Hàng ngàn doanh nghiệp mỏi mòn chờ luật

Cụ thể, cuối tháng 2.2017, Chính phủ đã ban hành Nghị định 20 quy định về quản lý thuế đối với các doanh nghiệp (DN) có giao dịch liên kết nhằm quản lý, chống thất thu thuế thu nhập DN với các DN có quan hệ liên kết.

Tuy nhiên, vấn đề mấu chốt của Nghị định 20 là khống chế tỷ lệ lãi vay. Khoản 3, điều 8 Nghị định 20 quy định: “Tổng chi phí lãi vay phát sinh trong kỳ của người nộp thuế được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập DN không vượt quá 20% của tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh cộng với chi phí lãi vay, chi phí khấu hao trong kỳ của người nộp thuế”.

DN trong nước với mô hình công ty mẹ - công ty con thì thuế thu nhập DN đều như nhau, phần lợi nhuận của công ty con nếu chuyển cho công ty mẹ cũng đóng thuế. Thế nên “gom” cách quản lý áp trần 20% này cho cả công ty lớn ngoại và nội không hợp lý. Luật sư Nguyễn Quốc Toản, Giám đốc Hãng luật IAM

Nghĩa là, phần chi phí lãi vay vượt quá 20% sẽ bị coi là chi phí không hợp lý và bị tính thuế. Quy định này khiến hàng loạt công ty gặp khó khăn lớn, nhiều DN bị chặn đứng việc phát triển, mở rộng quy mô kinh doanh. Vì thế, trong năm 2018, hàng loạt DN như Tập đoàn điện lực VN, Tập đoàn công nghiệp than khoáng sản VN, Tổng công ty lắp máy, Tổng công ty xi măng VN... đã gửi kiến nghị đến Bộ Tài chính và nhiều cơ quan chức năng về những điểm chưa hợp lý của Nghị định 20.

Sau hàng loạt kiến nghị của DN, cuối năm 2018, Bộ Tài chính đã bổ sung nội dung liên quan vào luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Quản lý thuế. Thế nhưng, suốt từ đó đến nay, các DN vẫn mỏi mòn chờ đợi.

Đến cuối tháng 4 vừa rồi, Hiệp hội Kinh doanh chứng khoán VN (VASB) tiếp tục có công văn gửi Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng, Tổ trưởng tổ công tác xử lý các kiến nghị của DN về quy định chưa hợp lý của Nghị định 20. Theo VASB, các công ty chứng khoán là DN đặc thù được cấp phép hoạt động cho vay giao dịch ký quỹ. Để có nguồn vốn cho vay giao dịch ký quỹ, DN cần vay từ các tổ chức tín dụng. Do chưa có hướng dẫn, nên các cục thuế địa phương cho rằng “tổng chi phí lãi vay” bị khống chế là toàn bộ chi phí lãi vay của DN với tất cả các đối tượng liên kết và độc lập. Cách hiểu như vậy không công bằng, gây nhiều khó khăn cũng không khuyến khích DN mở rộng kinh doanh, khiến DN bị giảm lợi nhuận. Những quy định không rõ ràng, không nắm bắt được bản chất của chi phí lãi vay, đánh đồng các giao dịch kinh doanh... vô hình trung cản trở DN. Thậm chí một số DN có thể thua lỗ kéo dài, mất nguồn thu thuế lâu dài cho ngân sách nhà nước.

Ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch HĐQT Công ty may Sài Gòn 3 - Chủ tịch Hiệp hội Dệt may thêu đan TP.HCM, cho biết phần lớn các DN làm sản xuất có tỷ lệ nợ ở mức khá cao bởi đặc thù của ngành là gia công, DN phải vay tiền để mua vật liệu sản xuất, lắp đặt dây chuyền mới, máy móc… Thế nên, mức vay của DN nói chung đều vượt trần 20%, đó là chưa tính khoản đầu tư mở rộng. Ông nói: “Với dệt may, mở rộng đầu tư lúc này là lỗ chổng vó. Siết chuyển giá với DN ngoại lại vô tình làm khó DN nội”.

Ông Phạm Ngọc Hưng, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM, cũng nói thẳng mức vay của các DN nói chung đa phần vượt mức trần 20%. DN càng đầu tư càng chịu thiệt. Hiện, nguồn vốn lưu động cho các ngành sản xuất điện, thép, xi măng... rất lớn, phải lên đến trên 50%, nên mức trần 20% là thiếu thực tế. Áp dụng theo điều 8 của Nghị định 20, các DN hoạt động theo mô hình mẹ - con sẽ phải phát sinh thêm số thuế phải nộp lên đến hàng trăm tỉ đồng khi không được khấu trừ để tính thuế.

Luật sư Nguyễn Quốc Toản, Giám đốc Hãng luật IAM, phân tích không phải DN nào cũng có cơ hội thực hiện chuyển giá. Chỉ có DN nước ngoài nhập nguyên liệu trong cùng hệ thống mới có cơ hội khai khống, nâng giá, chuyển giá. Khi đó, công ty con trong nước thua lỗ khỏi đóng thuế thu nhập DN trong khi công ty mẹ ở nước ngoài lãi khủng. Hoặc phần lợi nhuận của công ty con của tập đoàn nếu được chuyển về công ty mẹ cũng không phải trả chi phí lãi vay. Còn DN trong nước với mô hình công ty mẹ - công ty con thì thuế thu nhập DN đều như nhau, phần lợi nhuận của công ty con nếu chuyển cho công ty mẹ cũng đóng thuế. Thế nên “gom” cách quản lý áp trần 20% này cho cả công ty lớn ngoại và nội không hợp lý.