Ly kỳ vụ kiện đòi 4 tỉ đồng liên quan bài thơ 'Gánh mẹ'

Mới đây, trên trang Facebook của mình, ca sĩ Lý Hải - nhà sản xuất phim Lật mặt - Nhà có khách (Lật mặt 4) đã chia sẻ video clip bày tỏ bức xúc khi bị ông Trương Minh Nhật - người nhận là tác giả bài thơ Gánh mẹ đưa đơn khởi kiện và yêu cầu công ty anh (Lý Hải Production) bồi thường 4 tỉ đồng.

Theo đó, Lý Hải cho biết việc sử dụng ca khúc Gánh mẹ, trong phim Lật mặt 4 là đúng pháp luật, thông qua hợp đồng được ký giữa Công ty TNHH Lý Hải Production (Lý Hải Pro) và ca nhạc sĩ Quách Beem - người có giấy chứng nhận của Cục Bản quyền tác giả, chủ sở hữu ca khúc Gánh mẹ. “Đây là ca khúc đã được Quách Beem phát hành rộng rãi nhiều năm rồi vì vậy khi sử dụng để tránh đụng bản quyền với các bản đã ra trước, Lý Hải Pro đã kỹ càng phối mới, thu và quay mới cho ca khúc này”, Lý Hải nói.

Tuy nhiên, tháng 12.2019, Lý Hải Pro nhận được thư triệu tập của tòa án vì bị kiện đòi bồi thường thiệt hại 4 tỉ đồng, kèm theo yêu cầu xin lỗi và rất nhiều yêu cầu khác từ ông Trương Minh Nhật với lý do: Lý Hải Pro sử dụng bài thơ Gánh mẹ của ông trong phim mà không xin phép.

Cần nói thêm, tháng 11.2019, ông Trương Minh Nhật đã ủy quyền cho văn phòng luật Phan Law Vietnam khởi kiện nhạc sĩ Quách Beem lên TAND TP.HCM vì sử dụng trái phép bài thơ Gánh mẹ của ông để phổ nhạc. Bên cạnh đó, ông Nhật đã viết đơn gửi Cục Bản quyền tác giả yêu cầu hủy bỏ hiệu lực của Giấy chứng nhận đăng ký bản quyền tác giả bài hát Gánh mẹ mà Cục đã cấp cho nhạc sĩ Quách Beem.

Khi tranh chấp bản quyền sở hữu trí tuệ bài thơ giữa ông Trương Minh Nhật và nhạc sĩ Quách Beem chưa được giải quyết (phía Quách Beem cũng khẳng định qua trang cá nhân chính thức của mình: “Tôi ca nhạc sĩ Quách Beem - tác giả của bài hát Gánh mẹ và có đầy đủ giấy tờ hợp pháp về bản quyền. Bài hát Gánh mẹ được tôi sáng tác, ký âm và được Cục Bản quyền tác giả của Bộ VH-TT-DL cấp phép”), thì vụ việc chuyển sang phía nhà sản xuất bộ phim có sử dụng ca khúc Gánh mẹ.

Ngoài Lý Hải, nhiều chương trình ca nhạc, game show... cũng sử dụng ca khúc này và ghi rõ sáng tác của Quách Beem. Vậy nên, nhiều ý kiến cho rằng nếu nhạc sĩ Quách Beem vi phạm bản quyền khi sử dụng bài thơ không xin phép thì đối tượng bị kiện phải là Quách Beem chứ không phải Lý Hải Pro, bởi công ty này chỉ là một trong rất nhiều đơn vị sử dụng ca khúc Gánh mẹ. Về phía Lý Hải, anh khẳng định: “Hơn 30 năm làm nghệ thuật, Lý Hải chưa bao giờ sử dụng ca khúc của người khác mà không xin phép”.

Đơn xin cứu giúp của tác giả Trương Minh Nhật Ảnh: T.A

Trả lời Thanh Niên về số tiền yêu cầu bồi thường thiệt hại 4 tỉ đồng đối với công ty của Lý Hải, luật sư Phan Vũ Tuấn (Phan Law Vietnam), đại diện pháp lý của ông Trương Minh Nhật, cho biết: Cách thức xác định thiệt hại do xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đã được quy định tại luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi, bổ sung 2009 và Nghị định 105/2006/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 119/2010/NĐ-CP, bao gồm cả thiệt hại về vật chất lẫn tinh thần.

