Năm mới bàn về tương lai của âm nhạc

Tìm lại thế giới âm nhạc nguyên bản

Ý nghĩa cuộc sống vẫn còn khi ẩn sâu dưới những nền tảng nghe nhạc trực tuyến, những trầm tích của thời gian vẫn đứng vững với những đại diện của tinh thần nhân loại vĩ đại: Bach, Mozart, Beethoven, Chopin, Tchaikovsky... The Beatles, ABBA, Bee Gees, Queen, Pink Ployd... Và lớp trầm tích không thể thiếu của bao thế hệ nhạc sĩ VN: Văn Cao, Phạm Duy, Nguyễn Thiên Đạo, Nguyễn Văn Nam, Trịnh Công Sơn, Thanh Tùng, Từ Huy… Nếu không có lớp trầm tích này thì các nền tảng kia chỉ như những lâu đài không có móng.

Đại Ngô

Khoảng 10 năm trước, từng có những lo ngại rằng sự phát triển của thời đại công nghệ cùng thế giới âm nhạc trực tuyến với các ma trận mạng xã hội sẽ khai tử những chiếc CD lấp lánh xinh xinh, cùng những chiếc đĩa Vinyl to lớn cồng kềnh như số phận bi đát của băng cassette, nhưng không! Ngay năm 2023 vừa qua, doanh số của những chiếc đĩa của quá khứ ấy lại tăng cao thật kinh ngạc. Điều đó nói lên rằng khi "tinh thần con người" chưa tàn lụi thì linh hồn của âm nhạc sẽ không bao giờ mất đi, nó chỉ thay đổi tạm thời qua những "vỏ bọc thân xác".

Đạo diễn người Pháp Yann Tiersen đã mô tả rất hay: "Mạng xã hội nghe thì lớn nhưng thực sự giống như một cộng đồng nhỏ, nếu bạn xem cái gì thì sẽ tiếp tục được gợi ý những cái giống như vậy. Điều này làm cho tư tưởng con người dần dần bị lệch lạc và tạo ra những thứ điên khùng. Tôi cảm thấy thế giới dường như đang quay ngược chứ không phải là tiến tới".

Thật vậy! Những thuật toán tưởng chừng rất thông minh và tiện lợi, nhưng đối với âm nhạc, ngay cả AI chưa hẳn lúc nào cũng hữu dụng. Khi ta nghe một bài hát hay một album nào đó trên iTunes chẳng hạn, nó sẽ gợi ý hàng loạt những thứ tương tự bên dưới như cái mà ta đang nghe. Thành ra tưởng là nghe nhiều, nhưng dần dần, thế giới âm nhạc của ta lại ngày càng thu hẹp lại. Lâu dần, chính ta bị giam cầm trong giới hạn mà không hề biết.

Nhưng cũng may "tinh thần con người" không dễ bị giam cầm như thế, và người ta đã thức tỉnh để tìm lại thế giới âm nhạc nguyên bản đẹp đẽ, như tìm lại ý nghĩa cuộc sống. Khắp nơi trên thế giới, những tiệm bán CD, đĩa Vinyl đã hồi sinh mạnh mẽ. Người ta đi tìm những chiếc đĩa mà mới nhìn phần cover design thôi, nó đẹp mà tình cảm biết bao. Nó chứa đựng linh hồn âm nhạc, thứ đã bị nhạt nhòa đi rất nhiều từ khi cơn bão âm nhạc thế giới internet ập tới.

Có lần tôi nghe thử một bài hát của một nhạc sĩ trẻ trên Facebook. Bài hát rất hay nhưng được gán cho một cái tên gây sốc mà tôi đoán là do tác giả sốt ruột, mong muốn bài hát mau được chú ý. Tôi nhắn tin cho bạn ấy, hỏi rằng bạn có muốn bài hát của mình sống lâu trong lòng công chúng hay không, bạn ấy nói rất muốn. Tôi gợi mở: "Chú nghe bài hát thấy hay lắm! Nhưng cháu phải tìm một cái tên để cho nó có thể tương xứng. Biết đâu bài hát ấy sẽ sống lâu…". Bạn ấy trả lời: "Dạ, cháu không nghĩ ra được cái tên nào khác…".

