Chuyện Nhật trên đất Việt: Thăm nơi Nhật hoàng nghe nhã nhạc

VỊ VUA YÊU THÍCH NHÃ NHẠC

NSND Bạch Hạc, Giám đốc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống cung đình Huế, bảo nhã nhạc cung đình cho bà nhiều cơ hội bước ra thế giới để giao lưu đây đó nhưng chưa có cuộc nào khiến bà ấn tượng như 2 lần phục vụ nhã nhạc để Nhật hoàng Akihito và hoàng hậu Michiko thưởng thức. "Hai lần gặp Nhật hoàng và hoàng hậu cách nhau đúng 10 năm và ở 2 địa điểm mang đậm dấu ấn của nghệ thuật nhã nhạc truyền thống, đó là Hoàng cung Nhật Bản và Đại nội Huế (Cố đô Huế). Đó là sự tự hào không thể nói hết đối với những nghệ sĩ làm nghề như chúng tôi", NSND Bạch Hạc chia sẻ.

HOÀNG SƠN

Theo lời kể của bà, cuối năm 2007, trong chuyến tháp tùng Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết sang thăm chính thức Nhật Bản, đoàn nghệ sĩ Nhà hát Nghệ thuật truyền thống cung đình Huế với 9 thành viên đã được ưu tiên vào Hoàng cung Nhật Bản biểu diễn. Năm đó, nghệ sĩ Bạch Hạc là một diễn viên kiêm nhạc công sử dụng phách tiền hòa âm cùng dàn nhạc. Sau khi biểu diễn nhã nhạc xong, đoàn tiếp tục trình diễn điệu múa đặc trưng Lân mẫu xuất lân nhi (lân mẹ sinh lân con).

Dù đã 16 năm từ lần đầu tiên gặp Nhật hoàng nhưng khi kể lại câu chuyện, ánh mắt NSND Bạch Hạc long lanh vì sự tự hào xen lẫn xúc động: "Sau khi biểu diễn xong, Nhật hoàng cùng hoàng tộc có mặt đã vỗ tay tán thưởng rất lâu. Chính Nhật hoàng Akihito đã đến gặp và bắt tay tôi, còn hoàng hậu Michiko đã ôm lấy tôi rồi không ngớt lời khen ngợi… Sau này tôi mới biết, lần đầu tiên có một nghệ sĩ nước ngoài được Nhật hoàng bắt tay như vậy, thật sự tôi rất xúc động".

Tình cảm của Nhật hoàng Akihito dành cho nhã nhạc cung đình Huế như được nối dài khi vào năm 2017 nhân chuyến thăm VN, ngài đã ghé Đại nội - Cố đô Huế và một lần nữa nghe nhã nhạc tại Duyệt Thị Đường - nhà hát đầu tiên được vua Minh Mạng cho xây dựng vào năm 1826. NSND Bạch Hạc nhớ lại, năm 2017, khi đoàn tùy tùng phía Nhật Bản khảo sát, bà đã tư vấn những nghi thức vua triều Nguyễn thường đón nguyên thủ từ xưa. Sau khi thăm quan cung đình, Nhật hoàng đã đến ngay nhà hát Duyệt Thị Đường.

"Lần này, tôi không trực tiếp múa nữa mà để cho một nghệ sĩ khác vào vai lân nhi. Sau khi xem xong, Nhật hoàng trực tiếp đến thăm hỏi. Tôi trả lời, những nghệ sĩ như chúng tôi đang cố gắng hết sức để gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, nghiên cứu, tìm tòi để truyền đam mê đến thế hệ trẻ. Nhật hoàng đã khen "tốt quá!", nghệ sĩ Bạch Hạc kể.

KHƠI DẬY NIỀM TỰ HÀO

Là 1 trong 2 nghệ sĩ tham gia biểu diễn phục vụ Nhật hoàng trong cả 2 lần, ông Lữ Hữu Ngọc cho biết trong lần đầu biểu diễn ở Hoàng cung Nhật Bản, ông là nhạc công chơi trống. Lần thứ 2 được biểu diễn ngay tại Duyệt Thị Đường, ông Ngọc chơi đàn nguyệt. "Lần đầu vào Hoàng cung Nhật Bản để biểu diễn, tôi cảm thấy hạnh phúc cho nhã nhạc của VN. 10 năm sau đó, khi Nhật hoàng đến VN, thăm Huế và tìm gặp người nhạc công để lần nữa nghe nhã nhạc trước khi ngài thoái vị (năm 2019), tôi lại thêm lần nữa hãnh diện", ông Ngọc nói.

NSND Bạch Hạc nhận định sự quan tâm của Nhật hoàng Akihito dành cho nhã nhạc cung đình Huế là điều dễ hiểu. Bởi so với lễ nhạc cung đình ở xứ sở hoa anh đào (gagaku) thì nhã nhạc cung đình Huế có nhiều nét tương đồng. "Nắm bắt được điều này, nên lần đầu tiên đến Hoàng cung Nhật Bản vào năm 2007, tôi đã cố gắng diễn thật tốt, biến từng động tác thành một ngôn ngữ để giới thiệu về văn hóa cung đình Huế đến với Nhật Bản. Và đã tôi rất vui khi cả hoàng cung đón nhận nhiệt liệt. Tôi biết mình đã phần nào thành công trong truyền tải văn hóa truyền thống của VN đến người đứng đầu đất nước Nhật Bản", nữ nghệ sĩ chia sẻ.