Cuộc tập trận Able Archer 83 của NATO từ ngày 2 đến 11.11.1983 thật đến mức khiến người Liên Xô tin rằng họ sắp hứng chịu tấn công hạt nhân. Các tài liệu về sự kiện đã được công bố trước đây nhưng Bộ Ngoại giao Mỹ mới đây giải mật thêm một số hồ sơ cho thấy nguy cơ chiến tranh hạt nhân là lớn hơn nhiều so với hiểu biết lâu nay.
Able Archer 83 quy tụ 40.000 binh sĩ xoay quanh kịch bản NATO đối đầu với Khối Warsaw. Kịch bản dựng nên tình huống bất ổn ở Đông và Trung Âu dẫn đến khủng hoảng chính trị tại Nam Tư, buộc nước này phải cầu cứu phương Tây. Lập tức, Khối Warsaw tràn vào Nam Tư rồi tiến hành xâm lược Na Uy, Hy Lạp và có thể vươn tới tận Tây Đức. NATO nhanh chóng đáp trả bằng không quân cùng bộ binh rồi cuộc chiến leo thang với vũ khí hóa học lẫn vũ khí hạt nhân.
Theo kịch bản, Bộ Chỉ huy Không quân chiến lược Mỹ (SAC) được đặt trong tình trạng cảnh báo hạt nhân cấp cao nhất. Các oanh tạc cơ B-52 xuất hiện trên đường băng với những quả bom giả trông như thật. Nhiều căn cứ không quân của Anh được sử dụng, các lực lượng mang mặt nạ phòng độc cũng xuất hiện tại biên giới Đông Âu, trong khi Thủ tướng Anh Margaret Thatcher và Thủ tướng Tây Đức Helmut Kohl cũng tham gia sơ tán.
Oanh tạc cơ B-52 thả bom AFP |
Đáng chú ý, năm 1983 được đánh giá là đỉnh điểm căng thẳng của Chiến tranh lạnh, xuất phát từ chính sách chống Liên Xô quyết liệt của Tổng thống Mỹ Ronald Reagan và thái độ cứng rắn của Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Yuri Andropov. Cộng thêm nhiều sự kiện khác, khiến Liên Xô lo sợ NATO đang chuẩn bị tấn công nên đã ra lệnh ứng phó.
Theo hồ sơ mới được giải mật lần đầu tiên, các đơn vị máy bay của Liên Xô tại Đông Đức được đặt trong tình trạng báo động cao nhất. Toàn bộ các sở chỉ huy được lệnh trực chiến 24/24 giờ. Nguyên soái Pavel Kutakhov, tư lệnh không quân Liên Xô hạ lệnh cho toàn bộ đơn vị thuộc lực lượng không quân bộ binh số 4 đóng quân tại Ba Lan sẵn sàng chiến đấu.
Các tiêm kích bom MiG-27D tại căn cứ không quân Larz từng thuộc Đông Đức trong ảnh chụp vào năm 1993 Ảnh chụp màn hình The Drive |
Trong mỗi sư đoàn tiêm kích bom đều phải có một phi đội máy bay chở sẵn bom hạt nhân. Các máy bay được đặt trong tình trạng sẵn sàng mức 3, tức là phải sẵn sàng phá hủy các mục tiêu tuyến đầu của địch trong 30 phút nữa. Khoảng 106 máy bay tại Đông Đức và Ba Lan được cho là đã sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ trong đó có các máy bay như MiG-27, Su-17, theo Sputnik.
Cuộc khủng hoảng Able Archer được cho là đã có thể đi đến chiến tranh hạt nhân thật sự nếu không nhờ có sự phân tích và can thiệp của tướng Leonard Perroots. Ông Perroots khi đó là trợ lý tham mưu trưởng phụ trách tình báo của không quân Mỹ tại châu Âu, đóng quân tại căn cứ không quân Ramstein ở Tây Đức, theo trang Slate.
Thông thường, khi Liên Xô ra lệnh cho máy bay tấn công hạt nhân sẵn sàng, tình báo Mỹ sẽ báo cáo với các chỉ huy quân sự cấp cao tại thực địa lẫn ở Washington D.C. Các chỉ huy sẽ phản ứng bằng hành động tương tự, chỉ để gửi thông điệp đến Liên Xô rằng người Mỹ đang theo dõi và sẵn sàng đáp trả cuộc tấn công.
Tướng Leonard Perroots, người sau này giữ chức Giám đốc Tình báo quốc phòng Mỹ Không quân Mỹ |
Sau khi ông Perroots báo cáo cho tư lệnh không quân Mỹ tại châu Âu Billy Minter về hoạt động bất thường của Liên Xô, ông Minter đã chuẩn bị phản ứng theo kế hoạch nhưng ông Perroots đã can ngăn.
Vị chỉ huy tình báo nhận định động thái của Liên Xô chỉ là phản ứng đối với hành động của NATO và nếu NATO leo thang có thể khiến tình hình tồi tệ và châm ngòi chiến tranh.
Vài ngày sau, cuộc tập trận kết thúc, hàng ngàn lính Mỹ về nước và SAC hạ mức cảnh báo. Liên Xô cũng đưa bom hạt nhân khỏi các máy bay và hạ mức cảnh báo. Tuy nhiên, trong hồi ký sau này, ông Perroots cho rằng thông tin tình báo mà ông nhận được thời điểm đó là chưa đầy đủ và tình hình thực tế đáng ngại hơn nhiều. “Nếu khi đó tôi biết điều mà sau này tôi mới tìm ra, tôi không chắc là tôi sẽ cố vấn như thế nào”, ông Perroots nhớ lại.
Bình luận (0)