Vì sao xe điện tiết kiệm hơn xe xăng?

ẢNH: BÁ HÙNG

Giá bán ô tô điện sẽ ngày càng giảm

Như Thanh Niên đã đưa tin, từ 1.1, châu Âu chính thức áp dụng quy định mới về kiểm soát khí thải, phạt nặng các nhà sản xuất ô tô không đáp ứng yêu cầu. Các nhà sản xuất ô tô châu Âu đã bắt đầu thực hiện chính sách tăng giá xe xăng và giảm giá xe điện để tránh phải nộp phạt đến 15 tỉ euro dựa trên doanh thu hiện tại.

Mặc dù hoàn toàn ủng hộ chủ trương chuyển đổi phương tiện xanh, giảm phát thải từ giao thông, song các hãng xe vẫn lo ngại lợi nhuận sụt giảm bởi xe điện có chi phí sản xuất cao hơn so với xe truyền thống. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, khi những bất ổn về chính trị và kinh tế cũng như trợ cấp xe điện giảm đang cản trở mức tiêu dùng. Thực tế, ô tô điện ngày càng phổ biến trên thế giới và đang cho thấy những ưu điểm về chi phí sử dụng, thân thiện với môi trường… Tuy nhiên, giá bán khá cao so với các dòng xe chạy bằng xăng hay xe hybrid chính là rào cản khiến ô tô điện khó thuyết phục đại đa số khách hàng mua xe.

Theo các hãng xe, chi phí sản xuất pin xe điện cao chủ yếu do các vật liệu sử dụng ở pin còn cao. Xe điện sử dụng bộ pin lithium-ion có thể tái sạc giống như các viên pin lithium-ion ở laptop hay smartphone (điện thoại thông minh) nhưng bộ pin lithium-ion ở xe điện có kích cỡ lớn hơn nhiều vì kết hợp hàng ngàn viên pin lithium-ion để có thể trữ nhiều điện hơn.

Bên cạnh đó, các vật liệu cần thiết như cobalt, nickel, lithium và mangan để tạo ra điện cực dương ở pin xe điện thường đắt đỏ. Chúng cần phải được khai thác, xử lý và chuyển thành các hợp chất có độ tinh khiết cao. Cobalt là vật liệu quan trọng đối với pin xe điện vì nó có mật độ năng lượng cao, cho phép giảm trọng lượng pin. Ngoài ra, nó cũng có các ưu điểm khác như chịu đựng nhiệt độ cao, chống ăn mòn và dễ dàng tái chế.

Thế nhưng, một tin vui cho các hãng xe cũng như người tiêu dùng, đó là chi phí để sản xuất xe điện đang có xu hướng ngày càng giảm, nhờ những nỗ lực cải tiến về công nghệ.

Đơn cử, giá của cobalt, kim loại quí có màu xanh da trời đặc trưng còn được gọi là "vàng xanh", từng có lúc lên hơn 90.000 USD/tấn nhưng tới cuối năm 2020 đã giảm về còn khoảng 33.000 USD/tấn. Cùng thời điểm, chi phí trung bình cho một bộ pin lithium-ion sử dụng ở xe điện khoảng 7.350 USD, giảm tới khoảng 87% so với cách đây 10 năm, theo Công ty BloombergNEF. Nếu ở thời điểm 2010, chi phí sản xuất pin xe điện ở mức 1.183 USD/kWh thì sau 10 năm đã giảm rất mạnh xuống khoảng 156 USD/kWh.

Thông qua việc nghiên cứu thị trường và xu hướng sản xuất của các hãng xe, công ty phân tích thị trường Gartner dự đoán đến năm 2027, chi phí sản xuất ô tô điện sẽ rẻ hơn so với xe sử dụng động cơ đốt trong chạy bằng xăng, dầu. Việc phải thiết kế các bộ pin lớn, công nghệ mới để gia tăng khả năng vận hành cùng chi phí nghiên cứu phát triển (R&D)… đã góp phần đẩy giá xe điện tăng cao. Tuy nhiên, những đổi mới trong kỹ thuật sản xuất cũng như cải tiến thiết kế xe điện sẽ giúp thu hẹp chi phí sản xuất, qua đó đưa mặt bằng giá ô tô điện chạy pin giảm xuống nhanh hơn so với dự kiến.

Các OEM mới đang mang đến những cải tiến giúp nâng cao hiệu suất pin, tập trung vào cấu trúc của xe hoặc công nghệ gigacasting giúp tự động hóa, giảm thời gian lắp ráp và chi phí sản xuất. Hiện tại, giá bán trung bình của ô tô điện vẫn cao hơn đáng kể so với ô tô dùng động cơ đốt trong nhưng Gartner dự đoán doanh số ô tô điện sẽ gia tăng trong những năm tới, từ mức 15,3 triệu xe ô tô điện bán ra trong năm 2023 sẽ tăng lên 18,4 triệu xe vào năm 2024 và đạt mức 20,6 triệu xe vào năm 2025.

ẢNH: T.N

Càng dùng càng rẻ, càng xanh

Tại Việt Nam, VinFast mới đây đã lập kỉ lục lịch sử khi vượt qua tất cả thương hiệu xe xăng và điện quốc tế, trở thành hãng xe bán chạy nhất thị trường ô tô Việt.

Lý giải sự thành công của VinFast, các chuyên gia cho rằng hãng xe Việt đã thuyết phục được người dùng bằng 3 thế mạnh trên thị trường hiện tại: giá dễ tiếp cận, chi phí sử dụng hấp dẫn; chất lượng vượt tầm số tiền và chính sách chăm sóc đặc biệt.

