Giờ G trước cuộc bầu cử định hình nước Mỹ 2 năm tới

Ngày mai 8.11, cử tri Mỹ sẽ trực tiếp bỏ phiếu bầu lại toàn bộ 435 ghế hạ nghị sĩ và 35 trong 100 ghế thượng nghị sĩ của Quốc hội hai viện. Bên cạnh đó, 36 thống đốc bang cùng nhiều thị trưởng thành phố cũng sẽ được bầu.

Tổng thống Biden và cựu Tổng thống Obama tại cuộc vận động ngày 5.11 ở Pennsylvania

Vô cùng quan trọng

Cách đây 2 năm, cả thế giới dõi theo cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, sự kiện tốn rất nhiều giấy mực của truyền thông vì sự kịch tính và những vấn đề phát sinh lần đầu được ghi nhận trong lịch sử. Ông Joe Biden (đảng Dân chủ) giành chiến thắng và trở thành người kế nhiệm chính đối thủ của mình là ông Donald Trump (đảng Cộng hòa). Giờ đây, giữa nhiệm kỳ tổng thống, nước Mỹ lại tiếp tục bước vào cuộc bầu cử lớn và mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

Tên của Tổng thống Biden không nằm trên bất kỳ lá phiếu nào nhưng đây được xem là “cuộc trưng cầu dân ý” gián tiếp về nhiệm kỳ của ông, vốn đang chịu nhiều sức ép về hàng loạt vấn đề đối nội. Cuộc bầu cử này sẽ quyết định liệu đảng Dân chủ có tiếp tục chiếm ưu thế trong nhánh lập pháp hay sẽ đánh mất vào tay đảng Cộng hòa. Với cơ chế tam quyền phân lập cứng và kiềm chế - đối trọng của Mỹ, nhánh lập pháp, tức Quốc hội, có thể gây khó khăn lớn, thậm chí chặn quyết sách của tổng thống nếu các dự luật không thông qua được ải lưỡng viện. Điều này khiến một tổng thống có thể trở thành “vịt què” ở nửa sau nhiệm kỳ của mình. Trong lịch sử, đảng của tổng thống đương nhiệm phần lớn mất ghế ở Hạ viện sau cuộc bầu cử giữa kỳ, chỉ cá biệt là vào năm 2002, đảng Cộng hòa của Tổng thống George W.Bush khi đó giành được thêm 8 ghế.

Những nhân vật có ảnh hưởng và tiếng nói hàng đầu của cả hai đảng đều đang gấp rút trong nỗ lực cuối cùng trước giờ G. Trong cuộc mít tinh vận động ngày 5.11 (giờ địa phương) tại bang chiến địa Pennsylvania, Tổng thống Biden nói: “Ba ngày nữa sẽ đến một trong những cuộc bầu cử quan trọng nhất trong cuộc đời chúng ta. Kết quả sẽ định hình đất nước chúng ta trong nhiều thập niên tới, và sức mạnh đó nằm trong tay các bạn”. “Xung trận” với ông Biden trong chuyến kêu gọi cử tri này còn có cựu Tổng thống Barack Obama, theo Reuters. Cùng ngày, cựu Tổng thống Trump, người có nhiệm kỳ xen giữa hai tổng thống Dân chủ, cũng có mặt tại Pennsylvania và ra sức “tung chiêu”. Ông Trump kêu gọi một “làn sóng đỏ khổng lồ” của đảng Cộng hòa để đánh bại đảng Dân chủ. Theo truyền thống chính trị ở Mỹ, màu đỏ tượng trưng Cộng hòa, còn màu xanh đại diện Dân chủ.

Cựu Tổng thống Trump cũng tới Pennsylvania trong ngày 5.11

Reuters

Cục diện hiện tại

Một đảng cần ít nhất 218 ghế để giành quyền kiểm soát Hạ viện. Đảng Cộng hòa hiện nắm 212 ghế, trong khi đảng Dân chủ nắm 221 ghế. Hạ viện Mỹ còn 2 ghế trống sẽ được tổ chức bầu cũng trong tháng 11 ở Indiana và Florida, những bang mà các ứng viên Cộng hòa có khả năng giành chiến thắng cao.

