Mỹ cảnh báo rắn về nạn tham nhũng ở Ukraine, đặt ra nhiều mục tiêu cho Kyiv?

Theo Politico, phiên bản mang tính "nhạy cảm" của tài liệu Chiến lược Quốc gia hội nhập đưa ra nhiều bước mà Washington đang thực hiện để giúp Kyiv loại bỏ tận gốc những hành vi sai trái và cải cách một loạt các lĩnh vực của Ukraine. Tài liệu nhấn mạnh tham nhũng có thể khiến các đồng minh phương Tây từ bỏ cuộc chiến của Ukraine chống lại chiến dịch quân sự của Nga, và Kyiv không thể trì hoãn nỗ lực chống tham nhũng.

Phiên bản mật của tài liệu Chiến lược Quốc gia hội nhập còn cảnh báo "nhận thức về nạn tham nhũng cấp cao" có thể "làm suy yếu niềm tin của công chúng Ukraine và các nhà lãnh đạo nước ngoài đối với chính phủ thời chiến".

Phiên bản bị rò rỉ rõ ràng hơn so với phân tích có trong phiên bản công khai ít được chú ý của tài liệu dài 22 trang mà Bộ Ngoại giao Mỹ dường như đã đăng trên trang web của mình cách đây khoảng một tháng.

Phiên bản mật của Chiến lược Quốc gia hội nhập dài gấp ba lần và chứa nhiều chi tiết hơn về các mục tiêu của Mỹ ở Ukraine, từ tư nhân hóa các ngân hàng đến giúp có nhiều trường học dạy tiếng Anh hơn, đến khuyến khích quân đội Ukraine áp dụng các quy định của NATO. Nhiều mục tiêu được thiết kế nhằm giảm tình trạng tham nhũng đang hủy hoại Ukraine, theo Politico.

Thách thức đối với chính quyền Tổng thống Biden?

Việc công bố chiến lược nói trên một cách lặng lẽ và thực tế là ngôn ngữ cứng rắn nhất được giữ lại trong phiên bản bí mật cho thấy thách thức từ việc gửi thông điệp cho Ukraine mà các quan chức thuộc chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden phải đối mặt.

Politico chỉ ra chính quyền Tổng thống Biden muốn gây sức ép Ukraine giảm nạn tham nhũng, nhưng việc làm vấn đề trở nên quá ồn ào có thể khuyến khích nhiều người phản đối viện trợ của Mỹ cho Ukraine. Trong đó có những người là những nhà lập pháp thuộc đảng Cộng hòa đang cố gắng ngăn chặn sự hỗ trợ của Mỹ dành cho Ukraine. Bất kỳ nhận thức nào về sự hỗ trợ của Mỹ dành cho Kyiv suy giảm cũng có thể khiến thêm nhiều nước châu Âu phải suy nghĩ lại về vai trò của họ.

Khi bàn về vấn đề Ukraine, "có một số cuộc trò chuyện trung thực diễn ra ở hậu trường", theo một quan chức Mỹ hiểu rõ về chính sách Ukraine xác nhận với Politico.

Reuters

Tình trạng tham nhũng ở Ukraine từ lâu đã là mối quan ngại của các quan chức Mỹ, nhưng chủ đề này đã không được chú trọng sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine vào ngày 24.2.2022.

Trong nhiều tháng, các trợ lý của Tổng thống Biden chỉ đề cập ngắn gọn vấn đề tham nhũng vì họ muốn thể hiện tình đoàn kết với Kyiv và tránh tiếp thêm động lực cho một số nhà lập pháp thuộc đảng Cộng hòa chỉ trích viện trợ quân sự và kinh tế của Mỹ dành cho Ukraine.

Hơn một năm sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine, các quan chức Mỹ đang xem xét vấn đề tham nhũng một cách công khai hơn. Politico chỉ ra Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan đã gặp một phái đoàn từ các tổ chức chống tham nhũng của Ukraine trong tháng trước.

