Human Act Prize 2024: Kiến tạo những điều tốt đẹp trong cuộc sống

Đây là chia sẻ của ông Lê Quốc Minh, Ủy viên T.Ư Đảng, Tổng biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Trưởng ban tổ chức Giải thưởng Human Act Prize.

ẢNH: N.D

Những đóng góp mang tính tiên phong cho xã hội rất cần được quảng bá

* Trong những năm qua, có rất nhiều chương trình nhằm vinh danh các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp (DN) đóng góp cho cộng đồng, vì sao Báo Nhân Dân lại đưa ra ý tưởng tổ chức Giải thưởng Human Act Prize? So với các chương trình vinh danh, giải thưởng này có gì khác biệt?

- Đúng là chúng ta đã có rất nhiều chương trình nhằm vinh danh các cá nhân, tổ chức, DN đóng góp cho cộng đồng. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều dự án rất có ý nghĩa lại không còn được nhắc đến nhiều sau khi các giải thưởng đã được trao. Cạnh đó, chúng tôi thấy có rất nhiều cá nhân, đơn vị, tổ chức có rất nhiều cống hiến cho xã hội ở những quy mô, cách thức khác nhau, nhưng không phải dự án nào cũng được xã hội và mọi người biết đến.

Chính vì thế, năm 2023, Giải thưởng Human Act Prize khi được thai nghén, trao đổi và nghiên cứu nâng tầm lên thành một sự kiện quan trọng, chúng tôi càng phát hiện có rất nhiều dự án đa dạng trên toàn quốc. Ngay trong năm đầu tiên khởi xướng, có nhiều dự án của các tổ chức, cá nhân, DN gửi về với những cách làm khá thú vị trong rất nhiều lĩnh vực, từ sản xuất, du lịch, văn hóa, thậm chí là tháo gỡ bom mìn, hỗ trợ những người gặp khó khăn trong thiên tai...

Có những DN đã biết gắn đến câu chuyện chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, trung hòa carbon từ rất sớm. Hay có những cá nhân, nhóm bạn trẻ tìm tòi, làm việc thiện, mô hình của họ lúc đầu bé thôi nhưng sau đó dần nhân lên số người tham gia và các nhà tài trợ rất lớn. Lại có những nhóm với ý tưởng bảo tồn văn hóa truyền thống bằng cách làm sáng tạo, với tư duy của người trẻ, họ đã tổng hợp tạo nên dự án gìn giữ rất có ý nghĩa, nhưng chưa được nhiều người chú ý trong khi nó đóng góp cho xã hội, cho truyền thống rất lớn. Hoặc đơn cử có những người làm công việc chạy xe ôm, thợ sửa chữa, sẵn sàng tập hợp nhau lại để cứu giúp những người bị nạn trên đường... Những đóng góp có tính lâu dài và mang tính tiên phong cho xã hội rất cần được quảng bá, khuếch trương. Chúng tôi nhận thấy việc lập ra giải thưởng này rất kịp thời và đúng đắn để tôn vinh họ.

Đây có lẽ là giải thưởng hiếm hoi chỉ có giá trị về mặt tinh thần. Tuy nhiên, Giải thưởng Hành động vì cộng đồng không chỉ dừng lại ở việc vinh danh; quan trọng hơn, chúng ta sẽ tìm cách để các dự án, ý tưởng này tiếp tục được lan tỏa rộng rãi trong xã hội. Có những dự án sau khi đoạt giải tiếp tục được trao đổi, tham vấn và có những dự án đã được nhận thêm sự đầu tư. Hoặc có các nhà hảo tâm chưa biết cách làm nhưng có nguồn lực tài chính thì họ có thể đầu tư cho các dự án đã làm hiệu quả. Đấy là mục tiêu lớn lao hơn, chứ không phải chỉ nằm ở câu chuyện những dự án đoạt giải.

* Mùa giải đầu tiên có chủ đề "Dấu ấn tiên phong", năm nay chủ đề là "Cộng đồng kiến tạo", vì sao lại có sự thay đổi này?

- Với giải thưởng năm đầu tiên, chúng tôi muốn tìm ra và vinh danh những người dám mạnh dạn đi đầu. Ở mùa giải thứ 2, chúng tôi muốn nhấn mạnh thông điệp, không còn là những cá nhân, DN, tổ chức lẻ loi, nếu được cộng đồng cùng chung sức, chung tay thì mọi việc sẽ dễ dàng hơn. Chúng tôi mong muốn trong thời gian tới, sự tiên phong ấy sẽ lan tỏa phạm vi rộng hơn.

