Doanh nghiệp nợ BHXH, người lao động lãnh trợ cấp một lần được không?

Đây là câu hỏi của chị Vân Anh (ở Q.12, TP.HCM) về chế độ hưởng BHXH 1 lần khi doanh nghiệp chưa đóng đủ BHXH.

P.T.N

Về vấn đề này, BHXH TP.HCM cho hay Văn bản hợp nhất số 2525 năm 2023 của BHXH Việt Nam có quy định: Đối với đơn vị chậm đóng tiền đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, nếu người lao động đủ điều kiện hưởng BHXH hoặc chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc thì đơn vị có trách nhiệm đóng đủ các khoản này, bao gồm cả tiền lãi chậm đóng theo quy định, cơ quan BHXH xác nhận sổ BHXH để kịp thời giải quyết chế độ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động.

Nếu doanh nghiệp chưa đóng đủ thì xác nhận sổ BHXH đến thời điểm đã đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp. Sau khi thu hồi được số tiền đơn vị còn chậm đóng thì xác nhận bổ sung trên sổ BHXH.

Đồng thời, theo quy định tại Quyết định số 490 năm 2023 và Công văn số 1880 năm 2023 của BHXH Việt Nam, cơ quan BHXH sẽ giải quyết chế độ BHXH 1 lần cho người lao động tại các đơn vị sử dụng lao động chưa đóng đủ BHXH đối với các trường hợp:

• Đơn vị đang làm thủ tục phá sản (quyết định mở thủ tục phá sản của tòa án nhân dân);
• Đơn vị đã có quyết định phá sản của tòa án (quyết định tuyên bố phá sản của tòa án theo quy định của pháp luật về phá sản)
• Đơn vị không còn hoạt động kinh doanh tại địa chỉ đã đăng ký (thông tin về tình trạng doanh nghiệp do cơ quan thuế chia sẻ)
• Đơn vị không có người đại diện theo pháp luật (văn bản xác nhận của Sở KH-ĐT theo đề nghị của của Sở LĐ-TB-XH hoặc BHXH cấp tỉnh theo quy định tại khoản 6 điều 1 Nghị định số 61 năm 2020 của Chính phủ).

Như vậy, nếu thuộc một trong các trường hợp trên thì người lao động được yêu cầu hưởng BHXH 1 lần theo mức hưởng được tính theo số năm đã đóng BHXH.

Điều kiện hưởng BHXH 1 lần năm 2024

Cần lưu ý là Quốc hội vừa thông qua luật BHXH sửa đổi. Điều này dẫn đến nhiều điều chỉnh về các quy định hướng dẫn trong thời gian tới.

Theo đó, Quốc hội thống nhất với phương án chỉ cho người tham gia BHXH trước ngày luật có hiệu lực (trước ngày 1.7.2025) được rút BHXH 1 lần. Diện tham gia BHXH sau ngày 1.7.2025 sẽ không được rút. Theo quy định hiện nay, các trường hợp được rút BHXH 1 lần gồm:

• Đủ tuổi hưởng lương hưu theo quy định mà chưa đủ 20 năm (hoặc 15 năm đối với người lao động hoạt động chuyên trách hoặc không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn) đóng BHXH
• Ra nước ngoài để định cư
• Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế
• Trường hợp người lao động quy định tại điểm đ và điểm e khoản 1 điều 2 của luật BHXH khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc mà không đủ điều kiện để hưởng lương hưu
• Người lao động không tham gia BHXH sau 1 năm nghỉ việc hay người tham gia BHXH tự nguyện sau 1 năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH.

Về thủ tục, người lao động làm hồ sơ nhận BHXH 1 lần cho cơ quan BHXH tại nơi mình cư trú. Phía cơ quan BHXH sẽ tiếp nhận hồ sơ và giải quyết theo quy định. Hồ sơ gồm có sổ BHXH và các tờ rời sổ BHXH kèm theo; đơn đề nghị hưởng. Và tùy từng trường hợp, người lao động cần bổ sung thêm các loại giấy tờ cụ thể.