Chưa rõ 'hình hài' thẻ xanh Covid

Khái niệm thẻ xanh Covid được lãnh đạo TP.HCM thông tin chính thức lần đầu tiên trong cuộc họp lấy ý kiến các doanh nghiệp về kế hoạch phục hồi kinh tế ngày 10.9 và nhấn mạnh đây là điều kiện cần để người dân tham gia vào hoạt động sản xuất, kinh doanh. Ý tưởng về thẻ xanh Covid của TP.HCM là một chứng nhận điện tử dưới dạng mã QR (có thể xem trên điện thoại thông minh hoặc in ra thẻ) hoặc là một tin nhắn trên điện thoại làm công cụ thống nhất và chủ yếu để kiểm soát. Người dân có thể dùng mã này để tham gia lưu thông, tới nơi công cộng, tham gia làm việc tập trung; khai báo y tế, đăng ký tiêm vắc xin, xét nghiệm (XN); check-in tại các địa điểm công cộng.

Các tiêu chí để công nhận một người được cấp thẻ xanh Covid liên tục được điều chỉnh. Trong bộ tiêu chí đánh giá hoạt động an toàn trong phòng, chống dịch Covid-19 tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh thương mại trên địa bàn TP.HCM ban hành ngày 15.9, một người có thẻ xanh Covid khi hội đủ 3 điều kiện: XN Covid-19 âm tính đối với ngành nghề phải XN định kỳ, tiêm vắc xin hoặc từng mắc Covid-19 nay đã khỏi bệnh và không tiếp xúc gần với F0 trong vòng 14 ngày.

Trong 3 điều kiện nêu trên, lãnh đạo nhiều quận, huyện đánh giá việc triển khai trên thực tế sẽ gặp nhiều rắc rối do dữ liệu về tiêm chủng, XN, F0 khỏi bệnh chưa được cập nhật đầy đủ. Mặt khác, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 đã ngấm sâu vào cộng đồng và biến chủng Delta có tốc độ lây lan nhanh thì rất khó để xác định một người nào đó “không tiếp xúc gần với F0 trong vòng 14 ngày”. Hơn nữa, trong bộ tiêu chí cũng không nêu cơ quan, tổ chức nào sẽ xác nhận một người nào đó không tiếp xúc với F0 trong vòng 14 ngày.

Lực lượng trực chốt kiểm soát ở TP.HCM kiểm tra các trường hợp được phép lưu thông qua mã QR từ phần mềm VNEID ẢNH: NGỌC DƯƠNG

Đến nay, chính quyền TP.HCM chưa công bố chính thức về hình dạng, cách thức thể hiện của thẻ xanh Covid. Tuy nhiên, trong dự thảo chỉ thị về các biện pháp thích ứng an toàn, linh hoạt và kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19 và phục hồi kinh tế xã hội có hiệu lực từ ngày 1.10, UBND TP.HCM cho hay sẽ sử dụng các ứng dụng do Ban Chỉ đạo (BCĐ) quốc gia về phòng chống dịch Covid-19 và BCĐ phòng chống dịch Covid-19 TP.HCM triển khai để cung cấp thông tin dịch tễ cho người dân cũng như phục vụ quản lý sản xuất, kinh doanh và lưu thông an toàn. Các cơ quan, đơn vị nhà nước, cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ được phép hoạt động phải đăng ký mã khai báo y tế điện tử, người dân đến liên hệ công tác, giao dịch, sử dụng dịch vụ phải khai báo y tế bằng mã QR. Nếu người dân không có thiết bị thông minh thì thực hiện khai báo y tế bằng giấy.

Kể từ ngày 1.10, các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh sử dụng ứng dụng PC-COVID hoặc ứng dụng của TP.HCM, thẻ xanh Covid để kiểm soát và tổ chức lao động. Người dân quét mã QR hoặc xuất trình giấy chứng nhận đủ điều kiện lưu thông khi được cơ quan chức năng yêu cầu kiểm soát hoặc tại các địa điểm công cộng. Giấy chứng nhận đủ điều kiện lưu thông là 1 trong 2 điều kiện: F0 đã khỏi bệnh trong vòng 6 tháng hoặc đã tiêm chủng vắc xin Covid-19 sau 14 ngày.

Theo tìm hiểu của Thanh Niên, trước khi lãnh đạo Chính phủ yêu cầu sử dụng một phần mềm quản lý thống nhất trên phạm vi cả nước thì TP.HCM đã có kế hoạch phát triển ứng dụng “Y tế TP.HCM” (có sẵn) làm nền tảng để triển khai thẻ xanh Covid trong kế hoạch khôi phục kinh tế. Như một bước đệm, TP.HCM đã thí điểm phần mềm này ở Q.7 để quản lý các cơ sở kinh doanh được cấp phép hoạt động theo mô hình “doanh nghiệp xanh” và “hộ kinh doanh xanh”.

