Ecuador lâm vào khủng hoảng ngoại giao

Đến nay, đã có 2 quốc gia tuyên bố cắt đứt quan hệ với Ecuador, trong khi hàng loạt nước khác trong khu vực lên tiếng chỉ trích chính quyền Quito vì hành động gần như chưa từng có tiền lệ. LHQ cũng bày tỏ quan ngại và kêu gọi các bên kiềm chế.

Đột kích giữa đêm

Khuya 5.4, lực lượng an ninh Ecuador xông vào trụ sở Đại sứ quán Mexico ở thủ đô Quito để bắt giữ ông Jorge Glas, người từng là phó tổng thống của Ecuador và 2 lần bị kết án với tội danh tham nhũng, theo Reuters. Ông Glas đã ẩn náu tại cơ quan đại diện ngoại giao của Mexico vài tháng qua và vừa được nước này cấp quy chế tị nạn chính trị trước đó trong ngày 5.4.

Hình ảnh trên mạng xã hội, trong đó có ảnh do ngoại trưởng Cuba đăng tải, cho thấy lực lượng Ecuador trèo qua bức tường của Đại sứ quán Mexico, theo Reuters. Một video cho thấy 2 chiếc xe jeep của cảnh sát rời khỏi cơ sở ngoại giao này với tiếng còi hú vang, trong khi quyền Đại sứ Mexico Roberto Canseco hét lên: "Không, không, đây là vi phạm, chuyện này không thể xảy ra" và bị cảnh sát vật xuống đất, theo tờ Financial Times.

Vụ việc đã khiến Mexico cắt đứt quan hệ ngoại giao với Ecuador, đánh dấu đỉnh điểm của một tuần căng thẳng leo thang nhanh chóng. Sau đó, đến lượt Nicaragua có động thái tương tự trong khi các chính phủ trên khắp khu vực Mỹ La tinh - bao gồm Argentina, Bolivia, Brazil, Chile, Colombia, Cuba, Peru, và Venezuela - lên án Ecuador, theo AFP.

AFP

"Đây là hành động vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế và chủ quyền của Mexico", Tổng thống Mexico Andres Manuel Lopez Obrador viết trên mạng xã hội, đồng thời cho biết sẽ khởi kiện Ecuador tại Tòa án Công lý Quốc tế. Các viên chức ngoại giao Mexico dự kiến rời khỏi Ecuador bằng các chuyến bay thương mại trong ngày 7.4.

Về phần mình, Chính phủ Ecuador cho rằng việc Mexico bảo vệ ông Glas là bất hợp pháp vì những cáo buộc nhằm vào ông. Ngoại trưởng Ecuador Gabriela Sommerfeld hôm 6.4 cáo buộc Mexico "can thiệp vào công việc nội bộ" của Ecuador và nói vụ đột kích là hợp lý để có thể bắt ông Glas chịu tội.

AFP

LHQ nói gì ?

Tuy nhiên, theo Công ước Vienna về Quan hệ ngoại giao năm 1961, đại sứ quán hay trụ sở của cơ quan đại diện ngoại giao là bất khả xâm phạm. Điều 20 của công ước nêu rõ chính quyền nước tiếp nhận không được vào các địa điểm nói trên nếu không có sự đồng ý của người đứng đầu cơ quan đại diện. Nước tiếp nhận có nghĩa vụ đặc biệt thi hành mọi biện pháp thích đáng để ngăn chặn việc xâm nhập hoặc làm hư hại trụ sở của cơ quan đại diện, phá rối sự yên tĩnh hoặc làm tổn hại đến phẩm cách của cơ quan đại diện... Điều 29 của công ước cũng nêu thân thể của viên chức ngoại giao là bất khả xâm phạm. Nước tiếp nhận có nghĩa vụ "đối xử với người đó một cách tôn trọng và thực hiện mọi biện pháp thích hợp để ngăn chặn bất kỳ cuộc tấn công nào nhằm vào thân thể, tự do hoặc nhân phẩm của người đó".

Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres đã lên tiếng bày tỏ lo ngại và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì quyền bất khả xâm phạm cho các cơ sở ngoại giao, theo tuyên bố từ người phát ngôn của ông hôm 7.4. Ông cũng kêu gọi cả Ecuador và Mexico "giải quyết bất đồng thông qua các biện pháp hòa bình". Trong khi đó, Mỹ cho biết họ lên án bất kỳ hành vi nào vi phạm Công ước Vienna, nhưng nói rằng cả Mexico và Ecuador đều là "đối tác quan trọng" của Washington, đồng thời kêu gọi hai nước "giải quyết bất đồng theo cách phù hợp với chuẩn mực quốc tế".