'Đề xuất sở hữu chung cư có thời hạn chưa được nhiều sự đồng tình, ủng hộ'

Chiều 17.3, tiếp tục phiên họp 21, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về luật Nhà ở sửa đổi, với đề xuất quy định sở hữu chung cư có thời hạn đang nhận được nhiều sự quan tâm.

Báo cáo thẩm tra về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Thường trực Ủy ban có 2 loại ý kiến khác nhau.

GIA HÂN

Loại ý kiến thứ nhất không tán thành quy định mới về sở hữu nhà chung cư có thời hạn. Ông Tùng cho biết loại ý kiến này đưa ra nhiều lý do. 

Theo đó, việc sở hữu nhà ở lâu dài và xác định đó là tài sản để lại cho con cháu có ý nghĩa rất lớn, là mong muốn, nguyện vọng chính đáng của người dân.

"Chính sách này chưa nhận được nhiều sự đồng tình, ủng hộ", ông Tùng cho hay và dẫn thông tin phản ánh từ báo chí, ý kiến phản biện của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng như Thường trực Hội đồng Dân tộc và một số ủy ban của Quốc hội.

Cạnh đó, quy định này có khả năng tác động tiêu cực đến thị trường bất động sản vốn đang gặp nhiều khó khăn hiện nay.

"Thậm chí có thể dẫn đến hệ quả mất cân đối cung cầu trong lĩnh vực nhà ở, tạo xu hướng mua đất thay mua nhà, phát triển hình thức phân lô bán nền khiến cho giá nhà đất tăng cao, cản trở mục tiêu chính sách phát triển nhà chung cư, nhất là ở các đô thị lớn", ông Tùng nêu.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng cho biết, theo luật Nhà ở sửa đổi, quy định thời hạn sử dụng nhà chung cư được xác định theo hồ sơ thiết kế và thời gian sử dụng thực tế nhà chung cư theo kết luận kiểm định của cơ quan có thẩm quyền.

Như vậy, thời hạn sở hữu nhà chung cư - tài sản lớn của người dân thực tế sẽ không được xác lập cụ thể cùng với việc xác lập quyền sở hữu mà phụ thuộc vào quyết định hành chính của cơ quan quản lý về xây dựng khi kiểm định nhà chung cư ở các thời điểm khác nhau.

Điều này dẫn đến hệ lụy là không có cơ sở để xác định thời hạn sở hữu nhà chung cư khi cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, tiềm ẩn rủi ro cho các bên khi mua bán nhà chung cư; đồng thời tiềm ẩn nguy cơ phát sinh khiếu kiện, tranh chấp.

Một lý do khác, dự thảo luật quy định chủ sở hữu nhà chung cư thuộc diện bị phá dỡ được quyền tiếp tục sử dụng diện tích đất có nhà chung cư là chưa giải quyết thỏa đáng mối quan hệ giữa tài sản là nhà chung cư và tài sản là quyền sử dụng đất xây dựng nhà chung cư.

"Như vậy quyền sở hữu tài sản trên đất chấm dứt nhưng quyền sử dụng đất vẫn còn", ông Tùng nêu.

GIA HÂN

Ông Tùng cho biết, loại ý kiến không tán thành cho rằng, quy định như vậy chưa khắc phục được khó khăn hiện nay là tình trạng nhà chung cư nguy hiểm, có nguy cơ sập đổ nhưng người dân không chịu di dời để cải tạo, xây dựng lại, do họ vẫn có quyền sử dụng đất và vẫn có thể căn cứ vào đó để "trụ lại" nhà chung cư.

Cũng theo ông Tùng, theo báo cáo đánh giá tác động của Bộ Xây dựng thì cũng không thấy có nước nào áp dụng thời gian sở hữu nhà chung cư như đề xuất của dự thảo.

Theo đó, các nước hoặc áp dụng thời hạn sở hữu nhà chung cư gắn thời hạn sử dụng đất, khi hết thời hạn sở hữu nhà thì đồng thời chấm dứt quyền sử dụng đất (Trung Quốc) hoặc cho phép lựa chọn sở hữu nhà chung cư vĩnh viễn hoặc có thời hạn (Thái Lan, Mỹ, Anh, Singapore).

"Tuy nhiên, khi quy định về trường hợp sở hữu nhà ở có thời hạn, cơ bản các nước này đều xác định số năm cụ thể chứ không phụ thuộc vào kiểm định chất lượng công trình", ông Tùng nêu.

Đề nghị quy định riêng việc cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ

Theo ông Tùng, nhằm khắc phục trúng, đúng bất cập hiện hành, loại ý kiến thứ nhất đề nghị không bổ sung quy định về thời hạn sở hữu nhà chung cư mà vẫn giữ như hiện hành; đồng thời bổ sung quy định về một số biện pháp, trình tự, thủ tục cụ thể liên quan đến phá dỡ, cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư nhằm tháo gỡ các vướng mắc về pháp lý, đẩy nhanh việc cải tạo, xây dựng lại các nhà chung cư cũ, hết niên hạn sử dụng.

GIA HÂN

Cụ thể, Nhà nước sẽ quyết định di dời người dân ra khỏi các nhà chung cư không bảo đảm an toàn theo quy định của pháp luật về kiểm định công trình xây dựng mà không cần có sự đồng thuận của chủ sở hữu nhà chung cư. 

Đồng thời, bổ sung trong dự thảo luật các quy định cụ thể về thẩm quyền, hồ sơ, trình tự, thủ tục cưỡng chế di dời người dân ra khỏi nhà chung cư, tham khảo các quy định tương tự của luật Đất đai về thủ tục thu hồi đất để bảo đảm đồng bộ, thận trọng, chặt chẽ.

Luật hóa các quy định phù hợp về tỷ lệ tham gia biểu quyết, tỷ lệ biểu quyết hợp lệ của các chủ sở hữu nhà chung cư để lựa chọn nhà đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư.

Cùng đó, quy định nội dung chuyển tiếp phù hợp trong trường hợp có thay đổi về chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư đối với các chủ sở hữu nhà chung cư thuộc diện bắt buộc cải tạo, xây dựng lại để bảo đảm tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp của người dân.

Loại ý kiến thứ 2, ông Tùng cho biết, tán thành quy định của dự thảo với các lý do đã nêu trong tờ trình của Chính phủ, bảo đảm có cơ sở pháp lý để xử lý các nhà chung cư hết niên hạn sử dụng một cách có hiệu quả, đặc biệt là các chung cư cao tầng có số lượng căn hộ rất lớn. 

Tuy nhiên, loại ý kiến này đề nghị cùng với nội dung này thì cần tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện các quy định để bảo đảm rõ ràng, minh bạch, khả thi hơn và cũng cần có giải pháp phù hợp để xử lý các vấn đề xã hội có thể phát sinh. 

"Đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành với loại ý kiến thứ nhất, không tán thành đề xuất sở hữu chung cư có thời hạn", ông Tùng cho biết.