Vỡ cống hồ chứa bùn thải ở Lào Cai có phải do mưa lớn, thiên tai?

Đó là chỉ đạo mới nhất của UBND tỉnh Lào Cai đến ngày 11.8, liên quan đến sự cố vỡ cống thoát nước hồ chứa bùn thải quặng đuôi Nhà máy tuyển đồng Tả Phời. Diễn biến này cho thấy, vụ việc nghiêm trọng này không dừng lại ở nguyên nhân nhận định ban đầu là do mưa lũ, thiên tai như báo cáo của Công ty cổ phần đồng Tả Phời - Vinacomin.

BẮC HÀ

Trong báo cáo khẩn gửi Văn phòng Chính phủ, Ủy ban Quốc gia ứng phó sự cố, thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, Bộ NN-PTNT, Bộ TN-MT, Bộ Công thương ngày 9.8, UBND tỉnh Lào Cai nhận định nguyên nhân sơ bộ dẫn đến sự cố là do ngày 7.8 và các ngày trước đó có mưa lớn dẫn đến lượng nước trong hồ dâng cao. Ở thời điểm xảy ra sự cố, mực nước hồ ở mức cos khoảng +192 dẫn đến áp lực lên tuyến cống nước mặt D2000 chảy qua lòng hồ bị vỡ.

Cũng theo UBND tỉnh Lào Cai, kết quả kiểm tra thực địa của Sở TN-MT tỉnh Lào Cai, Sở Công thương tỉnh Lào Cai, UBND TP.Lào Cai, UBND xã Tả Phời, Phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường Công an tỉnh Lào Cai xác định hồ thải quặng đuôi nằm trong khe núi, hệ thống rãnh tách nước mặt xung quanh hồ chưa đảm bảo, dẫn đến nước mưa lưu vực quanh hồ chảy vào hồ gây ra áp lực lớn.

Báo cáo tình hình mưa lũ thiên tai tại Lào Cai ngày 7 - 8.8 ghi nhận, các xã, phường thuộc TP.Lào Cai gồm xã Tả Phời, xã Cam Đường, P.Nam Cường nằm trong khu vực có mưa to, với lượng mưa (đo từ 19 giờ ngày 6.8 đến 12 giờ ngày 8.8) dao động từ 168 - 219 mm nhưng thấp hơn khu vực Gia Phú (H.Bảo Thắng, Lào Cai) là 297,6 mm.

Trao đổi với Thanh Niên, một cán bộ Văn phòng thường trực Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Lào Cai từ chối xác nhận vụ việc xảy ra ở hồ chứa bùn thải Nhà máy tuyển đồng Tả Phời có được tính là thiệt hại do thiên tai, mưa lũ hay không. 

"Chúng tôi không được giao làm báo cáo về vụ việc này, tỉnh giao cho các đơn vị khác làm, vụ việc vẫn đang được xác minh, làm rõ nguyên nhân", vị cán bộ này nói.

Phải làm rõ hàm lượng độc tố trong bùn thải, nước thải

Trao đổi với Thanh Niên, ông Phạm Văn Sơn, Giám đốc Trung tâm Ứng phó sự cố môi trường Việt Nam, cho rằng đối với vụ việc xảy ra ở hồ chứa bùn thải quặng đuôi Nhà máy tuyển đồng Tả Phời, để xác định xem đây có phải là sự cố ô nhiễm môi trường nghiêm trọng hay không phải căn cứ vào hàm lượng các độc tố có trong nước thải, bùn thải thoát ra ngoài môi trường trong sự cố này.

P.H

Cũng theo ông Phạm Văn Sơn, sự cố môi trường nói chung không chỉ để lại hậu quả hiện hữu, tức thời mà sẽ tác động lâu dài đến môi trường thiên nhiên. Nhưng hiện nay, trong quy định pháp luật và ứng xử của các doanh nghiệp chỉ chú trọng vào phương án ứng phó, xử lý khi đã xảy ra sự cố. Còn đầu tư phòng ngừa, ngăn chặn không để xảy ra các sự cố ít được quan tâm.

"Để phòng ngừa các sự cố, đầu tiên là tuân thủ đúng quy hoạch, vị trí công trình hồ chứa chất thải, không được xây dựng ở vị trí trên cao, tiềm ẩn nguy cơ, tác động đến người dân ở vùng hạ lưu khi xảy ra sự cố. Những công trình này không đặt gần sông, suối để khi có sự cố thì không tác động đến các dòng chảy. Đối với khu vực vùng núi, hồ chứa phải có hệ thống mương thu gom nước mưa từ trên núi chảy xuống, không để nước mưa chảy vào hồ", ông Sơn nói.