Giữ gìn, lan tỏa ngôn ngữ, văn hóa Việt

Khẳng định mình trong môi trường mới

Đang theo học Đại học Ngân hàng TP.HCM thì cô… rẽ ngang. Chẳng là bà con thân thuộc bên Đức hỏi cô có muốn du học Đức không, bên này sẽ tạo điều kiện giúp. Sau khi tìm hiểu về đất nước Đức - có nền giáo dục tiên tiến, Bảo Trâm làm hồ sơ xin bảo lưu kết quả năm 1 đại học. Đây là một trong những điều kiện chuyển tiếp sang học đại học tại Đức. Cô dành thời gian miệt mài theo học tiếng Đức. Đậu chứng chỉ tiếng Đức B1 và được học bổng của Viện Goethe TP.HCM, năm 2013, Bảo Trâm lên đường sang Đức. Đủ điều kiện, cô được nhận vào học tiếp đại học chuyên ngành Quản trị kinh doanh của Đại học Khoa học ứng dụng Berlin.

TG & NVCC

Vốn năng động, linh hoạt trong nhiều hoạt động cộng với thành tích học tập tốt, cô được sinh viên tín nhiệm bầu chọn làm Chủ tịch Hội Sinh viên Việt Nam tại Berlin & Potsdam. Bảo Trâm thành lập Hội Khởi nghiệp Việt Nam tại châu Âu dành cho các bạn trẻ từ Việt Nam sang Đức hoặc sinh sống ở Đức. Thông qua mạng lưới, cô cùng các cộng sự mong muốn kết nối các anh chị doanh nghiệp gốc Việt tại nước ngoài với người trẻ gốc Việt tại châu Âu. Mạng lưới thu hút các nhà đầu tư, các chuyên gia kinh tế gốc Việt tại Việt Nam và châu Âu cùng với hơn 500 bạn trẻ trong suốt 3 năm liền. 

Đến năm 2021, sau khi tốt nghiệp đại học với kết quả học tập ấn tượng và một chút may mắn, cô được nhận vào làm việc ở Bộ Kinh tế, Năng lượng và Doanh nghiệp bang Berlin. Một trong những hoạt động trọng điểm của bộ này là thu hút các doanh nghiệp, ý tưởng khởi nghiệp cùng đầu tư, từ thị trường quốc tế đến với Berlin. Bảo Trâm phụ trách chính mảng châu Á - kết nối đầu tư, doanh nghiệp từ châu Á, đặc biệt là Việt Nam, muốn sang Đức và ngược lại. Năm 2022, cô giúp sức kết nối Trung tâm Đổi mới sáng tạo Việt Nam ký hiệp định hợp tác cùng Bộ Kinh tế, Năng lượng và Doanh nghiệp bang Berlin đẩy mạnh hoạt động khởi nghiệp trong lĩnh vực năng lượng xanh tại Việt Nam. Năm 2023, cô được chọn làm Trưởng ban Quản lý dự án Asia Berlin Summit 2023 – tên cũ Asia - Pacific Weeks với bề dày lịch sử hơn 25 năm.

Bén duyên với lĩnh vực xuất bản

Song song các công việc chính, cô dành thời gian cho lĩnh vực xuất bản sách, đặc biệt là lĩnh vực sách song ngữ Đức - Việt, đồng hành với chị Hạnh Nguyễn-Schwanke, người sáng lập – Tổng biên tập Nhà xuất bản Horami (gọi tắt Horami) tại Berlin. Ngoài thời gian làm việc của một viên chức nhà nước, Bảo Trâm dành buổi tối và các ngày cuối tuần cho công việc tại Horami. Bên cạnh chị Hạnh Nguyễn-Schwanke là người lo công tác xuất bản, tìm kiếm tác giả, ý tưởng đầu sách, Bảo Trâm phụ trách điều hành, quản lý việc truyền thông quảng bá và phát triển các đầu sách thế nào cho phù hợp với cộng đồng người Việt tại Đức.

TG & NVCC

Tính đến nay, đã có 11 đầu sách song ngữ Đức-Việt ra đời, phục vụ cho các gia đình và trẻ em gốc Việt tại Đức. Trong đó có các cuốn sách giới thiệu về Tết Nguyên đán, tết Trung thu, về 12 con giáp… Mục tiêu của Horami là đem văn hóa Việt, tiếng Việt đến gần với gia đình Việt hoặc Đức gốc Việt. Cô tin rằng, thông qua việc gìn giữ văn hóa Việt tại Đức cũng giúp nâng cao hình ảnh của cộng đồng người Việt tại Đức và góp phần tăng "sức nặng" tiếng nói của cộng đồng trong việc xây dựng những chính sách thân thiện với người nước ngoài nói chung và người Việt nói riêng.