Ông Trần Anh Tuấn, chuyên gia trong lĩnh vực ô tô, phân tích: Nếu so sánh giữa các mẫu xe điện VinFast hiện tại với xe xăng cùng phân khúc, mức giá của xe điện VinFast phù hợp hơn, đặc biệt là với những chính sách linh hoạt và ưu đãi tốt của hãng xe điện Việt Nam. Xe điện có thêm lợi thế lớn về chi phí lăn bánh khi lệ phí trước bạ đang ở mức 0%, giúp chi phí thực người dùng phải bỏ ra để xuống đường thấp hơn tới cả trăm triệu đồng so với các mẫu xe xăng cùng phân khúc.

Ngoài mức giá tốt, nhiều chủ xe điện VinFast cũng chia sẻ lý do yêu thích xe điện bởi chi phí sử dụng tiết kiệm. Tổng kết mới đây của nhiều chủ xe cho thấy số tiền thực tế phải chi trả để sạc điện cho xe chỉ bằng khoảng 1/3 - 1/4 chi phí cho xe xăng. "Ngay cả khi chọn hình thức thuê pin, chủ xe như tôi cũng "nhẹ ví" được tới 3 - 4 triệu đồng so với sử dụng xe xăng", anh Trần Thanh Tiễn, một giảng viên đại học đang sở hữu VF 8 tại Hà Nội, chia sẻ.

Bên cạnh chi phí, anh Trần Thanh Tiễn chỉ ra điểm thuyết phục được anh và đông đảo khách hàng là những trang bị, tiện nghi, công nghệ hoàn toàn vượt trội tầm tiền. Đơn cử, trong phân khúc D-SUV với tầm giá khoảng hơn 1 tỉ đồng, VF 8 có công suất 402 mã lực, mô-men xoắn cực đại 620 Nm, bằng với các mẫu xe có mức giá 3 - 4 tỉ đồng. Gói công nghệ hỗ trợ lái nâng cao (ADAS) với hàng chục tính năng an toàn thiết thực cũng là điểm cộng lớn. Các mẫu xe xăng trên thị trường cũng có một vài tính năng ADAS nhưng thông thường số lượng chỉ bằng khoảng 1/3 - 1/4 so với xe điện VinFast.

Các chuyên gia nhận định, việc chuyển đổi sang phương tiện chạy điện không chỉ giúp cá nhân chủ sở hữu phương tiện tiết kiệm túi tiền mà còn tác động mang lại hiệu quả về mặt chi phí rất lớn cho xã hội, bao gồm chi phí y tế, môi trường nhờ vào khả năng "càng dùng càng xanh" của mình.

Một phân tích của đài ABC News (Australia) so sánh mức phát thải xuyên suốt vòng đời sản phẩm của ô tô (từ giai đoạn sản xuất cho tới khi được tái chế) của các mẫu SUV tầm trung tại Australia. Kết quả cho thấy, xe điện có mức phát thải nhất định do việc sản xuất pin nhưng về tổng thể vẫn xanh hơn nhiều lần so với xe xăng cùng phân khúc. Cụ thể, trong quá trình sử dụng, với quãng đường di chuyển khoảng 189.000 km trên 15 năm lưu thông trên đường, xe xăng phát thải 45,9 tấn CO2. Mức này ở xe điện chỉ là 10,5 tấn - chủ yếu đến từ quá trình sản xuất nguồn điện tiếp năng lượng cho xe - bằng khoảng 1/4 xe xăng.

Ở giai đoạn tái chế xe, ABC News dẫn nhận định cho thấy, trong khi quá trình thải bỏ - tái chế, xe xăng chỉ giúp bù đắp 1,6 tấn khí CO2 thì một chiếc xe điện bù đắp tới 2,5 tấn khí CO2. Với ô tô điện, hầu hết nguyên vật liệu chế tạo đều có thể được tái chế. Riêng hệ thống pin xe điện cũ có thể được tái sử dụng làm pin dự phòng trong gia đình hoặc cung cấp năng lượng cho nhà máy.

Như vậy, tính trên tổng thể vòng đời một chiếc xe (bao gồm cả sản xuất, sử dụng và tái chế), mức phát thải của một chiếc xe xăng sẽ gấp nhiều lần xe điện.

Đồng quan điểm, một bài viết trên website của đài NPR (Mỹ) vào đầu tháng 5 chỉ ra lợi thế rõ ràng của xe điện. “Chế tạo pin là hành động chỉ tác động một lần, trong khi đó, tiêu thụ xăng để chạy xe sẽ liên tục gây tác động tới môi trường”, cây bút về xe hơi Camila Domonoske nhận định trên NPR.

Trước đó, báo cáo hồi tháng 3.2014 của Bloomberg New Energy Finance (BNEF) cũng chỉ rõ lợi thế xanh của xe điện sẽ ngày càng rõ nét khi quá trình sản xuất điện trở nên sạch hơn theo thời gian. Lượng phát thải từ sản xuất pin và việc sử dụng xe điện sẽ giảm dần theo sự tiến bộ của công nghệ và đà tăng của tỷ trọng năng lượng tái tạo trong lưới điện các nước. Ngoài ra, xu thế chuyển hướng sang khai thác khoáng sản ở những khu vực có quy định khai thác nghiêm ngặt hơn cũng có thể làm giảm tác động của quá trình sản xuất pin. Các hãng xe cũng sẽ có nhiều lựa chọn pin ít tác động tới môi trường.