Lãnh đạo Sở TT-TT TP.HCM cho biết thẩm quyền ban hành quy định về thẻ xanh Covid thuộc về BCĐ phòng, chống dịch Covid-19 TP.HCM và sẽ tổ chức họp báo thông tin đến báo chí khi quy định này được ban hành. Tại buổi họp báo định kỳ chiều 28.9, PV Thanh Niên đặt câu hỏi trong thời gian chờ phần mềm PC-COVID hoàn thiện và đưa vào sử dụng thì TP.HCM có dự kiến sử dụng một phần mềm nào làm bước đệm như “Y tế TP.HCM” mà TP.HCM đang sử dụng hoặc phần mềm VNEID của Bộ Công an hay không? Phó giám đốc Sở TT-TT Từ Lương cho biết thẻ xanh Covid là một trong những nội dung quan trọng trong dự thảo chỉ thị sau ngày 30.9, hiện TP.HCM vẫn chưa quyết định được việc này.

Về thời gian công bố chỉ thị, ông Phạm Đức Hải, người phát ngôn của BCĐ phòng chống dịch Covid-19 TP.HCM cho biết TP đang khẩn trương tiếp thu ý kiến của Chính phủ, tổ công tác đặc biệt, các quận huyện…, cố gắng công bố trước ngày 1.10.

Hiện trong phương án lưu thông từ ngày 1.10 của Sở GTVT TP.HCM đang lấy ý kiến, lực lượng trực chốt kiểm soát khu vực phong tỏa và khu vực nguy cơ sẽ kiểm tra việc lưu thông của người dân thông qua mã QR khai báo di chuyển nội địa trên website: suckhoe.dancuquocgia.gov.vn hoặc ứng dụng VNEID (của Bộ Công an).

Theo PGS Trần Quý Tường, Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin (Bộ Y tế), có 2 vấn đề cần lưu ý, trong đó về pháp lý cần có quy định về thẻ xanh, vàng; và về công nghệ phải đảm bảo, không thể nhân bản giả mạo; dữ liệu phải được kiểm soát, truy vết được người cập nhật thông tin lên hệ thống.

Bộ Y tế đang xây dựng tính pháp lý về chứng nhận thẻ xanh vắc xin. Ông Tường cho hay hiện tại thẻ xanh hay thẻ vàng trên phần mềm tiêm chủng (tiemchungcovid-19.gov.vn) đang chỉ là yếu tố kỹ thuật, nhưng để có giá trị pháp lý thì cần có văn bản. “Cần có văn bản pháp lý quy định rõ như thế nào là xanh hay vàng, nhưng hiện chưa có quy định đó bằng văn bản. Cùng với đó, quy định chi tiết, xanh được đi những đâu, làm gì; còn thẻ vàng thì được ở mức nào. Các quy định này Bộ Y tế đang dự thảo”, ông Tường nói.

Lãnh đạo Cục Công nghệ thông tin cũng cho biết những người đi nước ngoài thì cần chữ ký số để xác nhận hộ chiếu vắc xin. Khi đó, chữ ký số không chỉ đảm bảo tính pháp lý trong nước mà còn phải được tổ chức quốc tế công nhận. Ví dụ như khi ra nước ngoài, kết quả tiêm chủng của cá nhân cần được tổ chức thế giới công nhận; hoặc đi châu Âu thì cần được EU công nhận chữ ký số của VN.

Hiện nay, VN mới chỉ liên hệ phía EU (chưa liên hệ châu Mỹ), và EU sẽ thông qua một đơn vị độc lập thẩm định xem chữ ký số của VN, hạ tầng có đảm bảo, tin cậy thì mới được chấp nhận.

Ông Tường cho rằng trước mắt, các cá nhân tiêm chủng cần được Bộ Y tế công nhận về thẻ xanh, thẻ vàng. Ví dụ như công nhận ai tiêm 2 mũi vắc xin là thẻ xanh và thêm XN âm tính được đi khắp nơi công cộng. Quy định hành chính cần phải đi trước, là cơ sở để phần mềm triển khai ứng dụng thực tế.

Trước đó, hệ thống tiêm chủng như Sổ sức khỏe điện tử từng gặp nhiều sự cố như dữ liệu tiêm vắc xin của người dân bị mất hoặc tiêm 2 mũi chỉ hiện thị 1 mũi. Theo ông Tường, lỗi không có dữ liệu trên hệ thống là do các đơn vị cập nhật không kịp tiến độ, cập nhật không chính xác..., nhưng còn có nguyên nhân lỗi do phần mềm chưa ổn định.

Ông Tường phân tích, với tiêm chủng, cơ bản hiện tại mới chỉ là cập nhật, lưu giữ, số liệu phục vụ quản lý, theo dõi về tiến độ tiêm chủng, tỉnh nào tiêm chậm... Nhưng các dữ liệu sẽ có vai trò quan trọng hơn, cần kiểm soát chặt, không để gian lận, khi số liệu tiêm chủng được áp dụng thẻ xanh, thẻ vàng. Ví dụ, tỉnh đó cần tỷ lệ bao phủ tiêm chủng ở mức nào để được mở cửa, được bình thường mới...

ĐỒ HỌA: DUY ANH

“Phải có văn bản quy định pháp lý với phần mềm, quy định chặt chẽ, tiến tới liên thông với quốc tế, có chữ ký số; và phải chống giả mạo. Vì với công nghệ, có thể nhân bản kết quả. Đồng thời, quy rõ trách nhiệm của người quản trị phần mềm. Phải quy định chặt để ngăn chặn nhân bản được kết quả…”, ông Tường nói.