An toàn thế nào cho chung cư mini?

"Tặc lưỡi" cố gắng ở để tiết kiệm

Sau vụ cháy chung cư mini 9 tầng ở số 37, ngõ 29/70 Khương Hạ (P.Khương Đình, Q.Thanh Xuân, Hà Nội) vào tối 12.9 khiến 56 người tử vong, 42 người bị thương, anh Nguyễn Xuân Quang (33 tuổi, quê H.Chương Mỹ, Hà Nội) mới giật mình kiểm tra đường vào, lối ra, cửa thoát hiểm, ngõ, ngách xung quanh tòa chung cư mini 6 tầng ở ngõ Mễ Trì Thượng (Q.Nam Từ Liêm, Hà Nội), nơi hai vợ chồng đã chuyển đến được hơn 7 tháng.

Theo anh Quang, chung cư mini này được xây dựng dạng ống với 3 mặt bịt kín, chỉ có một lối ra vào là cửa chính. Vì mỗi căn hộ không có ban công riêng nên quần áo của cư dân sẽ được phơi trên sân thượng, nơi được bao quanh bởi khung sắt dạng chuồng cọp, có mái tôn kín mít để đề phòng trộm cắp.

Anh Quang kể, hai vợ chồng đều làm công việc văn phòng ở khu trung tâm Hà Nội. Gần đây, vợ anh mang bầu nên quyết định thuê trọ để tiện đi làm, nghỉ ngơi. Với tổng thu nhập của hai vợ chồng chỉ hơn 20 triệu đồng/tháng và không có tiền tích lũy, việc mua một căn hộ chung cư với giá vài tỉ đồng ở quận nội thành là điều xa xỉ. Khi đi tìm phòng trọ, hai vợ chồng anh Quang không quan tâm đến an toàn PCCC hay lối thoát nạn thứ 2. "Ở nơi ô tô không thể vào và nằm càng sâu trong ngõ thì giá thuê phòng, căn hộ càng rẻ. Tiết kiệm được đồng nào hay đồng đó nên chúng tôi quyết định thuê căn phòng có diện tích gần 20 m², vệ sinh khép kín với giá 3,5 triệu đồng/tháng", anh Quang nói.

Nguyễn Trường

Sau vụ cháy, anh Quang mới giật mình nhận ra hai vợ chồng đang ở trong tòa chung cư mini giống hệt tòa chung cư mini bị cháy ở Q.Thanh Xuân. Trường hợp có sự cố ở tầng 1 thì cư dân chỉ có lối thoát duy nhất là chạy lên sân thượng và chờ đợi sự cứu giúp hoặc đu dây xuống. Biết là nguy hiểm vậy, nhưng vì tiết kiệm chi phí, hai vợ chồng anh đành "tặc lưỡi" cố gắng ở.

"Tôi mong muốn nhà nước sớm đầu tư những khu nhà ở xã hội rồi cho thuê hoặc thuê mua với giá hỗ trợ khoảng 4 - 5 triệu đồng/tháng. Tôi nghĩ, mức giá này phù hợp với đa số cặp vợ chồng trẻ có điều kiện kinh tế hạn hẹp như tôi", anh Quang nói.

Có cả thị trường xây dựng, cho thuê chung cư mini

Chia sẻ với Thanh Niên, một người phụ nữ công tác trong ban công tác mặt trận tổ dân phố trên địa bàn P.Nhân Chính (Q.Thanh Xuân) cho biết nhiều con ngõ trên địa bàn phường là "thủ phủ" của chung cư mini. Riêng tại ngách cụt số 12/61, phố Chính Kinh có đến 3 chung cư mini với tổng số 42 căn hộ, khoảng hơn 100 người đang sinh sống.

Với những căn hộ chung cư được xây dựng cách đây vài năm, chủ đầu tư đã bán trao tay từ 600 triệu đồng đến 1 tỉ đồng/căn. Đa số trường hợp mua đứt căn hộ ở chung cư mini là người có thu nhập thấp hoặc những đôi vợ chồng trẻ. Riêng sinh viên thì chỉ thuê phòng rồi ở ghép với nhau. "Đến kiểm tra PCCC, sợ nhất là cầu thang bộ hay thang máy vì vừa nhỏ, vừa hẹp. Trong khi đó, cửa sổ hầu hết đã bịt kín bằng lồng sắt. Nếu xảy ra cháy thì không biết thoát ra bằng cách nào", người phụ nữ này cho biết thêm.

