Gạo thêm cơ hội vào Mỹ, sầu riêng gặp khó ở Trung Quốc

Nguy cơ không còn phòng lab để kiểm định sầu riêng

Ngày 27.3, nhiều đại lý thu mua báo giá sầu riêng giảm khoảng 10.000 - 15.000 đồng/kg so với đầu tuần, giá sầu riêng giống Thái còn khoảng 110.000 - 130.000 đồng/kg, sầu riêng Ri 6 khoảng 70.000 - 75.000 đồng/kg. Giá sầu riêng ở miền Tây vừa mới tăng khoảng 3 tuần gần đây nay quay đầu hạ nhiệt, nguyên nhân là do xuất khẩu qua Trung Quốc lại gặp khó khăn. Một số doanh nghiệp (DN) tạm ngưng thu mua sầu riêng xuất khẩu vì đối tác - đơn vị kiểm định "không còn được Trung Quốc công nhận kết quả". Những đơn vị còn lại thì quá tải nên không nhận kiểm định.

ẢNH: CHÍ NHÂN

Đại diện lãnh đạo Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN-MT) xác nhận với Thanh Niên: Việc xuất khẩu sầu riêng gặp khó và một số phòng lab - đơn vị kiểm định "bị treo giò", một số phòng lab khác bị quá tải. Nguyên nhân là do sầu riêng khi đến cửa khẩu Trung Quốc kiểm lại và có sự sai biệt về kết quả kiểm định. "Vấn đề nằm ở chỗ hàng hóa của mình không được chuẩn hóa, không đảm bảo như hiện nay thì sớm muộn gì cũng không còn phòng lab nào để làm việc. Nhiều DN chỉ đơn thuần là làm thương mại, muốn có kết quả tốt để xuất được hàng, chỉ cần đưa lô hàng qua biên giới là xong. Nhưng bây giờ thương mại với Trung Quốc không đơn thuần như thế", vị lãnh đạo này nói.

Ông Henry Bùi, Giám đốc Trung tâm kiểm định Hoàn Vũ, lo lắng việc này mới xuất hiện cách đây mấy ngày. Là một phòng kiểm định uy tín, mỗi năm đồng hành cùng DN đưa 5.000 - 7.000 lô hàng đi châu Âu gần như chưa xảy ra vấn đề gì, nhưng ông cũng rất lo khi phải làm hàng cho DN đi Trung Quốc. 

Ông Henry Bùi phân tích: Khi đồng hành với DN xuất hàng đi EU, công ty không chỉ kiểm định mẫu và đóng niêm phong container hàng mà còn đồng hành với họ từ khâu sản xuất, từ kiểm định đất đến sử dụng phân bón, hóa chất trong quá trình sản xuất… nên khi đóng container hàng đi được, ai cũng yên tâm. Trong khi đó hiện nay với sầu riêng, một container hàng có khi thu gom từ 10 vườn khác nhau. "Như vậy về nguyên tắc ít nhất phải kiểm định mỗi vườn 1 mẫu. Nhưng sầu riêng là mặt hàng có giá trị kinh tế cao nên đôi khi DN chỉ kiểm đại diện để đối phó và mang mẫu chất lượng tốt đi kiểm. Chính cách làm theo kiểu tạm bợ này đã làm DN, ngành hàng và cả những đơn vị làm dịch vụ kiểm định gặp khó", ông Henry Bùi giải thích.

Theo ông Henry Bùi, hiện tại chất vàng O có thể cơ bản kiểm soát được, nhưng chất cadmium nằm trong đất nên cần phải có sự vào cuộc của các bộ, ngành, địa phương trong việc quy hoạch sản xuất và hỗ trợ kỹ thuật cho nông dân, DN trong quá trình trồng trọt.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả VN (VINAFRUIT), khuyến cáo mỗi khi giá sầu riêng tăng cao thì phía Trung Quốc cũng siết hơn việc kiểm tra chất lượng sầu riêng, bởi giá cao thì phải đi theo chất lượng cao hơn. Điều này cho thấy rủi ro với hoạt động xuất khẩu sầu riêng vào Trung Quốc rất lớn. Chính vì vậy DN cần hết sức nghiêm túc trong việc tuân thủ các quy định và yêu cầu thị trường. "Khuynh hướng chung của các thị trường là "ăn sạch, mặc sang", xuất khẩu đi đâu cũng vậy", ông Nguyên khuyến cáo.

ẢNH: CÔNG HÂN

Gạo Việt tăng cơ hội vào Mỹ?

