quan chức chúng ta không phải là những ngôn từ ngoại giao hoa mỹ để chỉ làm vui lòng ông khách quý cho những lần ghé thăm sau.
Bình luận (0)