'Không nên máy móc chờ CPI tăng lên 20% mới thay đổi giảm trừ gia cảnh'

Bộ Tài chính vừa có văn bản gửi Đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM trả lời kiến nghị của cử tri gửi tới trước kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV.

Cử tri TP.HCM đề nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét tiếp tục giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng đối với một số nhóm hàng hóa, dịch vụ trong thời gian từ ngày 1.1.2025 đến hết ngày 31.12.2025 để kích thích tiêu dùng của người dân nhiều hơn, góp phần phục hồi kinh tế sau đại dịch.

Cạnh đó, cử tri cũng kiến nghị điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh để phù hợp tình hình kinh tế - xã hội hiện nay.

ẢNH: NGỌC THẮNG

Trước đó, cử tri 6 tỉnh, thành phố gồm: Hà Nội, TP.HCM, Bắc Kạn, Đồng Nai, Lạng Sơn, Nghệ An cũng kiến nghị xem xét sửa đổi luật Thuế thu nhập cá nhân theo hướng điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế thu nhập cá nhân cho phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội, mức sống và phù hợp với chủ trương tăng lương của Nhà nước kể từ ngày 1.7.

Liên quan tới điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, Bộ Tài chính cho biết, theo quy định của luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành, cá nhân được trừ các khoản bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp đối với một số ngành nghề phải tham gia bảo hiểm bắt buộc, trừ đi mức giảm trừ gia cảnh, các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo, các khoản phụ cấp, trợ cấp theo quy định...; số còn lại mới là thu nhập làm căn cứ tính thuế thu nhập cá nhân.

Dẫn Báo cáo khảo sát mức sống dân cư năm 2023 của Tổng cục Thống kê (Bộ KH-ĐT), Bộ Tài chính nêu rõ, thu nhập bình quân đầu người/tháng của Việt Nam trong năm 2023 (theo giá hiện hành) là 4,96 triệu đồng và nhóm hộ có thu nhập cao nhất (nhóm gồm 20% dân số giàu nhất - nhóm 5) có thu nhập bình quân là 10,86 triệu đồng/tháng/người.

Theo đó, mức giảm trừ cho người nộp thuế hiện nay (11 triệu đồng/tháng) là hơn 2,2 lần so với mức thu nhập bình quân đầu người (cao hơn nhiều so với mức phổ biến mà các nước đang áp dụng từ 0,5 - 1 lần), đồng thời cũng cao hơn mức thu nhập bình quân của nhóm 20% dân số có thu nhập cao nhất. Mức giảm trừ đối với người phụ thuộc cũng gần với mức thu nhập bình quân đầu người hiện nay.

"Với mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế hiện nay là 11 triệu đồng/tháng và cho mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng thì người có thu nhập từ tiền lương, tiền công ở mức 17 triệu đồng/tháng (nếu có 1 người phụ thuộc) hay mức 22 triệu đồng/tháng (nếu có 2 người phụ thuộc) sau khi trừ các khoản bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp... cũng chưa phải nộp thuế thu nhập cá nhân", Bộ Tài chính khẳng định.

Tại khoản 4 điều 1 luật Thuế thu nhập cá nhân quy định: "Trường hợp chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20% so với thời điểm luật có hiệu lực thi hành hoặc thời điểm điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh gần nhất thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh quy định tại khoản này phù hợp với biến động của giá cả để áp dụng cho kỳ tính thuế tiếp theo".

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, CPI năm 2020 tăng 3,23%; CPI năm 2021 tăng 1,84%; CPI năm 2022 tăng 3,15% và CPI năm 2023 tăng 3,25%. "Như vậy, CPI biến động chưa đến 20% kể từ thời điểm điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh gần nhất (năm 2020). Do đó, theo quy định của luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành thì chưa thể điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh", Bộ Tài chính nhấn mạnh lý do chưa điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh.

Cần nhanh chóng tăng mức giảm trừ gia cảnh, tránh gánh nặng thuế

Nhìn nhận Bộ Tài chính dẫn luật Thuế thu nhập cá nhân quy định chỉ số CPI tăng 20% mới thay đổi mức giảm trừ gia cảnh về lý là không sai, song theo ông Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên cao cấp về thuế Trường đại học Kinh doanh và Công nghệ, "giải thích như vậy khiến người nộp thuế rất chạnh lòng". Những quy định lạc hậu của luật Thuế thu nhập cá nhân đang gây gánh nặng cho người nộp thuế.

Từ ngày 1.7, thu nhập của người nộp thuế tăng lên do điều chỉnh lương từ khu vực Nhà nước thêm 30% nhưng mức giảm trừ gia cảnh vẫn đứng yên một chỗ. "Không nên máy móc chờ CPI tăng lên 20% mới thay đổi mức giảm trừ gia cảnh. Chính phủ cần nhanh chóng tăng mức này lên nhằm tránh gánh nặng thuế", ông Tú bày tỏ quan điểm.

Vị chuyên gia cũng đề xuất xem xét giải pháp để giảm gánh nặng cho người nộp thuế khi chưa thể điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh như thực hiện miễn giảm thuế thu nhập cá nhân từ 30 - 50% cho người nộp thuế trong năm 2024.

Lập luận ông Tú đưa ra là, những năm qua chính sách thuế thực hiện miễn giảm thuế 30% cho doanh nghiệp thì nay có thể áp dụng đối với cá nhân. Điều này giúp người dân có thêm thu nhập để chi tiêu, cũng là cách kích cầu tiêu dùng những tháng cuối năm.

Theo Bộ Tài chính, thuế TNCN điều tiết vào thu nhập của cá nhân. Việc thực hiện chính sách thuế thu nhập cá nhân có vai trò rất quan trọng để triển khai chính sách phân phối lại.

Cùng với các nguồn thu khác, nguồn thu từ thuế thu nhập cá nhân đã tạo nên quỹ ngân sách nhà nước để đáp ứng rất nhiều các nhu cầu chi cho đầu tư phát triển, an ninh quốc phòng, đảm bảo an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo.

Bộ Tài chính đang tiến hành rà soát, đánh giá tổng thể luật thuế thu nhập cá nhân (trong đó có nội dung về mức giảm trừ gia cảnh...) để báo cáo Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung theo chương trình xây dựng luật của Quốc hội, đảm bảo phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam, cũng như thông lệ quốc tế.

Dự kiến, dự luật sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến vào tháng 10.2025 và thông qua vào tháng 5.2026.