Một tổ chức trung hòa carbon chỉ có thể dừng lại phạm vi tác động quy mô nhỏ, nhưng nếu tỷ lệ DN VN ý thức được bảo vệ môi trường, nhiều DN sẵn sàng chấp nhận đầu tư nhiều và hoạt động hướng tới sự phát triển bền vững thì sẽ giúp ích được nhiều ngành nghề và thậm chí cả đất nước chúng ta hướng tới mục tiêu net zero. Nhiều DN chuyển đổi xanh, chuyển đổi số thì sẽ có hiệu quả hơn một vài đơn vị tiên phong. Mong muốn của chúng tôi là kêu gọi sự tham gia của đông đảo cộng đồng và như vậy chắc chắn sẽ kiến tạo nên những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

* Vậy điểm mới trong mùa giải thứ 2 là gì, thưa ông?

- Với chủ đề "Cộng đồng kiến tạo", giải thưởng sẽ tiếp tục tìm kiếm và vinh danh tinh thần sẵn sàng cống hiến và sự dấn thân của những cá nhân, tổ chức trên khắp mọi miền đất nước. Các hạng mục vẫn sẽ được thống nhất nhất quán. Các dự án tham gia giải thưởng sẽ được đánh giá dựa trên 5 tiêu chí đại diện cho các giá trị và giải thưởng đang thúc đẩy, bao gồm: tính cam kết, tính bền vững, tính sáng tạo, tính tác động, tính lan tỏa.

Đặc biệt, điểm mới của năm nay là chúng tôi kêu gọi các địa phương, các nhà báo tham gia vào việc đề cử. Ban tổ chức hy vọng nhận được sự đề cử từ khắp các tỉnh, thành để cùng nhau chúng ta tạo ra những tác động lớn lao và tích cực cho cộng đồng.

Một điểm mới nữa, năm nay chúng tôi xây dựng được cơ sở dữ liệu về các dự án cộng đồng, hay còn gọi là thư viện sáng kiến cộng đồng để xã hội tham khảo, biết được có những cá nhân, tổ chức, DN đang làm những việc rất hay và có ích như vậy. Những người mong muốn làm các hoạt động thiện nguyện lấy đó là những trường hợp tham khảo để triển khai dự án cho riêng mình.

Báo chí hãy kể nhiều hơn những câu chuyện tốt đẹp, nhân văn

* Giải thưởng Human Act Prize 2024 đang nhận được quan tâm của các cơ quan báo chí, ông đánh giá thế nào về vai trò của báo chí trong việc lan tỏa những hành động đẹp, nhân văn?

- Sự tham gia quan trọng nhất của các cơ quan báo chí chính là hoạt động tuyên truyền quảng bá về giải thưởng và các dự án. Trong một xu hướng người dùng đã bị dư thừa bởi nhiều tin tức, nên khi đọc nhiều thông tin tiêu cực quá, người dùng cảm thấy chán nản. Vì vậy, rất cần những câu chuyện truyền cảm hứng, những tấm gương đẹp đẽ trong cuộc sống để mọi người cảm thấy yêu đời hơn.

Chúng tôi mong muốn các cơ quan báo chí hãy kể nhiều hơn những câu chuyện tốt đẹp, nhân văn của con người trong xã hội, của rất nhiều cá nhân, tổ chức có những đóng góp cho cộng đồng. Trên đất nước VN này có rất rất nhiều hoạt động như thế. Các cơ quan báo chí, cụ thể là những nhà báo đi nhiều, biết nhiều những tấm gương, dự án có thể đề cử, giới thiệu hoặc động viên các tổ chức cá nhân tham gia giải thưởng.

* Bên cạnh chức năng thông tin tuyên truyền, nhiều cơ quan báo chí còn có các hoạt động xã hội sau mặt báo, vậy các chương trình, dự án đó có thể tham gia vào giải thưởng này được hay không?

- Chúng tôi biết rất nhiều cơ quan báo chí có các hoạt động xã hội rất lâu năm, chẳng hạn như giúp đỡ các ngư dân, lan tỏa tinh thần yêu nước hay tổ chức các hoạt động thiện nguyện... Trong đó, các cơ quan báo chí như Thanh Niên, Tuổi Trẻ, Lao Động, VnExpress, Người lao động… có các quỹ hoạt động thiện nguyện hàng chục năm nay và hoạt động rất hiệu quả, rất bền bỉ.

Có những hoạt động, những chương trình, dự án của các cơ quan báo chí với cách làm sáng tạo, hiệu quả, có ý nghĩa với cộng đồng cũng cần được thúc đẩy, cần được tuyên truyền, khuyến khích lan tỏa để có thể áp dụng, nhân rộng lên. Việc các cơ quan báo chí tham gia vào giải thưởng này cũng là cơ hội để chúng ta cùng nhau tạo ra những tác động lớn lao và tích cực cho cộng đồng, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững tại Việt Nam.