Chống tham nhũng: 'Ta có nhiều mắt tập trung vào thì tẩu tán tài sản sẽ giảm đi'

Tại phiên chất vấn đối với Chánh án TAND tối cao sáng 20.3, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) nêu vấn đề trong các vụ án tham nhũng, việc thu hồi tài sản cho Nhà nước có tiến bộ, tuy nhiên vẫn còn ít, chưa đạt như kỳ vọng của QH và người dân. Sắp tới, Chánh án TAND tối cao phối hợp với các cơ quan liên quan như thế nào để tăng tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng?

GIA HÂN

Giải pháp căn cơ là thay đổi luật

Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, không chỉ Việt Nam mà trên thế giới, việc thu hồi tài sản tham nhũng gần như không bao giờ triệt để được.

Thời gian qua, các cơ quan tiến hành tố tụng có sự phối hợp rất tốt, vì thế thu hồi tài sản tham nhũng tăng, đạt mức 40% số tài sản tham nhũng. "Đây là con số rất đáng ghi nhận, biểu dương", Chánh án Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh.

Với câu hỏi làm thế nào để thu được nhiều tài sản tham nhũng hơn nữa, ông Bình cho biết, theo quy định, chỉ thu hồi được tài sản tham nhũng nếu quá trình tố tụng chứng minh tài sản đó có nguồn gốc từ tội phạm. Do đó, muốn thu hồi thì việc chứng minh của cơ quan tố tụng phải rất chất lượng, nếu không chứng minh được thì rất khó.

Để đạt hiệu quả cao, ông Bình cho rằng, quá trình điều tra, truy tố, xét xử phải được nâng cao chất lượng; cùng đó là kịp thời phong tỏa tài sản có dấu hiệu tham nhũng.

Chánh án TAND tối cao cũng viện dẫn thực tiễn từ một số quốc gia, coi tham nhũng là một loại tội phạm đặc thù. Theo đó, bên cạnh nghĩa vụ chứng minh của cơ quan chức năng thì cũng tăng nghĩa vụ giải trình của nghi can trong các vụ án tham nhũng. Nếu nghi can có tài sản mà không chứng minh được nguồn gốc hợp pháp thì sẽ bị xem là tài sản tham nhũng và bị tịch thu.

Ông Bình cho hay: "Trong lần sửa đổi luật Phòng, chống tham nhũng, Ủy ban Tư pháp QH từng đặt ra vấn đề này nhưng QH còn thận trọng. Nếu chúng ta làm được điều này thì trong tương lai, tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng sẽ rất cao".

Vẫn theo Chánh án TAND tối cao, một vấn đề khác liên quan đến công tác thu hồi tài sản tham nhũng là có những tài sản ngoài là của riêng thì còn là của chung. Một số vụ án cho thấy có tài sản, ví dụ như ngôi nhà được hình thành trong thời kỳ hôn nhân, thuộc quyền sở hữu chung của vợ chồng và người thân trong gia đình. Trường hợp này không thể thu hồi cả ngôi nhà của đối tượng tham nhũng.

Tuy nhiên, nếu có được cơ chế thu hồi tài sản phi hình sự, tức là tăng nghĩa vụ giải trình như nhiều nước đã áp dụng, việc thu hồi tài sản tham nhũng sẽ đạt kết quả cao hơn. Ví dụ, nếu có 3 - 4 căn nhà cho rằng là tài sản chung của vợ chồng nhưng người vi phạm không giải trình được các căn nhà ấy hình thành như thế nào, tính hợp lý không được pháp luật công nhận, thì có thể xem xét tịch thu. "Giải pháp căn cơ là phải thay đổi luật", ông Bình nhấn mạnh.

GIA HÂN

"Có nhiều mắt tập trung vào thì tẩu tán tài sản sẽ giảm"

Giải trình thêm, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long nhấn mạnh, thu hồi tài sản trong vụ án tham nhũng, kinh tế được xác định là trọng tâm, nhiệm vụ chính trị quan trọng đặt ra trong ngành tư pháp nói chung và hệ thống thi hành án dân sư nói riêng.

Ông cho hay, thời gian qua, với nhiều giải pháp đồng bộ, kết quả thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng, kinh tế đạt kết quả khả quan. Theo kỳ báo cáo từ 1.10.2022 đến nay đã thu được trên 17.000 tỉ đồng. "Xét số lượng tuyệt đối tăng 12.000 tỉ đồng so với cùng kỳ năm trước. Số liệu thế là đáng khích lệ", ông Long nói.

Thừa nhận vẫn còn khá nhiều vấn đề đặt ra trong công tác này, ông Long cho hay khách quan là khó khăn trong bản thân các vụ án.

"Ví dụ, số lượng tài sản trong hầu hết các vụ án lớn nằm rải rác ở nhiều địa phương khác nhau trên cả nước. Nguồn gốc tài sản được kê biên phức tạp, mất nhiều thời gian làm rõ. Nhiều trường hợp phải xác định tài sản là tài sản chung, riêng khi có nhiều chủ sở hữu khác nhau", ông Long cho hay.

Về giải pháp, ông Long cho biết, Chính phủ sẽ tiếp tục bám sát thực hiện tốt hơn nữa Chỉ thị 04-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế; trong đó có cơ chế phối hợp cơ quan tố tụng, cơ quan điều phối, đặc biệt tập trung vụ án lớn, được dư luận xã hội quan tâm.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp cũng đề nghị các cơ quan dân cử tăng cường giám sát. "Ta có nhiều mắt tập trung vào thì tẩu tán, giấu tài sản trong các vụ án tham nhũng, kinh tế sẽ giảm đi", ông Long nêu.