Theo ghi nhận của Thanh Niên tại các quận thuộc Hà Nội như: Thanh Xuân, Cầu Giấy, Nam Từ Liêm, Bắc Từ Liêm, Hai Bà Trưng, Hoàng Mai…, không khó tìm thấy những chung cư mini nằm trong các ngõ, ngách sâu, chỉ xe máy vào được, quy mô từ 5 - 10 tầng, xen kẽ với khu dân cư. Bên trong thường có kết cấu tầng 1 là nơi để xe, phòng bảo vệ. Từ tầng 2 trở lên là các căn hộ nhỏ, chỉ chưa đầy 30 m2 nhưng cũng đầy đủ chức năng: khu bếp, vệ sinh, giường ngủ, phòng khách…

Đáng chú ý, các căn phòng đều không có ban công, lô gia mà chỉ có cửa sổ gắn chấn song thép. Rất ít chung cư mini có lối thoát hiểm thứ 2, phổ biến chỉ có thang máy, thang bộ để di chuyển từ tầng 1 lên tầng thượng. Giá thuê phổ biến từ 3 - 6 triệu đồng/căn, đối tượng cư trú thường là học sinh, sinh viên, người lao động, vợ chồng trẻ… Khi được hỏi về an toàn PCCC, lối thoát hiểm, đa số đều lắc đầu tỏ ý không quan tâm.

NGUYỄN TRƯỜNG

Một môi giới căn hộ chung cư mini lâu năm ở Q.Thanh Xuân là chị Nguyễn Thu Lan (30 tuổi) cho biết ở Hà Nội cũng như nhiều TP lớn khác đã hình thành cả thị trường xây dựng, chuyển nhượng, cho thuê chung cư mini từ nhiều năm qua. Nhiều chủ đầu tư lựa chọn những ô đất trong ngõ để xây dựng nhằm giảm tối đa chi phí đầu tư. Do quy định hiện hành chưa yêu cầu nhà ở riêng lẻ phải có lối thoát hiểm thứ 2 nên đa số nhà chung cư mini biến tướng sẽ xây kín diện tích.

"Sau vụ cháy cũng chưa có quy định gì về lối thoát hiểm thứ 2 đối với dạng nhà ở tập trung này nên đa số chủ đầu tư sẽ chưa đầu tư thêm hệ thống thang thoát hiểm. Một phần vì diện tích đất đã bị xây dựng hết, một phần do kinh phí sẽ đội thêm, lại không đảm bảo an ninh trật tự cho người thuê căn hộ", chị Lan nói.

Chưa có quy chuẩn, tiêu chuẩn cho chung cư mini

Đại diện Vụ Khoa học công nghệ và môi trường (Bộ Xây dựng) cho biết chung cư mini chưa có tên trong các bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn về nhà chung cư. Tuy nhiên, những công trình này được thiết kế, xây dựng, sử dụng với đầy đủ đặc điểm của nhà chung cư: có cầu thang bộ, thang máy, hành lang chung, phần sở hữu chung, phần sở hữu riêng… Do vậy, chung cư mini hay loại hình nhà ở có nhiều tầng, nhiều căn hộ cần phải được thiết kế an toàn PCCC, cứu nạn cứu hộ (CNCH) theo quy định của nhà chung cư.

Đơn cử như tòa chung cư mini bị cháy ở Q.Thanh Xuân, theo Nghị định 79, Nghị định 36 hướng dẫn luật PCCC thì thuộc diện phải thẩm duyệt PCCC. Bên cạnh đó, thang bộ của tòa nhà này phải được đặt trong buồng thang kín, đảm bảo khói, lửa không xâm nhập để an toàn cho cư dân thoát hiểm khi có sự cố. Để nâng cao an toàn cháy nổ với nhà chung cư mini, trường hợp không thể lắp đặt thang bộ thoát hiểm thứ 2 bên ngoài thì phải lắp đặt, xây dựng tường ngăn cháy cho thang bộ phía bên trong tòa nhà.

