Đổi đời nhờ xuất ngoại: 'Cuộc chiến' mưu sinh

Không như giấc mơ

Ông Trịnh Xuân Giáo (57 tuổi, ở TP.Vinh, Nghệ An) là một doanh nhân thành đạt nhờ trồng cam Xã Đoài để xuất khẩu ra nước ngoài. Trước đây, ông từng phải trải qua những chuỗi ngày "đầy nước mắt" ở xứ người.

C.T.V.

Ông Giáo quê ở H.Yên Thành (Nghệ An), từng tham gia quân ngũ, về làm công chức văn hóa xã rồi nghỉ việc để xuất ngoại. Năm 1995, ông theo chân những người khác ở xã Bảo Thành (H.Yên Thành) sang nước ngoài lao động với hy vọng đổi đời và có 6 năm lăn lộn ở trời Tây trước khi về nước. Năm 2023, ông viết hồi ký với phần lớn nội dung kể về hành trình xuất ngoại đầy gian nan của mình. Cuốn sách đã được xuất bản và tái bản.

"Một doanh nghiệp ở Hà Nội ký hợp đồng đưa tôi đi xuất khẩu lao động tại CH Czech nhưng khi chuẩn bị lên máy bay tôi mới phát hiện bị lừa, visa chỉ là du lịch", ông Giáo kể. Không còn đường lùi vì số tiền vay để xuất ngoại rất lớn, ông phải hạ quyết tâm đi đến cùng. Sang đến Prague (CH Czech), trong túi chỉ có 300 USD cùng vốn tiếng Anh ít ỏi, ông ra hiệu cho tài xế taxi đưa đến khu sinh sống của người Việt để hy vọng được trợ giúp, nhưng không tìm được.

Đêm tối, tuyết lạnh, phải thuê phòng ngủ qua đêm với cái bụng trống rỗng, chán nản và hoàn toàn thất vọng, trong đêm khuya, ông Giáo chui qua cửa sổ định nhảy lầu. Nhưng khi nghĩ đến cha mẹ, vợ con ở quê và món tiền khổng lồ đang vay mượn, ông quay lại phòng để hôm sau tiếp tục đi dò tìm những người đồng hương Nghệ An ở đất nước xa lạ này.

"Có người mách nước cho tôi chỉ có ở vùng biên giới giáp Đức hoặc Ba Lan, Áo mới có người Nghệ An. Và phải rất vất vả mới tìm gặp được họ", ông Giáo nhớ lại. Đến vùng biên này, ông gặp được một người đồng hương H.Yên Thành, được nuôi ăn và cho phụ bán hàng. Ông bắt đầu học tiếng Đức, đi bán kính mắt và đồng hồ ở một khu chợ gần các ki ốt của người Yên Thành. Ông còn đi học lái xe để tìm việc và được nước sở tại chấp nhận cho cư trú hằng năm.

Công việc vất vả, nhưng gom góp mãi cũng chỉ được 3.200 USD gửi về quê trả nợ. Ông lăn lộn sang Đức rồi Ba Lan và tìm được công việc kết nối dịch vụ gọi điện thoại. Đến năm 2001, khi đã tích cóp được một số vốn, ông Giáo quyết định trở về quê.

Những cuộc viễn du dang dở

Bà Nguyễn Thị Đường (70 tuổi, ở xã Nam Thành, H.Yên Thành) ngồi buồn bã khi nhớ lại sự kiện 39 người Việt tử vong trong container ở Anh vào năm 2019. Con trai bà, anh N.T.T, nằm trong số 21 nạn nhân người Nghệ An trong chuyến xe định mệnh vượt biên từ Pháp sang Anh đó. Anh T. mất đi để lại cho vợ 2 con nhỏ và người mẹ già cùng khoản nợ rất lớn. "Nó đi, để lại một khoản nợ và nếu không có lòng tốt của những người hảo tâm hỗ trợ thì không biết lúc nào mới trả được", bà Đường nói.

Tương tự, anh D.C.T (ở xã Diễn Ngọc, H.Diễn Châu, Nghệ An), một nạn nhân tử vong khác trong vụ việc, cũng để lại cho vợ 4 đứa con nhỏ và người mẹ già. Không chỉ mất đi trụ cột gia đình, vợ anh là chị G. phải gánh món nợ rất lớn vay để anh T. đến "miền đất hứa". Từ ngày chồng mất, chị G. tất tả chạy chợ để nuôi con.

Sau thảm cảnh container năm 2019, tháng 5.2022, một vụ hỏa hoạn ở thị trấn Oldham, Manchester (Anh) cũng khiến 4 người quê Nghệ An tử vong, trong đó có anh N.V.Ư, chồng chị T.T.H (ở xã Diễn Kỷ, H.Diễn Châu). Chị H. cho biết năm 2016, khi con thứ hai của vợ chồng chị mới ra đời được vài tháng, anh Ư. chia tay vợ con sang Nga để lao động. Đầu năm 2017, anh gọi điện về thông báo đã sang Anh. Những tưởng đó là tin vui, nhưng 6 năm ở Anh thu nhập không ổn định vì công việc thất thường. Đêm 6.5.2022, anh Ư. gọi điện về cho vợ, nói đang làm trong một khu nhà ở thị trấn Oldham và đó cũng là cuộc gọi cuối cùng của anh. Một ngày sau đó, vụ hỏa hoạn xảy ra tại chính khu nhà bỏ hoang này khiến anh Ư. cùng 3 người bạn tử vong.

Cạm bẫy bủa vây

Lợi dụng xu hướng xuất ngoại, nhất là sang các thị trường có thu nhập cao, nhiều nhóm lừa đảo xuất khẩu lao động nhắm đến người dân tại nhiều địa phương ở Nghệ An. Cuối tháng 5 vừa qua, Công an Nghệ An bắt tạm giam Trần Thị Hằng Nga (40 tuổi, ở H.Diễn Châu) để điều tra hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản bằng hình thức lừa xuất khẩu lao động.

Mặc dù không có chức năng đưa người đi xuất khẩu lao động nhưng Nga vẫn tự giới thiệu mình là giám đốc một doanh nghiệp đưa người ra nước ngoài làm việc với mức giá rẻ hơn các doanh nghiệp khác từ 200 - 300 triệu đồng. Hàng trăm người có nhu cầu đi du lịch, xuất khẩu lao động sang Hàn Quốc, Úc, New Zealand, Canada, Mỹ… bị người phụ nữ này lừa, chiếm đoạt hàng chục tỉ đồng. Đây là một trong số nhiều vụ án lừa đảo xuất khẩu lao động xảy ra tại Nghệ An thời gian qua khiến nhiều gia đình khốn đốn.

Ông Vi Ngọc Quỳnh, Phó giám đốc Sở LĐ-TB-XH tỉnh Nghệ An, khuyến cáo để tránh rơi vào bẫy lừa đảo, trước khi xuất khẩu lao động, người dân cần tìm hiểu kỹ doanh nghiệp có chức năng đưa người đi làm việc ở nước ngoài hay không thông qua trang web của Cục Quản lý lao động ngoài nước thuộc Bộ LĐ-TB-XH; hoặc qua cơ quan quản lý lao động ở địa phương. Mặt khác, nếu xuất ngoại không thông qua con đường chính thức sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro và khi gặp rủi ro, người lao động đều phải tự gánh chịu với hậu quả thường rất nặng nề.