Một quan chức Mỹ khác biết rõ các cuộc thảo luận liên quan đã xác nhận với Politico rằng chính quyền Tổng thống Biden đang nói chuyện với các nhà lãnh đạo Ukraine về khả năng đặt ra điều kiện viện trợ kinh tế trong tương lai là phải có "những cải cách nhằm giải quyết tham nhũng và biến Ukraine thành một nơi hấp dẫn hơn đối với giới đầu tư tư nhân". Tuy nhiên, những điều kiện như thế không được xem xét để hỗ trợ quân sự cho Ukraine, theo vị quan chức Mỹ.

Bộ Ngoại giao Ukraine đã không trả lời yêu cầu bình luận từ Politico về vấn đề nói trên. Trước đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã cách chức một số quan chức quốc phòng hàng đầu trong một chiến dịch chống tham nhũng gần đây. Động thái này được cho là một thông điệp gửi tới Mỹ và châu Âu rằng ông đang lắng nghe, theo Politico.

Cựu Đại sứ Mỹ tại Ukraine William Taylor cho rằng nhiều người dân Ukraine có thể sẽ hoan nghênh chiến lược nói trên vì họ cũng mệt mỏi với nạn tham nhũng tràn lan ở đất nước của họ.

Các mục tiêu của Mỹ đối với Ukraine

Chiến lược Quốc gia hội nhập là sản phẩm của Bộ Ngoại giao Mỹ dựa trên sự đóng góp từ các cơ quan khác của chính phủ Mỹ, trong đó có cả Bộ Quốc phòng. Chiến lược này bao gồm danh sách các mục tiêu và các cột mốc quan trọng mà các quan chức Mỹ mong muốn đạt được.

Theo tài liệu, việc hoàn thành các mục tiêu của Mỹ đối với Ukraine bao gồm thực hiện tốt lời hứa của Mỹ về trang bị và huấn luyện để giúp quân đội Ukraine chống lại các cuộc tấn công của Nga.

Phiên bản bí mật cũng mô tả các mục tiêu của Mỹ như giúp cải tổ các bộ phận trong bộ máy an ninh quốc gia của Ukraine nhằm cho phép "cách tiếp cận chấp nhận rủi ro, phi tập trung đối với việc thực hiện các nhiệm vụ" và giảm "cơ hội tham nhũng".

Trong đó có mục tiêu lập "kế hoạch kháng chiến cấp quốc gia", có thể ám chỉ đến việc người dân Ukraine bình thường sẽ chống trả nếu Nga kiểm soát thêm lãnh thổ ở Ukraine, theo Politico.

Reuters

Dù NATO chưa tiến gần tới việc cho phép Ukraine gia nhập nhưng chiến lược của Mỹ viện dẫn mong muốn làm cho quân đội Ukraine có khả năng áp dụng các tiêu chuẩn của NATO.

Ngoài ra, Mỹ cũng muốn thấy Ukraine tự sản xuất thiết bị quân sự bằng cách thành lập một "ngành công nghiệp quốc phòng trong nước có khả năng hỗ trợ các nhu cầu cốt lõi" cũng như môi trường thúc đẩy các công ty khởi nghiệp về công nghệ thông tin quốc phòng, theo phiên bản mật của tài liệu mà Politico có được. Mỹ còn tỏ ra mong muốn giúp đỡ các tổ chức Ukraine xây dựng năng lực giám sát của họ.

Chiến lược Quốc gia hội nhập của Mỹ dường như nhằm đảm bảo rằng Ukraine không chỉ giữ nguyên định hướng của nước này hướng về phương Tây mà còn phát triển các mối quan hệ đặc biệt với Mỹ, theo Politico.

Washington tin rằng một cách có thể giúp đạt mục tiêu như trên là thông qua tiếng Anh. Chiến lược Quốc gia hội nhập cho thấy Mỹ đang cung cấp viện trợ kỹ thuật và viện trợ khác cho Bộ Giáo dục Ukraine để cải thiện việc giảng dạy tiếng Anh và họ tin rằng việc cung cấp các bài học tiếng Anh có thể giúp tái hòa nhập người Ukraine ở những vùng Nga không còn nắm quyền kiểm soát.

Chiến lược nói trên cũng kêu gọi xây dựng lại sự hiện diện ngoại giao của Mỹ ở Ukraine, mở rộng ra ngoài thủ đô Kyiv tới các thành phố như Lviv, Odessa, Kharkiv và Dnipro, theo Politico.