Nhưng qua kiểm tra, chung cư mini bị cháy ở Q.Thanh Xuân có nhiều yếu tố chưa bảo đảm an toàn PCCC. Giấy phép xây dựng cấp cho chủ đầu tư chung cư mini vừa bị cháy là giấy phép xây nhà riêng lẻ 6 tầng, 1 tum, mật độ xây dựng 70% nhưng chủ đầu tư đã xây 9 tầng, 1 tum với mật độ xây dựng 100%. Việc để giếng trời tại tòa chung cư mini vừa bị cháy cũng rất nguy hiểm, khi bị cháy khói xộc lên nhanh.

Đại diện Vụ Khoa học công nghệ và môi trường cũng cho biết sơ bộ báo cáo từ TP.Hà Nội, trên địa bàn có hơn 300 chung cư mini đang sử dụng, nhưng đây chưa phải thống kê đầy đủ. Đối với người dân đang ở chung cư mini, cần chủ động trang bị thang dây, mặt nạ chống khói độc, bộ công cụ chuyên dụng thoát hiểm đề phòng xảy ra sự cố.

Cần ưu tiên ngân sách quy hoạch PCCC từ cấp phường

Một lãnh đạo Bộ Xây dựng cho hay bộ này từng nhiều lần cảnh báo, yêu cầu tăng cường kiểm soát trật tự xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ thiết kế nhiều tầng, nhiều căn hộ biến tướng thành chung cư mini. Gần nhất là tháng 6.2020, Bộ Xây dựng đã gửi văn bản đến UBND các tỉnh, TP trực thuộc T.Ư nêu thực trạng ở một số địa phương, tại các khu vực đô thị đã xuất hiện tình trạng lợi dụng sự buông lỏng quản lý của các cơ quan chức năng nên các hộ gia đình, cá nhân tự ý xây dựng công trình nhà ở riêng lẻ theo kiểu nhiều tầng, nhiều căn hộ ở mà không tuân thủ các quy định của pháp luật như: xây dựng không phép, xây dựng sai phép, xây dựng sai quy hoạch, lấn chiếm không gian, chia nhỏ căn hộ, tự ý nâng tầng... rồi tự do mua bán, chuyển nhượng.

Điều này dẫn đến nhiều hệ lụy như: vi phạm các quy định về PCCC; quá tải về hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; không cấp được giấy chứng nhận sở hữu cho người mua căn hộ do vi phạm về thiết kế, mật độ xây dựng dẫn đến tình trạng tranh chấp, khiếu kiện. Việc gia tăng mật độ dân số tại các khu vực này sẽ gây ách tắc giao thông, không bảo đảm vệ sinh môi trường, ảnh hưởng tình hình an ninh trật tự của địa phương, phá vỡ quy hoạch, làm mất mỹ quan, thiết kế của đô thị.

Bộ Xây dựng cũng đề nghị các địa phương cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về trật tự xây dựng trên địa bàn, đặc biệt đối với việc xây dựng nhà ở riêng lẻ thiết kế nhiều tầng, nhiều căn hộ...

Ông Bùi Trung Dung, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý hoạt động xây dựng (Bộ Xây dựng), cho rằng để nâng cao hệ số an toàn cho nhà ở tại các đô thị lớn, trong đó có Hà Nội, cần ưu tiên nguồn ngân sách để xây dựng, triển khai quy hoạch PCCC từ cấp phường, tổ dân phố.

Các vấn đề cần nghiên cứu làm ngay như bố trí các họng nước cứu hỏa tại các ngõ, ngách mà xe cứu hỏa không vào được. Triển khai thí điểm rồi tổng kết đánh giá việc mở rộng những ngõ, ngách hẹp dưới 3,5 m lên thành trên 4 m để xe cứu hỏa, phương tiện cứu hộ, cứu nạn có thể tiếp cận được hiện trường. Nếu kết quả tốt, cần có đề án mở rộng triển khai ra cả TP, thậm chí quy mô lớn hơn.