Nếu sầu riêng khó khăn thì gạo đang có nhiều tín hiệu lạc quan trở lại. Theo khảo sát của PV Thanh Niên tại các chợ truyền thống, giá gạo bán lẻ đã tăng trở lại, mức tăng phổ biến từ 300 - 400 đồng/kg, cá biệt loại gạo thơm như ST25 tăng tới hơn 1.000 đồng/kg. Ông Nguyễn Thanh Phong, chủ vựa gạo Thanh Phong trên đường Tô Hiến Thành (Q.10, TP.HCM), cho biết: Do đang vào cuối vụ thu hoạch nên nhiều DN tăng tích trữ khiến giá lúa gạo cũng nhích lên, mức tăng trong tuần này có khá hơn những tuần trước.

Còn theo ông Nguyễn Văn Thành, Giám đốc Công ty TNHH sản xuất thương mại Phước Thành IV (Vĩnh Long), hiện nay ở ĐBSCL, lúa đông xuân đã thu hoạch được từ 65 - 70%, sản lượng còn lại không nhiều. Do thời gian qua, giá thấp quá nên một số nông dân có tiền cũng chưa vội bán, hàng trong tay thương lái cũng nhiều. Sau khi có chỉ đạo của Thủ tướng, các DN cũng tích cực thu mua. Mặt khác, các khách hàng truyền thống của VN như Philippines, Trung Quốc, châu Phi… sau thời gian chần chừ cũng đã quay lại thị trường. Những yếu tố này khiến giá lúa gạo tại ĐBSCL tăng trở lại trong vài tuần gần đây. "Tuy nhiên do đầu vụ một số đơn vị bán giá thấp quá nên nhiều khách hàng dựa vào mức đó tiếp tục "ép" giá của chúng ta. Có khả năng giá sẽ tiếp tục tăng trong tháng 4 và đặc biệt từ nửa cuối tháng 4 về sau, giá lúa gạo sẽ tăng mạnh trở lại. Thứ nhất do nguồn cung giảm khi vụ đông xuân kết thúc và thứ hai là các DN cũng phải tính thêm chi phí dự trữ như lãi vay, lưu kho", ông Thành dự báo.

Ngoài các thị trường truyền thống thì một thông tin đáng chú ý là khả năng Mỹ có thể áp thuế với gạo nhập khẩu từ Thái Lan, nước xuất khẩu gạo lớn nhất vào Mỹ. Trong tuần, cả báo chí Thái Lan và Mỹ đều dẫn nguồn từ các bên có liên quan lo lắng về nguy cơ Tổng thống Donald Trump có khả năng tăng thuế lên mặt hàng gạo nhập từ Thái Lan. Hiện tại, Mỹ đang áp dụng mức thuế 1,4 cent/kg đối với tất cả gạo thơm xay xát và gạo hạt dài nhập khẩu. Khả năng này là khá cao vì trong 1 thập niên qua, thặng dư thương mại của Thái Lan liên tục tăng và con số xuất siêu năm 2024 lên tới 35,42 tỉ USD. Thái Lan đứng thứ 11 trong số các nước đang xuất siêu vào Mỹ. Mức thuế cao hơn đối với gạo Thái Lan có thể khiến các nhà nhập khẩu tăng mua gạo Thái ngay từ bây giờ khiến giá tăng nhanh trong ngắn hạn. Xu hướng khác về dài hạn là có thể chuyển sang các lựa chọn tốt hơn như gạo VN hoặc Campuchia.

"Thời gian qua, VN xuất khẩu gạo vào Mỹ với số lượng rất hạn chế. Trong bối cảnh hiện tại, việc Mỹ tăng thuế với gạo Thái cũng có khả năng xảy ra. Về mặt thương mại đơn thuần thì dĩ nhiên gạo các nước không bị đánh thuế sẽ có lợi thế hơn. Trong trường hợp này gạo VN có thêm nhiều cơ hội. Tuy nhiên chúng ta cũng còn phải xét thêm nhiều yếu tố khác về các nội dung liên quan tới hiệp định thương mại tự do (FTA), tiêu chuẩn chất lượng gạo… Tuy nhiên, tôi nghĩ rằng cơ hội của gạo VN là khá lớn. Ngoài ra VN còn có một lực lượng DN gốc Việt sẵn sàng hỗ trợ và thúc đẩy nhập khẩu và tiêu dùng gạo VN trên đất Mỹ khi có điều kiện thuận lợi", ông Thành nhận định.