Cô tặng tôi một số sách in màu trên giấy láng, bìa cứng. Trong đó có cuốn Thế giới quanh em như cuốn từ điển bằng tranh với 3 ngôn ngữ Đức-Anh-Việt... Bức tranh lớn với từng chi tiết nhỏ, kích thích trẻ em tìm tòi và sáng tạo. Ví dụ trang sách chia làm 2 phần. Phần trên vẽ cảnh đồng quê của châu Âu (với các phương tiện cơ giới trong nông nghiệp, công cụ sản xuất…); phần dưới vẽ cảnh đồng quê ở Việt Nam cũng với các phương tiện, công cụ sản xuất. Nó có tác dụng giúp trẻ nhìn, đọc, so sánh, có từ tiếng Việt, từ tiếng Đức và cả tiếng Anh. Việc tiếp cận với ngôn ngữ, vì thế, trở nên sống động hơn. Đối tượng của sách này ở độ tuổi từ nhà trẻ đến 6 tuổi. Riêng cuốn Ôi Panama mới đẹp làm sao, tác phẩm kinh điển của văn học trẻ Đức, được Horami thuyết phục mua bản quyền thành công, dịch sang tiếng Việt.

Tiếng Đức thật sự là một thử thách rất lớn đối với phần đông người Việt, đặc biệt nhiều bà mẹ trẻ mang thai khi đi khám bệnh - vì trình độ tiếng Đức hạn chế nên việc diễn đạt bệnh tình của mẹ và con hết sức khó khăn, đôi khi còn là bế tắc. Thấu hiểu nỗi khó khăn ấy, Horami lên kế hoạch xuất bản cuốn Sức khỏe trẻ em song ngữ Đức-Việt. Sau khi phối hợp làm việc với nhiều bác sĩ, nhà chuyên môn ròng rã suốt 3 năm liền, cuốn sách ra đời. Nhiều cha/mẹ trẻ tâm đắc, thích thú với cuốn cẩm nang từ vựng song ngữ Đức-Việt này. Cuốn sách quá hữu ích, thiết thực, góp phần giải tỏa áp lực, khó khăn của nhiều bà bầu người Việt, nhất là những người mới sang Đức.

Bền bỉ mang sách đến với bạn đọc

Cùng với lãnh đạo Horami, Bảo Trâm góp phần định hướng chiến lược hoạt động: đề tài nào cần khai thác, ấn phẩm nào cần xuất bản; tăng cường công tác quảng bá, phát hành; liên hệ với các hiệu sách của Đức, trường học, tổ chức xã hội để đưa sách đến… Đặc biệt, để sách tiệm cận với người đọc, người cần học qua sách, cô tổ chức giới thiệu sách, đọc sách, giao lưu bạn đọc. Không chỉ tại Berlin, Bảo Trâm còn vươn ra các vùng phụ cận, các bang, cả nhiều trường học, nơi có đông người Việt và sang cả Thụy Sĩ (hơn 65% người Thụy Sĩ nói tiếng Đức)…

TG & NVCC

Thời gian đầu, Horami hoạt động khó khăn, sản phẩm phân phối đến bạn đọc phụ thuộc vào Amazon (một trong các website bán lẻ lớn nhất thế giới). Thành công bước đầu là Horami đã bán được sách qua website. Đến nay, sách của Horami đã có mặt trong tất cả hệ thống nhà sách ở Đức. Có kết quả như vậy chứng tỏ chất lượng của sách đạt độ tin cậy cao. Mỗi đầu sách in chỉ từ 1.500 đến 2.000 cuốn, giá dao động từ 20 euro đến 40 euro/cuốn (từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng). Do số lượng in không nhiều thì giá thành càng cao, đó là một điểm hạn chế của nhà xuất bản.

Tại Berlin, có trường trung học dạy tiếng Việt, được xem là ngôn ngữ chính thức - Trường trung học Barnim Gymnasium, hay Trường mẫu giáo Đức –Việt dạy cả tiếng Việt, tiếng Đức. Sách của Horami cũng được trưng bày ở đây. Bảo Trâm thường xuyên tổ chức đọc sách cho các bé. Tôi may mắn được dự và nghe các bạn giới thiệu và đọc sách tại Trường mẫu giáo Kita An der Alten Kastanie nhân dịp đón Tết Trung thu năm 2023. Bà V.H, người Hà Nội, có cô con dâu người Đức, chia sẻ với tôi: "Tôi mua cuốn Sức khỏe trẻ em vì thấy rất hay, cần thiết cho các bà mẹ trẻ Việt Nam và Đức".

Sau 8 năm hoạt động, Horami vẫn duy trì, ổn định là điều đáng mừng. Bảo Trâm bộc bạch: "Bán sách làm giàu rất khó! Chủ yếu là đem một giá trị tốt đến cho cộng đồng. Horami lấy thu nhập đầu sách trước nuôi đầu sách sau chứ không phải để tạo ra lợi nhuận lớn. Horami sắp phát hành cuốn Sức khỏe trẻ em (tái bản) trong tháng 6.2024".

Có lợi nhuận không tính được bằng tiền! Đó là khi các bạn trẻ theo đuổi mục đích mang văn hóa, ngôn ngữ dân tộc mình đến với cộng đồng người Việt chọn Đức làm quê hương thứ hai cũng như giao lưu với nước sở tại. Hơn nữa, là giúp thế hệ trẻ gốc Việt giữ gìn tiếng Việt và bản sắc văn hóa Việt!