'Ngành điện thua lỗ hơn 47.000 tỉ, có phải do bất cập điều hành giá?'

Tiếp tục phiên chất vấn sáng 21.8, đại biểu Quốc hội Huỳnh Thanh Phương (đoàn Tây Ninh) dẫn ý kiến của cử tri và nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng việc điều hành giá điện đang có nhiều bất cập. Đây là một trong những nguyên nhân gây thua lỗ cho ngành điện hơn 47.000 tỉ đồng trong năm 2022 và 2023.

"Bộ trưởng có đồng tình với ý kiến trên, có giải pháp tháo gỡ nào để việc điều hành giá điện tốt hơn", ông Phương chất vấn Bộ trưởng Bộ Công thương.

ẢNH: GIA HÂN

Không có chuyện lỗ do điều hành giá điện

Hồi đáp đại biểu, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định "không có chuyện đó".

Ông Diên nói, Bộ Công thương đang thực hiện 3 chức năng cơ bản. Một là quy hoạch, kế hoạch. Hai là cơ chế, chính sách. Ba là thanh tra, kiểm tra.

Đối với việc tham mưu xây dựng, ban hành chính sách, trong đó có vấn đề giá điện, ông Diên khẳng định, các cơ quan đã tuân thủ đúng quy định hiện hành, nhất là luật Điện lực và luật Giá.

Theo người đứng đầu Bộ Công thương, điện là một trong những mặt hàng phải đảm bảo bình ổn giá. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là đơn vị duy nhất có chức năng mua bán, cung ứng điện, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Xuất phát từ yêu cầu trên, giá điện mua vào thì theo cơ chế thị trường, nhưng đầu ra lại phải bình ổn giá, vì liên quan đến nhiều ngành sản xuất khác. Điều này dẫn tới có sự chênh lệch giữa giá đầu vào và đầu ra.

"Như tôi đã có lần báo cáo với Quốc hội, chênh lệch giá mua vào và bán ra của EVN là khoảng 208 - 216 đồng/kWh", ông Diên cho hay.

Vẫn theo Bộ trưởng Bộ Công thương, để tạo cơ chế "giúp EVN không thua lỗ trong tương lai", Bộ Công thương đang tham mưu Chính phủ sửa đổi luật Điện lực, sẽ trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 8 vào tháng 10 tới.

Việc sửa đổi theo hướng xóa bù chéo giữa các khách hàng sử dụng điện; đồng thời tính đúng, tính đủ, tính hết giá thành điện, bao gồm giá sản xuất, điều độ và vận hành hệ thống điện…

Đồng thời, Chính phủ đã có quyết định đưa Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (A0) về trực thuộc Bộ Công thương, nhằm đảm bảo sự minh bạch, công bằng trong việc vận hành, điều độ hệ thống điện giữa các đơn vị phát điện và sử dụng điện.

Chính phủ cũng ban hành Nghị định về mua bán điện trực tiếp đối với khách hàng sử dụng điện lớn; đồng thời chuẩn bị ban hành nghị định khuyến khích về phát triển điện mặt trời áp mái.

Ông Diên nhận định, những việc trên sẽ từng bước làm cho thị trường điện hoàn thiện hơn.

ẢNH: GIA HÂN

"Mua điện nhưng cũng tránh trục lợi chính sách, sập hệ thống"

Tiếp tục chất vấn, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn Bình Dương) đề cập EVN hiện là đơn vị độc quyền kinh doanh, cung cấp điện cho các hộ tiêu dùng. Trong khi đó, nhu cầu sử dụng điện mặt trời ở phía nam hiện rất lớn, Nhà nước lại không còn chính sách thu mua điện dôi dư của các hộ gia đình.

"Bộ Công thương có chính sách gì tạo điều kiện cho người dân bán nguồn điện dôi dư cho hộ xung quanh, vừa giúp hộ dân có thêm nguồn thu, vừa tránh lãng phí nguồn lực đã đầu tư", bà Trân đặt vấn đề.

Trả lời đại biểu Trân, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho hay, muốn hệ thống điện an toàn thì trong cơ cấu các nguồn điện, điện mặt trời và điện gió chỉ giữ vai trò góp phần ổn định, chiếm 20 - 25% trong tổng công suất các nguồn điện, nhằm phù hợp với điều kiện kinh tế, kỹ thuật.

Thời gian qua, thực hiện quy hoạch điện VII, điện VII điều chỉnh và hiện là quy hoạch điện VIII, Chính phủ đã quy định tổng công suất đặt hệ thống đến năm 2030 là hơn 150.000 mW. Trong đó, điện mặt trời, điện gió đã được ấn định ở mức khoảng 27%. Đây đã là mức cao.

Trước tình hình nhiều địa phương, cử tri muốn phát triển mạnh hơn điện mặt trời, nhất là điện mặt trời áp mái ở phía nam, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công thương xây dựng nghị định về phát triển điện mặt trời áp mái.

Ông Diên nói, nghị định sẽ được xây dựng theo hướng tạo cơ chế để Nhà nước mua tối đa 20% công suất đặt của mỗi hạng mục công trình. Điều này vừa đảm bảo nâng tỷ lệ năng lượng tái tạo, vừa khuyến khích người dân đầu tư, giảm đầu tư của Nhà nước.

Tuy nhiên, ở khía cạnh khác, chính sách trên cũng là thách thức cho an toàn hệ thống điện. Bởi, nếu nâng tỷ lệ điện gió, điện mặt trời quá cao sẽ dẫn tới mất cơ cấu nguồn điện, là rủi ro lớn cho an toàn hệ thống điện.

"Một mặt tiếp thu ý kiến của địa phương, người dân, nhưng một mặt cũng phải tôn trọng yếu tố kỹ thuật, không thể chỉ đáp ứng nhu cầu một cách đơn thuần.

Ngay như việc mua 20% cũng phải có điều kiện ràng buộc, tránh tình trạng trục lợi chính sách, làm sập hệ thống điện. Hệ thống điện không cho phép sai sót, sai sót 1 lần là trả giá, không biết đến bao giờ cho kể", ông Diên nhấn mạnh.