GPLX hết hạn phải thi lại lý thuyết: Ốm đau, đi công tác… có ngoại lệ?

Đây là nội dung mới được Bộ GTVT nêu tại Thông tư số 35/2024, có hiệu lực thi hành từ 1.1.2025. Quy định này có phần siết chặt hơn so với Thông tư 12/2017 khi cho phép người lái xe có giấy phép lái xe (GPLX) quá hạn 3 tháng vẫn được cấp đổi mà không cần sát hạch lý thuyết.

Phải sửa theo luật

Anh Lực (36 tuổi, trú tại Hà Nội) có GPLX hạng B2 sẽ hết thời hạn sử dụng vào năm 2025. Dù rất tự tin vào kiến thức pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ (TTATGTĐB) của bản thân, song anh Lực vẫn "rất ngại" nếu phải sát hạch lý thuyết. Một phần vì tốn thời gian, phần do phát sinh chi phí. Anh băn khoăn về việc thay đổi quy định như thông tư của Bộ GTVT, vì sao lại bỏ thời hiệu 3 tháng, nếu cứ hết hạn dù chỉ 1 ngày cũng phải sát hạch lý thuyết liệu có quá cứng nhắc?

ẢNH: TUYẾN PHAN

Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô VN Nguyễn Văn Quyền cũng cho rằng quy định người lái xe phải sát hạch lại lý thuyết ngay khi GPLX hết hạn là chưa hợp lý, vì mang nặng tính xử phạt. Ông Quyền dẫn chứng, cả nước có hơn 12 triệu GPLX ô tô, trong đó chỉ khoảng 10% lái xe chuyên nghiệp, thường xuyên sử dụng bằng lái. Số còn lại chủ yếu là lái xe không chuyên, một chiếc xe có nhiều người lái, hoặc tần suất lái xe của một người rất thấp, nên rất có thể xảy ra tình huống không chú ý đến thời hạn GPLX.

Với thực tế trên, nếu quy định cứng theo hướng chỉ cần quá hạn là phải thi lại lý thuyết thì sẽ phát sinh thêm thủ tục, thời gian cho người dân. Vì thế, ông Quyền cho rằng nên giữ nguyên quy định hiện hành khi cho phép người có GPLX quá hạn sử dụng 3 tháng vẫn được cấp đổi mà không cần sát hạch lại lý thuyết. Trường hợp cần thiết, Bộ GTVT có thể tính toán rút ngắn xuống 1 tháng để tạo điều kiện cho người dân, nhất là những người vì lý do khách quan mà không kịp làm thủ tục cấp đổi GPLX ngay sau khi hết hạn.

Giải thích về điểm mới của Thông tư số 35/2024, ông Lương Duyên Thống, Trưởng phòng Quản lý vận tải phương tiện và người lái, Cục Đường bộ VN (Bộ GTVT), cho biết Thông tư số 12/2017 đang có hiệu lực cho phép người có GPLX quá hạn từ 3 tháng trở xuống được cấp đổi mà không cần sát hạch lý thuyết. Tuy nhiên, luật TTATGTĐB (có hiệu lực từ 1.1.2025, thay thế luật Giao thông đường bộ năm 2008) không cho phép đổi, cấp lại đối với trường hợp này.

Theo đó, khoản 2 điều 62 luật TTATGTĐB quy định người có GPLX được cấp đổi trong các trường hợp: GPLX bị mất, bị hỏng không còn sử dụng được, trước thời hạn ghi trên GPLX hoặc thay đổi thông tin trên GPLX… "Quy định đã ghi cứng trong luật nên các thông tư, nghị định không thể khác luật được", ông Thống nói.

Những băn khoăn

Ông Nguyễn Văn Quyền đề cập một số tình huống phát sinh như người có GPLX phải đi công tác, thăm con, ốm đau đột xuất… nên không thể làm thủ tục cấp đổi GPLX ngay khi hết hạn sử dụng. Nhiều ý kiến cũng cho rằng đây là các trường hợp khách quan, nằm ngoài dự tính của người có GPLX, rất nên quy định theo hướng ngoại lệ để tạo điều kiện cho người dân.

Ông Lương Duyên Thống nhắc lại việc phải cấp đổi ngay khi GPLX hết hạn đã được quy định rõ trong luật, do đó mọi cá nhân, tổ chức phải tuân thủ. Điều này có nghĩa sẽ không có ngoại lệ cho những trường hợp cấp đổi GPLX quá thời hạn, kể cả ốm đau hay đang đi nước ngoài. "Người dân cần chú ý đến thời hạn cấp GPLX để kịp thời làm thủ tục cấp đổi trước khi hết hạn", ông Thống khuyến cáo.

Nhưng kể cả loại trừ nguyên nhân chủ quan từ phía người có GPLX, nhiều người vẫn băn khoăn về các trường hợp phát sinh từ phía cơ quan quản lý nhà nước. Đơn cử như tình trạng xảy ra mới đây, khi cả ngàn người dân phải "dài cổ" chờ GPLX dù kết quả sát hạch đã đạt. Nguyên nhân được sở GTVT một số địa phương đưa ra là do thiếu phôi GPLX hoặc thiếu mực in. Chỉ còn nửa tháng nữa là Thông tư số 35/2024 có hiệu lực, nếu tình trạng này tiếp tục tái diễn hoặc chưa thể khắc phục, GPLX quá hạn sẽ được giải quyết thế nào?

Ông Thống cho hay việc cấp phôi GPLX được thực hiện theo từng giai đoạn và theo nhu cầu của các sở GTVT. Khi nhu cầu tăng đột biến, nhất là thời điểm cuối năm, đơn vị cung cấp không thể đáp ứng số lượng phôi GPLX ngay lập tức mà phải theo đợt bổ sung. Về băn khoăn người dân có phải thi lại lý thuyết nếu tình trạng thiếu phôi không kịp khắc phục trước ngày 1.1.2025, ông Thống khẳng định trong tuần này nếu phôi về đủ sẽ cấp hết theo nhu cầu cho các sở GTVT, đảm bảo nhu cầu cấp đổi GPLX cho người dân.

Luật sư Hà Công Tâm, Đoàn luật sư TP.Hà Nội, cho rằng việc sát hạch lại lý thuyết khi cấp đổi GPLX là dịp để người có GPLX củng cố kiến thức về TTATGTĐB, đồng thời cập nhật những kiến thức mới. Trường hợp không muốn, cách tốt nhất là phải chú ý đến thời hạn sử dụng của GPLX để chủ động làm thủ tục cấp đổi, tránh rơi vào tình huống quá hạn.

Tuy vậy, luật sư Tâm kiến nghị phải có giải pháp để việc sát hạch lại lý thuyết thực sự có ý nghĩa, tránh tâm lý làm cho xong hoặc đối phó. "Người có GPLX phải ý thức đây là một lần nâng cao kiến thức cho bản thân, cơ quan quản lý phải tổ chức thi lại một cách chặt chẽ, công khai, minh bạch, không để xảy ra tiêu cực, nhũng nhiễu", luật sư nhấn mạnh.