‘Chim sẻ đã hoang mang thì đại bàng cũng lo lắng, Bộ trưởng GTVT cần cân nhắc’

Tranh luận với Bộ trưởng GTVT, đại biểu Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương) tỏ ra băn khoăn trước các giải pháp mà Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng đã nêu ra với 8 dự án BOT thuộc Nghị quyết 62 của Quốc hội tại phiên chất vấn chiều ngày 6.11, như giảm lợi nhuận của các chủ đầu tư và đàm phán giảm vốn của ngân hàng. 

“Tôi thấy sẽ là các cuộc đàm phán không công bằng, vì bản chất ngân hàng là các doanh nghiệp kinh doanh vốn, bây giờ lại cắt vốn thì liệu còn đứng vững được hay không. Doanh nghiệp bỏ tiền đồng thu tiền hào, kỳ vọng lợi nhuận trong tương lai, mà bây giờ lại cắt giảm lợi nhuận của họ, có ảnh hưởng đến niềm tin hay không? Chim sẻ đã hoang mang thì đại bàng cũng lo lắng, Bộ trưởng cần rất cân nhắc”, đại biểu Huân nêu.

Ông cũng đề xuất ngành giao thông nên dùng ngân sách phân bổ cho ngành, cơ cấu hỗ trợ cho các dự án phải dừng kinh doanh sớm. Nếu không làm được 1 lần thì có lộ trình làm trong nhiều năm, công khai cho nhà đầu tư yên tâm, thay vì yên lặng gây hoài nghi.

Phúc đáp lại đại biểu Huân, Bộ trưởng Thắng cho biết ngành GTVT đang nỗ lực đàm phán trên cơ sở "lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ", đưa ra nhiều phương án để nhà đầu tư thu hồi vốn. 

"Doanh nghiệp phải giảm lợi nhuận hay ngân hàng phải giảm lãi cũng là việc cần thiết, mức độ như thế nào phụ thuộc đàm phán, thuyết phục giữa bộ với các ngân hàng và nhà đầu tư", ông Thắng nói. Bộ GTVT hiện đang đề xuất dùng ngân sách mua lại toàn bộ 5 dự án và 3 dự án còn lại hỗ trợ dưới 50%.

"Các nước chuẩn bị dự án 3 - 5 năm, chúng ta chỉ vài tháng"

Cũng tranh luận về phần trả lời của Bộ trưởng GTVT về công tác chuẩn bị đầu tư, đại biểu Lê Hoàng Anh (đoàn Gia Lai) cho rằng, việc chuẩn bị chủ trương đầu tư, chuẩn bị đầu tư dự án giao thông chưa tốt. Ông đề nghị Bộ trưởng GTVT cần tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nên tổng kết, đánh giá, xác định nguyên nhân căn cốt, từ đó có giải pháp xử lý đối với từng nguyên nhân. 

GIA HÂN

"Bộ trưởng đã trả lời là cơ bản các dự án tốt, chỉ có 3 dự án ở đồng bằng sông Cửu Long là chưa tốt, phải điều chỉnh. Nhưng thực tế đây là số nhiều, diễn ra ở diện rộng, không phải chỉ ở nhiệm kỳ mà hiện nay bộ trưởng đang đảm nhận mà cả nhiệm kỳ trước", ông Hoàng Anh nêu.

Đại biểu đoàn Gia Lai cũng chỉ rõ tình trạng này không chỉ là dự án giao thông do Bộ GTVT làm chủ đầu tư mà cả ở các dự án giao thông do các địa phương làm chủ đầu tư, kể cả ở các lĩnh vực khác. 

Đơn cử như dự án sử dụng vốn ODA để xây dựng QL19 qua Gia Lai đã hết hiệp định đến nay vẫn chưa hoàn thành. Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành cũng phải điều chỉnh do trong 5 nguyên nhân Chính phủ trình thì có 4 nguyên nhân là do công tác chuẩn bị.

"Bộ trưởng có trả lời là thực hiện rất nghiêm túc nhưng do chuẩn bị không tốt vẫn phải điều chỉnh từ thời gian, tổng mức. Như vậy là do yếu kém, thiếu trách nhiệm hoặc là thiếu tầm nhìn, không thể dự báo, đánh giá sai hoặc chưa thực sự nghiêm túc", đại biểu Hoàng Anh chỉ rõ.

Cũng theo ông, kinh nghiệm quốc tế cho thấy các dự án được chuẩn bị dài, kỹ lưỡng 3 - 5 năm, thậm chí 10 - 20 năm nhưng giải ngân chỉ có vài năm. Trong khi tại Việt Nam thì việc chuẩn bị dự án chỉ vài tháng, 1 - 2 năm nhưng giải ngân có khi vài kỳ trung hạn.

GIA HÂN

Đại biểu Phạm Thúy Chinh (đoàn Hà Giang) cũng tỏ ra không đồng tình với quan điểm của Bộ trưởng GTVT khi cho rằng chỉ cần nâng tỷ lệ vốn nhà nước tham gia vào các dự án PPP là sẽ thu hút được các nhà đầu tư tư nhân. Theo bà, điều này có thể biến dự án PPP thành hình thái khác của đầu tư công. Quan trọng nhất để thu hút PPP là nhà nước phải thực hiện đúng các nghĩa vụ cam kết tại dự án PPP.

Trả lời chất vấn của đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng thừa nhận, sau khi ban hành luật PPP, chúng ta chưa thu hút được nhiều doanh nghiệp tham gia các dự án PPP. 

Ông lý giải, do cả nước chỉ có 5,2 triệu ô tô, riêng Hà Nội và TP.HCM chiếm xấp xỉ 50%, do phân bổ không đồng đều nên việc thu hút vốn vào dự án PPP khó khăn. Bên cạnh đó, nhiều dự án từ những năm 2016 hiện nay đang có vướng mắc chưa thể tháo gỡ, ảnh hưởng đến niềm tin của doanh nghiệp.

Về giải pháp, Bộ GTVT đang từng bước nghiên cứu, phối hợp với các bộ, ngành để tham mưu cho Chính phủ và Quốc hội. Một trong những yếu tố thu hút đầu tư của doanh nghiệp vào các dự án PPP là tăng tỷ lệ vốn nhà nước, tuy nhiên đó không phải là yếu tố quyết định. 

Tới đây, Bộ GTVT sẽ chuẩn bị hoàn thiện các điều kiện để cùng các địa phương tổ chức hội nghị xúc tiến kêu gọi đầu tư vào kết cấu hạ tầng giao thông. Đồng thời, đẩy mạnh thu hút nguồn vốn doanh nghiệp thông qua triển khai nhượng quyền thu phí, đấu giá quyền thu phí.

Ngoài ra, ông Thắng cũng cho biết, theo tính toán có 14 dự án BOT bị chia sẻ lưu lượng do có tuyến song hành, Bộ GTVT đang nghiên cứu các phương án xử lý.