Theo ông Tuấn, thiệt hại vật chất có thể được tính bằng các tổn thất về giá trị của tác phẩm, giảm sút về thu nhập, lợi nhuận do khai thác, sử dụng tác phẩm, những tổn thất về cơ hội kinh doanh và có thể bao gồm cả khoản lợi nhuận mà người sử dụng tác phẩm trái phép đã thu được; bên cạnh đó, còn có chi phí hợp lý để thuê luật sư. “Chúng tôi sẽ căn cứ theo những quy định này để cung cấp cho tòa án những bằng chứng về các khoản được phép yêu cầu người sử dụng trái phép phải trả. Thiệt hại về tinh thần cũng sẽ bao gồm trong con số yêu cầu bồi thường, bởi bài thơ này có ý nghĩa hết sức thiêng liêng với cá nhân tác giả”, ông Tuấn nói.

Trong đơn gửi đến Báo Thanh Niên hồi tháng 10.2019, ông Trương Minh Nhật chỉ muốn “tìm ra sự thật, trả lại công bằng” cho ông - tác giả bài thơ Gánh mẹ. Cá nhân ông Nhật trước khi tìm đến sự tư vấn pháp lý, đã rất nhiều lần tìm cách liên hệ với nhạc sĩ Quách Beem với một mong muốn hết sức đơn giản là được thừa nhận quyền tác giả của mình đối với bài thơ Gánh mẹ, nhưng không nhận được sự phản hồi thỏa đáng từ nhạc sĩ Quách Beem.

Lý do dẫn đến vụ việc trở thành vụ kiện phức tạp như hiện nay, theo nhìn nhận của một số luật sư, là bởi nhạc sĩ Quách Beem có sự nhầm lẫn về giá trị của giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, rằng khi đã thực hiện thủ tục đăng ký và được cấp giấy chứng nhận thì được công nhận là tác giả. Trong khi đó theo luật sư Tuấn, quyền tác giả phát sinh tự động kể từ thời điểm sáng tạo (tức là tự lao động trí tuệ, không sao chép của người khác) và định hình tác phẩm, chứ không phải từ thời điểm được cấp giấy chứng nhận.

Công ty Lý Hải có thể khởi kiện lại Quách Beem Qua thông tin báo chí, tôi được biết vụ tranh chấp bản quyền đang được TAND TP.HCM thụ lý. Có rất nhiều vấn đề pháp lý đặt ra ở đây, trước hết là việc xác định ai là chủ sở hữu bài thơ. Và sau đó nếu đúng ông Trương Minh Nhật là tác giả bài thơ Gánh mẹ thì khi Quách Beem muốn phổ nhạc bài thơ này, phải được sự cho phép của chính tác giả bài thơ, lúc đó ca khúc của Quách Beem mới được luật pháp bảo hộ. Trở lại câu chuyện của vụ kiện công ty Lý Hải, nếu tác giả Trương Minh Nhật chứng minh được Gánh mẹ là tác phẩm của mình, công ty Lý Hải buộc phải có nghĩa vụ đối với tác giả Trương Minh Nhật, và khi đó công ty Lý Hải có thể khởi kiện lại Quách Beem trong một vụ án khác để yêu cầu bồi thường thiệt hại. Luật sư Lê Quang Vy - Công ty luật GV Lawyers

Bài thơ và bài hát Gánh mẹ là hai đối tượng khác nhau Với tư cách là đơn vị đại diện pháp lý của ông Trương Minh Nhật, Văn phòng luật sư Phan Law Vietnam đưa ra thông cáo báo chí chiều 17.2. Thông cáo viết: “Hành vi của ông Đoàn Đông Đức - nghệ danh Quách Beem chiếm đoạt bài thơ Gánh mẹ của ông Nhật để làm phần lời cho bài hát cùng tên và sau đó ký kết với Công ty TNHH Lý Hải Production để sử dụng bài hát này làm nhạc phim cho bộ phim Lật mặt - Nhà có khách đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của ông Nhật. Vì vậy, ông Nhật tiến hành việc khởi kiện là thực hiện một trong những biện pháp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đã được luật Sở hữu trí tuệ quy định tại khoản 1 điều 198. Ngoài khởi kiện ông Đoàn Đông Đức, ông Nhật hoàn toàn có căn cứ và cơ sở để khởi kiện Công ty TNHH Lý Hải Production. Ông Nhật khởi kiện Công ty TNHH Lý Hải vì đã tự ý sử dụng bài thơ Gánh mẹ chứ không phải bài hát Gánh mẹ. Đây là hai đối tượng khác nhau.