Theo tờ Washington Post dẫn các phân tích mới nhất, cơ hội để đảng Cộng hòa giành quyền kiểm soát Hạ viện hiện cao hơn đảng Dân chủ, giữa bối cảnh cử tri ngày càng lo lắng về những vấn đề đang tiếp tục trầm trọng hơn trong xã hội. Cụ thể, 39 ghế hạ nghị sĩ của đảng Dân chủ đang không chắc chắn. Trong số này, đảng Cộng hòa được cho là nắm chắc cơ hội lấy lại các ghế ở Iowa, New Jersey và Virginia, bên cạnh khả năng lớn ở New England, California và Oregon. Trước thềm bầu cử, họ tính toán có thể lấy được 20 ghế từ đảng Dân chủ. Thêm vào đó, đảng Cộng hòa cũng bất ngờ trước cơ hội mở ra ở bang New York, nơi cử tri đang quan ngại về giá cả tăng vọt và tình trạng tội phạm gia tăng. Ở chiều ngược lại, đảng Dân chủ đang có cơ hội trước 3 ghế hạ viện ở Michigan, Ohio và Bắc Carolina.

Trong khi đó, tình thế ở Thượng viện gay cấn và khó lường hơn. Hiện Cộng hòa nắm 50 ghế, Dân chủ nắm 48 ghế cùng 2 ghế độc lập nhưng có xu hướng ủng hộ đảng này. Tuy nhiên, đảng Dân chủ có lợi thế vì Phó tổng thống Kamala Harris là người có quyền bỏ phiếu quyết định khi số ghế của hai đảng cân bằng. Lần này, cử tri sẽ bầu lại 35 ghế thượng nghị sĩ, bao gồm 14 ghế đang do Dân chủ nắm và 21 ghế do Cộng hòa nắm. Theo Đài CBS News, 10 trong số 34 cuộc đua giành ghế ở Thượng viện là then chốt, trong đó nhiều cuộc đua được cho là chưa ngã ngũ.

Cuộc đua ghế thống đốc

Cũng trong kỳ này, 36 bang sẽ bầu thống đốc, trong đó 20 bang hiện thuộc về Cộng hòa và 16 của Dân chủ. Các cử tri Arizona đối diện sự lựa chọn quan trọng, giữa ứng viên Katie Hobbs của đảng Dân chủ và ứng viên Kari Lake của đảng Cộng hòa. Cả hai đều muốn thay thế Thống đốc Doug Ducey của đảng Cộng hòa. Vài tuần trước ngày bầu cử, sự ủng hộ dành cho ông Lake được cải thiện trong khi bà Hobbs có vẻ như bị mất đà.

Tại Pennsylvania, cuộc chạy đua đang diễn ra giữa ứng viên Josh Shapiro của đảng Dân chủ và đối thủ Doug Mastriano của đảng Cộng hòa. Trong khi đó, Georgia diễn ra cảnh tái đấu giữa ứng viên Dân chủ Stacey Abrams đang muốn “phục thù” cho thất bại sát sao trước Thống đốc Brian Kemp của đảng Cộng hòa ở kỳ bầu cử trước.

Theo Washington Post, Florida sẽ được xem là khúc dạo đầu cho chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2024: Thống đốc Ron DeSantis của đảng Cộng hòa sẽ “đấu” với ứng viên Charlie Crist của đảng Dân chủ. Các cuộc khảo sát cho thấy đương kim thống đốc đang có ưu thế. Trong 4 năm làm thống đốc, ông DeSantis đã tạo nên thay đổi đáng kể ở bang Florida khi số đảng viên Cộng hòa đang cao hơn Dân chủ đến 300.000 người. Trong một diễn biến được cho là khó ngờ ngày 5.11, ông Trump gọi ông DeSantis là “kẻ giả dối”. The Hill đánh giá ông DeSantis là đối thủ cạnh tranh lớn nhất của ông Trump nếu tranh vị trí ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa vào năm 2024.

Trong khi đó ở bang California, Thống đốc Gavin Newsom của đảng Dân chủ dự kiến sẽ dễ dàng bảo vệ ghế, và câu hỏi được đưa ra vào thời điểm này là liệu cuộc đua ở California có bắn đi tín hiệu về tham vọng chạy đua vào Nhà Trắng của ông hay không. T