Tôi biết nhiều bạn trẻ rất có khả năng. Nhưng có lẽ bị đắm chìm quá lâu trong thế giới của những "văn bản ngắn", những thuật toán của các nền tảng nhạc mà ở đó, dần dần sự sốt ruột tăng lên, sự kiên nhẫn mất đi. Lâu ngày chỉ biết nghĩ ngắn. Nếu thoát khỏi "chiếc lồng bẫy cua" của thế giới ấy, các bạn hoàn toàn có khả năng là người tạo nên những lớp trầm tích trong tương lai.

Tin vào thứ âm nhạc thật đẹp và tươi mới

Tương lai của âm nhạc, hãy tin vào thứ âm nhạc thật đẹp và tươi mới, nhưng nó phải là sự kế thừa từ nền tảng của lớp trầm tích nguyên thủy kia. Có thể bạn sẽ hỏi ngược lại: chậu xương rồng cũng đẹp mà! Đâu nhất thiết phải là quả quýt xinh đẹp trên những phím đàn piano kia. Có thể vậy, cái đối lập cũng có vẻ đẹp riêng. Nhưng có bao giờ bạn mang cây xương rồng về để ép vào trang vở nhuốm màu kỷ niệm không? Cái đối lập nhị nguyên đó có mặt là để ta nhận biết cái đẹp nguyên bản. Nó không phải cái để ta tôn thờ.

Thiên Anh

Chính quan niệm "tự do" này nảy sinh những "nghệ thuật" vô tình mang vẻ đẹp xương rồng. Và những xù xì đó vốn không phải là thứ để nâng niu tâm hồn ta.

Tôi biết bạn là người luôn đi tìm ý nghĩa cuộc sống này. Bên trong bạn là một "tinh thần con người" luôn sống động. Hãy nghĩ rằng "một văn bản ngắn" không thể giúp ta tìm ra ý nghĩa cuộc sống, mà phải một cuốn sách dài, một bài hát hay, một album trọn vẹn, một buổi hòa nhạc thật sự sống động. Hãy thoát khỏi chiếc "lồng bẫy cua" và vươn tới bầu trời của sáng tạo.

Đừng ngại đi tìm những điều mới mẻ. Nếu người làm vườn mang đến cho ta những chậu hoa đã bán từ ngày hôm qua, thì bạn nghĩ sao? Nếu tất cả những người làm vườn đều bán những chậu hoa cũ thì mùa xuân có đến không? Hãy mang mùa xuân mới đến cho mọi người bằng sự tươi mới của âm nhạc. Cái mới là sự kế thừa chứ không lặp lại cái cũ. Nhưng bằng những bông hoa hồng, không phải chậu xương rồng.

Buổi hòa nhạc Giáng sinh của dàn nhạc giao hưởng HBSO, của dàn hợp xướng Sài Gòn Choir vừa qua không còn chỗ trống với hầu hết là những khán giả trẻ. Live concert của Hà Anh Tuấn Chân trời rực rỡ kết hợp với dàn giao hưởng cùng huyền thoại Kitaro đã đầy ắp khán giả, Musique de Salon, live concert của Đỗ Bảo, vở opera Công nữ Anio… Tất cả những dấu hiệu đó dự báo một không gian âm nhạc mang tính rộng lớn hơn, nhiều yếu tố dàn nhạc và chuyên môn cao hơn hứa hẹn vào năm 2024. Khi đó âm nhạc không chỉ đơn thuần là giải trí, mà nó còn hướng tới mục đích cao hơn: sự chữa lành cho tâm hồn.

Linh hồn không bao giờ mất đi. Chúng vĩnh hằng. Linh hồn âm nhạc cũng vậy, chúng không thể mất đi. Chỉ cần cái "tinh thần con người" trong ta còn, ta sẽ thấy xao xuyến khi giai điệu bất hủ ấy vang lên. Happy New Year!