Cửa khẩu quốc tế nhiều 'cái không'

Kiểm tra hành lý du khách bằng cách... mở va li

Tháng 9.2006, Thủ tướng ký quyết định thành lập Khu kinh tế cửa khẩu Nam Giang (Quảng Nam). Ngày 22.12.2020, Chính phủ ban hành Nghị quyết 183/NQ-CP nâng cấp cửa khẩu chính Nam Giang thành cửa khẩu quốc tế. Khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Nam Giang được mệnh danh là khu kinh tế tổng hợp, cửa ngõ quan trọng của Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, kết nối nam Lào, đông bắc Thái Lan.

Tuy nhiên, sau nhiều năm thì nơi này vẫn chỉ được phác họa bởi một số công trình trọng yếu. Đại diện Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Nam Giang cho biết kể từ khi được nâng cấp lên cửa khẩu quốc tế (khai trương vào 8.2021) đến nay lưu lượng xe qua lại trên tuyến QL14D giao thương giữa Việt Nam - Lào ngày càng phát triển. Năm 2022, cửa khẩu đã thông quan cho hơn 7.850 phương tiện vận tải xuất nhập cảnh, thu nộp ngân sách nhà nước khoảng 99 tỉ đồng (tăng 256% so với cùng kỳ). Riêng năm 2023, tính đến ngày 31.7 đã thông quan cho hơn 8.700 phương tiện, thu nộp ngân sách hơn 85 tỉ đồng (tăng 909% so với cùng kỳ).

Ngoài ra, từ cuối tháng 5.2023, mặt hàng quặng nhôm bauxite do doanh nghiệp Lào quá cảnh qua cửa khẩu để về cảng Chân Mây (Thừa Thiên - Huế) đi Trung Quốc tăng đột biến. Hải quan cửa khẩu Nam Giang đã thông quan cho hơn 1.230 phương tiện vận tải, vận chuyển hơn 39.000 tấn quặng.

Trong khi đó, ông Nguyễn Hoàng, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Nam Giang, cho biết khó khăn lớn nhất đối với cửa khẩu quốc tế Nam Giang là hiện nay không có máy soi, không trạm cân, không bến bãi đậu xe... "Do chưa được đầu tư máy soi chiếu nên hiện nay khách nước ngoài đi du lịch qua cửa khẩu Nam Giang, nhân viên hải quan phải kiểm tra thủ công bằng cách yêu cầu du khách mở va li, hành lý. Việc này rất mất lịch sự và nhất là đối với các du khách nữ", ông Hoàng nói.

Trong khi đó, cân tải trọng chưa được đầu tư nên vấn đề kiểm soát tải trọng của Hải quan cửa khẩu Nam Giang gặp khó khăn. Tải trọng thông quan tại cửa khẩu quốc tế Nam Giang đều phụ thuộc vào phiếu cân của chủ mỏ, chủ hàng và của hải quan cửa khẩu phía Lào. Mặt khác, nhân viên phải đo ngẫu nhiên phương tiện bằng phương pháp thủ công là đo thể tích nhân với tỷ trọng hàng để ra con số tương đối. 

Ngoài ra, hải quan cửa khẩu phải phối hợp Đội 2 (Phòng CSGT đường bộ, đường sắt Công an tỉnh Quảng Nam) và CSGT H.Nam Giang kiểm tra tải trọng phương tiện để kịp thời xử lý khi có dấu hiệu nghi ngờ.

MẠNH CƯỜNG

Để xứng tầm là một cửa khẩu quốc tế

Hiện cả Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Nam Giang biên chế chỉ có 6 công chức và 1 chi cục trưởng. Theo vị trí việc làm và quy mô cửa khẩu được xây dựng, biên chế chỉ mới đáp ứng được 1/4 nhu cầu. Trong khi đó, máy móc, phương tiện đầu tư cho cửa khẩu còn hạn chế, ảnh hưởng rất lớn đến quá trình làm việc của nhân viên hải quan tại đây.

Anh Trương Văn Thành (cán bộ Hải quan cửa khẩu Nam Giang) cho biết hiện đa phần làm thủ công. Ngoài ra, do thiếu người nên có nhiều ngày người và xe cộ quá đông, anh em cật lực làm việc xuyên trưa. "Do số lượng nhân sự không đủ đáp ứng yêu cầu nên mỗi người bình quân làm cùng lúc từ 9 - 10 đầu việc", anh Thành nói.

Ông Nguyễn Hoàng cho biết những ngày qua, mỗi ngày chỉ có khoảng 100 phương tiện qua lại cửa khẩu nên anh em vẫn cố gắng xử lý được, nhưng thời gian tới khi thời tiết bên Lào hết mưa, lượng xe chở quặng nhôm bauxite có thể lên từ 300 - 400 phương tiện thì rất khó trong việc đảm bảo thông quan.

"Câu chuyện thiếu nhân lực, thiếu biên chế đã được chúng tôi kiến nghị bổ sung nhiều năm nay nhưng vẫn chưa có kết quả", ông Hoàng chia sẻ và cho hay khó khăn lớn nhất hiện nay là tuyến đường QL14D nhỏ, lại xuống cấp nghiêm trọng nhiều năm nay nhưng chưa được nâng cấp mở rộng để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội vùng biên giới Nam Giang nói chung, cũng như nhu cầu thông thương vận tải hàng hóa, logistics qua cửa khẩu quốc tế Nam Giang nói riêng. Việc này cũng là một trở ngại lớn nhất cho sự phát triển của cửa khẩu quốc tế Nam Giang. Hiện, nhiều đoạn đường hẹp, khúc cua gấp thì xe tải trọng lớn tránh nhau không được. Chỉ cần một sự cố là cả tuyến đường sẽ ách tắc, giao thương ùn ứ.

"Nếu QL14D được đầu tư xứng tầm với chức năng phục vụ cửa khẩu quốc tế thì chúng tôi tin cửa khẩu Nam Giang sẽ có nhiều lợi thế hơn so với các cửa khẩu lân cận. Bởi từ cửa khẩu Nam Giang qua Thái Lan chỉ khoảng 200 km, về TP.Đà Nẵng khoảng 150 km. QL14D được đầu tư, nâng cấp mở rộng thì trong tương lai giấc mơ sáng ở Thái Lan, chiều về tắm biển Đà Nẵng đối với du khách, người dân sẽ sớm thành hiện thực", ông Hoàng chia sẻ.

Ông Hoàng cũng kiến nghị Tổng cục Hải quan cần tăng cường biên chế cho Cục Hải quan Quảng Nam nói chung và Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Nam Giang nói riêng. Ngoài ra, UBND tỉnh Quảng Nam cần nhanh chóng quy hoạch, xây dựng bến bãi đậu xe… Có như vậy, cửa khẩu Nam Giang mới xứng tầm là một cửa khẩu quốc tế.