Hồi hương tranh quý từ nhà sưu tập Nhật Bản

Ngày 24.3, Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng thông báo UBND TP.Đà Nẵng, Sở VH-TT TP quyết định giao cho đơn vị này quản lý, bảo quản và phát huy giá trị của bộ sưu tập tranh chủ đề Houei (Phồn vinh) do nhà sưu tập tranh người Nhật Bản Toyokichi Itoh hiến tặng. Trước đó, qua quá trình vận động hiến tặng tác phẩm cùng sự hỗ trợ của các cơ quan đối ngoại, TP.Đà Nẵng đã được ông Itoh (80 tuổi) tặng và cho mượn dài hạn bộ sưu tập tranh rất có giá trị, với số lượng tổng cộng 287 bức.

Bà Nguyễn Thị Trinh, Phó giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng, cho hay vào năm 2020, Chủ tịch UBND TP.Đà Nẵng Lê Trung Chinh (thời điểm đó, ông Chinh là Phó chủ tịch UBND TP.Đà Nẵng) đã cùng nhà sưu tập Itoh ký kết thỏa thuận hiến tặng bộ tranh. Theo bà Trinh, trước đó bộ sưu tập Houei được trưng bày, cất giữ tại một bảo tàng ở Hàn Quốc. Sau khi hết thời hạn bảo quản, nhà sưu tập quyết định tặng cho Đà Nẵng và đoàn công tác của địa phương (gồm các thành viên là lãnh đạo Sở VH-TT, Sở Ngoại vụ, Văn phòng UBND TP...) đã sang Hàn Quốc tận tay đóng gói để đưa về Việt Nam.

Tác phẩm Thiếu nữ đánh đàn của họa sĩ Tú Duyên năm 1973

Ông Toyokichi Itoh sinh ra tại khu phố Asakusa, TP.Tokyo (Nhật Bản). Trong Thế chiến 2, gia đình ông sơ tán về vùng nông thôn. Cuối năm 1986, khi đến Hà Nội, ông rất ấn tượng khi chiêm ngưỡng những bức tranh được trưng bày trong các bảo tàng tại Hà Nội, bởi chúng gợi lại trong ông nhiều ký ức thời niên thiếu. Từ đó, ông có ý định sưu tầm tranh của các họa sĩ Việt Nam. Sau nhiều lần đến Việt Nam, ông tạo dựng nên bộ sưu tập đồ sộ và đặt tên là Houei với nguyện vọng “mở ra thời đại mới cùng phát triển phồn vinh”.

Từ năm 2005, ông Itoh đã tổ chức nhiều buổi triển lãm tại các bảo tàng công trong và ngoài Nhật Bản với ước mong thông qua các tác phẩm quý giá này sẽ lưu truyền những giá trị phong phú về lịch sử, văn hóa Việt Nam tới người dân nhiều nơi trên thế giới.

Với tâm nguyện gìn giữ trọn vẹn và đưa những tác phẩm mỹ thuật này về lại Việt Nam, mong muốn cho sự giao lưu văn hóa giữa hai nước ngày càng trở nên phong phú, ông Toyokichi Itoh quyết định dành tặng 238 tác phẩm thuộc bộ Houei. 49 tác phẩm khác cũng thuộc bộ sưu tập này được ông cho phía Đà Nẵng mượn dài hạn.

Ông Hà Vỹ, Phó giám đốc Sở VH-TT TP.Đà Nẵng, cho biết Toyokichi Itoh đã sưu tầm các tác phẩm hội họa của Việt Nam trong một thời gian dài, đến nay ông muốn bộ sưu tập hồi hương, chứng tỏ ông rất nặng lòng với Việt Nam. Nhiều lần đến Đà Nẵng, Hội An nên ông yêu quý mảnh đất, con người nơi này và vì thế có thêm lý do để tặng bộ tranh cho Đà Nẵng. Khi nhận bộ tranh về Việt Nam trúng vào cao điểm dịch Covid-19 nên sự kiện công bố bộ sưu tập, triển lãm phải lùi lại...

Chân dung người phụ nữ của họa sĩ Dương Bích Liên năm 1982

Cũng theo ông Hà Vỹ, bên cạnh mang ý nghĩa lớn về mặt ngoại giao, giao lưu nhân dân giữa 2 nước Việt Nam - Nhật Bản, việc nhà sưu tập Toyokichi Itoh hiến tặng bộ tranh còn có giá trị đóng góp cho nền mỹ thuật Việt Nam. Bộ sưu tập gồm tác phẩm của các họa sĩ nổi tiếng, trong đó có các danh họa thuộc thế hệ tốt nghiệp Trường Mỹ thuật Đông Dương như Nguyễn Gia Trí, Trần Văn Cẩn, Tú Duyên, Tô Liên, Dương Bích Liên, Nguyễn Tiến Chung, Linh Chi, Trần Đình Thọ, Trần Đông Lương, Nguyễn Sĩ Ngọc, Dương Hướng Minh… và nhiều họa sĩ tên tuổi khác.

Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng đã có kế hoạch lần lượt lựa chọn, giới thiệu đến công chúng các tác phẩm trong bộ Houei. Trước mắt, vào ngày 29.3, bảo tàng sẽ khai trương không gian trưng bày 22 tác phẩm tiêu biểu trong bộ sưu tập. Theo Phó giám đốc Bảo tàng Nguyễn Thị Trinh, những tác phẩm được chọn trưng bày lần này không theo chủ đề nhất định mà phong phú về nội dung và hình thức thể hiện.

Nhà sưu tập Nhật Bản Toyokichi Itoh hiến tặng cho Đà Nẵng 238 bức tranh giá trị Ảnh: S.X

Cụ thể, 22 bức tranh gồm nhiều thể loại như tranh phong cảnh, chân dung, tĩnh vật… được sáng tác trên các chất liệu sơn dầu, bột màu, lụa, màu nước, phấn màu, tempera. Một số tác phẩm độc đáo được sáng tác bằng bút sắt trên giấy can (như bức phác họa của Nguyễn Gia Trí) hay in khắc gỗ trên lụa (tác phẩm của Tú Duyên), in khắc gỗ trên giấy (của Cao Trọng Thiềm). Ngoài 2 tác phẩm chưa rõ năm sáng tác, những bức tranh còn lại ra đời trong khoảng thời gian từ năm 1944 - 1993. “Một hội đồng mỹ thuật từ trung ương với các họa sĩ tên tuổi đã làm việc kỹ càng nhằm xác định nguồn gốc, giá trị tranh để từ đó chọn ra trưng bày 22 tác phẩm”, bà Trinh cho hay. Cũng có một chút tiếc nuối khi theo ông Hà Vỹ: “Cũng do dịch Covid-19 nên không thể tổ chức sự kiện với sự có mặt của nhà sưu tập Toyokichi Itoh”.