Vì sao lừa đảo gia tăng?

Số tiền lừa đảo lên hàng trăm ngàn tỉ đồng ?

Theo báo cáo mới của Liên minh Chống lừa đảo toàn cầu (GASA) về tình trạng lừa đảo qua mạng tại VN năm 2023, số tiền người Việt bị lừa đảo đã lên đến con số gây choáng váng là hơn 16 tỉ USD, tương đương hơn 390.000 tỉ đồng. Đáng chú ý, các cuộc gọi điện thoại và tin nhắn SMS vẫn là kênh phổ biến nhất để bọn lừa đảo ra tay. Bên cạnh đó, các nền tảng kỹ thuật số như mạng xã hội và ứng dụng nhắn tin tức thì cũng đang trở thành kênh quan trọng. Facebook, WhatsApp, Messenger và Telegram được đặc biệt chỉ ra là các nền tảng liên quan đến mối đe dọa lừa đảo…

Chuyên gia bảo mật Ngô Minh Hiếu, người sáng lập dự án Chongluadao.vn, cho biết đơn vị này có hợp tác để giới thiệu hơn 1.000 người tham gia cuộc khảo sát của GASA. Tuy nhiên, phương pháp tính toán thống kê do GASA tự thực hiện nên chưa thể xác minh độc lập về số tiền thiệt hại nói trên. Bởi chỉ với hơn 1.000 người tham gia khảo sát thì chưa đủ dữ kiện để đưa ra con số. Mặc dù vậy, các chuyên gia xác nhận thực tế tình trạng lừa đảo tại VN vẫn gia tăng, đặc biệt là vào những tháng cuối năm 2023.

Một số cá nhân dễ bị sập bẫy lừa đảo do một số nguyên nhân. Đó là nhận thức về tình huống lừa đảo, an toàn thông tin trên không gian mạng còn thấp. Kế đến là tình trạng bị lộ thông tin cá nhân trên mạng quá phổ biến do người dùng vô tư chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng. Cộng thêm tình trạng các đối tượng mua bán thông tin trên nhiều diễn đàn và cứ thế trao đổi, phát tán thông tin. Ngoài ra, những kẻ lừa đảo ngày càng tinh vi, có kịch bản chuyên nghiệp.

"Theo điều tra tìm hiểu của chúng tôi, phần đông những kẻ lừa đảo xuất hiện từ các nước lân cận VN. Khu vực châu Á đang được xem là rộ lên rất nhiều những tổ chức, cá nhân lừa đảo. Thậm chí hiện nay thế giới còn gọi đây là "ngành công nghiệp lừa đảo" và trở thành vấn đề lớn trên toàn cầu", chuyên gia bảo mật Ngô Minh Hiếu cho hay.

Nhật Thịnh

Mặc dù chưa thể kiểm chứng chính xác số tiền mà nạn nhân bị lừa đảo mất đi trong năm vừa qua do GASA đưa ra nhưng cũng phần nào cho thấy số lượng vụ lừa đảo tại VN xảy ra rất nhiều. Mặt khác, theo Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), năm 2023, tổng số tiền người dân bị các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt trên mạng vào khoảng 8.000 - 10.000 tỉ đồng, tăng gấp rưỡi so với năm 2022. Đây là con số dựa trên việc người dân đến trình báo cơ quan công an. Thực tế có thể còn cao hơn vì có nhiều nạn nhân không đi trình báo.

Tiếp tục nâng cao cảnh giác dịp cuối năm

Ông Võ Đỗ Thắng, Trung tâm an ninh mạng Athena, nhận định trong năm vừa qua, tình trạng lừa đảo gia tăng trên toàn cầu chứ không chỉ riêng tại VN vì tình hình thế giới có nhiều biến động, bao gồm các cuộc xung đột quân sự. Hơn nữa, kinh tế đi xuống cũng làm xuất hiện nhiều tổ chức, cá nhân tham gia các hình thức lừa đảo trên không gian mạng.

Qua tìm hiểu, quan sát, ông Thắng nhận thấy tại VN, nhóm đối tượng người 55 tuổi trở lên là đối tượng bị các nhóm lừa đảo nhắm đến nhiều nhất. Nhóm người lớn tuổi này dễ bị thao túng tâm lý, dễ bị rơi vào các kịch bản lừa đảo giả mạo cơ quan công quyền, các tổ chức uy tín. Hơn nữa, người lớn tuổi cũng là đối tượng có nhiều tiền để dành hơn.

Thứ hai là nhóm công nhân ở các khu công nghiệp. Do kinh tế khó khăn, thu nhập bấp bênh, nhiều người bị mất việc nên cũng dễ rơi vào bẫy lừa đảo việc nhẹ lương cao hay cho vay nhanh chóng, dễ dàng qua các ứng dụng trên điện thoại. Từ đó lại bị mất tiền, rơi vào vòng xoáy con nợ với lãi cắt cổ… Vì vậy, cần phải thường xuyên thực hiện hoạt động tuyên truyền, nâng cao tinh thần cảnh giác cho người dân. Bởi trong năm 2024, dự báo tình trạng lừa đảo vẫn có thể tiếp tục tăng.

Mặt khác, ông Ngô Minh Hiếu cảnh báo đang nổi lên một số hình thức lừa đảo mới: lừa đảo về tình cảm, bao gồm chuyện tình cảm lứa đôi và đánh vào lòng trắc ẩn. Nạn nhân bị lừa theo hình thức này thường mất số tiền rất lớn, từ vài trăm triệu đồng đến tiền tỉ. Bên cạnh đó, một hình thức mới xuất hiện khác là dịch vụ lấy lại tiền lừa đảo. Một số cá nhân giả danh là văn phòng luật sư, cơ quan chức năng, an ninh mạng… để đứng ra nhận thông tin từ người đã bị lừa đảo. Nếu không cẩn thận thì nạn nhân lại tiếp tục rơi vào một bẫy lừa khác. Hay kịch bản lừa đảo cho vay tín dụng đen thông qua các app trên điện thoại di động với thủ tục đơn giản, có tiền nhanh chóng vẫn tiếp tục diễn ra.

Tiếp nữa lừa đảo giả mạo các cơ quan chức năng như cơ quan thuế, bảo hiểm, xã hội… hay các sàn thương mại điện tử, các công ty có uy tín. Trong kịch bản liên quan đến sàn thương mại điện tử lớn, công ty uy tín thì thủ phạm sẽ dẫn dụ nạn nhân tham gia chốt đơn, đầu tư chứng khoán, tiền ảo để có lợi nhuận cao.

Ông Ngô Minh Hiếu nhấn mạnh: Người dùng cá nhân cần thận trọng, nâng cao cảnh giác và bảo mật thông tin cá nhân khi tham gia các diễn đàn, mạng xã hội. Như các cơ quan quản lý cũng đã thông báo, khi tiếp nhận bất kỳ thông tin nào từ người lạ thì bản thân người nhận phải dừng lại để kiểm chứng, không nên thực hiện theo yêu cầu ngay lập tức. Có thể thực hiện kiểm chứng về thông tin hay một địa chỉ trang web bất kỳ. Sau đó khi thấy thông tin không tin cậy có thể báo về cơ quan an ninh mạng để lực lượng chức năng ngăn chặn và cảnh báo cho người dùng.