Nguồn lực xã hội đang được khơi thông

Hơn 6 triệu tỉ đồng vốn chảy vào nền kinh tế

Sau nhiều tháng chần chừ, trong quý 3 vừa qua, chị Nam An đã nộp hồ sơ đăng ký thành lập công ty TNHH một thành viên hoạt động trong lĩnh vực truyền thông tại TP.HCM. Sau khi nhận được giấy phép đăng ký kinh doanh, chị ký được hợp đồng gần 300 triệu đồng để thực hiện đến khi kết thúc năm 2025. Chị chia sẻ: Trước đó làm cá nhân vì nghĩ nếu đăng ký thành doanh nghiệp (DN) sẽ mất nhiều chi phí, chế độ kế toán phức tạp, nộp thuế nhiều... Thế nhưng nếu không có DN thì một số đối tác lại không thể ký kết hợp đồng chính thức, từ đó sẽ bỏ lỡ nhiều cơ hội. Vì vậy sau khi tìm hiểu Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết 198 của Quốc hội quy định chi tiết với nhiều chính sách hỗ trợ cho DN mới ra đời, chị mạnh dạn đăng ký. Giờ thì công việc sẽ thoải mái hơn làm theo kiểu cá nhân trước đây. Trước mắt thì không phải lo chi phí tăng vì 3 năm đầu tiên được miễn thuế thu nhập.

ẢNH: ĐÌNH HUY

Trường hợp của chị Nam An là một trong số hàng vạn DN mới gia nhập thị trường trong năm 2025, đặc biệt kể từ sau khi Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân chính thức được ban hành vào đầu tháng 5. Theo tổng kết của Ban Chỉ đạo quốc gia triển khai Nghị quyết số 68, sau 8 tháng ra đời, hiệu quả của Nghị quyết bước đầu thể hiện qua sự gia tăng mạnh mẽ số lượng DN, hộ kinh doanh gia nhập, tái gia nhập thị trường; diễn biến tích cực trên thị trường chứng khoán; sự khởi sắc của hoạt động xuất nhập khẩu và đóng góp ngày càng lớn hơn của khu vực kinh tế tư nhân vào thu ngân sách nhà nước. Cụ thể, kể từ tháng 5 đến nay, mỗi tháng có khoảng 18.000 DN thành lập mới, tăng gần 38% so với bình quân 4 tháng đầu năm; ước cả năm 2025 có hơn 300.000 DN đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động, tăng gần 30,9% so với năm 2024, với tổng vốn đăng ký bổ sung vào nền kinh tế ước trên 6 triệu tỉ đồng. Số DN đang hoạt động trên cả nước đến hết 2025 ước gần 1,1 triệu. Đáng chú ý, việc triển khai Nghị quyết 68 tạo hiệu ứng lan tỏa trong huy động nguồn lực xã hội, thu hút các tập đoàn tư nhân lớn tham gia đầu tư vào các dự án hạ tầng chiến lược, quan trọng quốc gia; định hình cấu trúc phát triển và vai trò của khu vực kinh tế tư nhân trong thực hiện các mục tiêu phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Theo chuyên gia kinh tế, TS Huỳnh Thanh Điền, Nghị quyết 68 đã thật sự thay đổi tư duy của Nhà nước về vai trò của kinh tế tư nhân khi xem đây là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế. Đáng chú ý, ngay sau Nghị quyết 68 được ban hành, việc Quốc hội ban hành Nghị quyết 198 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân là thay đổi lớn so với trước đây. Từ đó chủ trương của Đảng đã được áp dụng nhanh, kịp thời và mang lại hiệu quả rõ rệt. Không chỉ các DN mới ra đời nhiều hơn mà các tập đoàn, DN hiện hữu cũng mạnh dạn mở rộng hoạt động kinh doanh. Chưa kể, các nghị quyết cũng đã tháo gỡ cho nhiều dự án bị đắp chiếu nhiều năm, giải phóng nguồn lực bị đóng băng và lan tỏa sang nhiều lĩnh vực khác, góp phần đưa kinh tế cả nước tăng cao.

75% đầu tư các công trình, dự án trọng điểm là vốn tư nhân

Điểm đáng chú ý trong năm 2025 là dấu ấn của DN tư nhân trong nhiều dự án lớn. Tổng cộng cả nước đã khởi công, khánh thành 564 công trình, dự án với tổng mức đầu tư trên 5,14 triệu tỉ đồng. Trong đó, nguồn vốn tư nhân chiếm đến 3,84 triệu tỉ đồng, tương đương khoảng 75%, còn lại gần 25% là nguồn vốn nhà nước. Với số lượng dự án đồ sộ này, tại buổi lễ công bố, khởi công, khánh thành 234 dự án vào ngày 19.12 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh sự kiện khẳng định chủ trương đúng đắn của Đảng trong phát triển kinh tế tư nhân, lấy đầu tư công dẫn dắt, kích hoạt đầu tư tư, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực xã hội trong mọi lĩnh vực để phát triển đất nước.

Ảnh: S.G

Một số dự án đầu tư tư nhân lớn, tạo dấu ấn trong năm qua có thể kể đến Trung tâm Hội chợ Triển lãm quốc gia có tổng diện tích hơn 900.000 m2 với tổng mức đầu tư 7.000 tỉ đồng được định vị trở thành tổ hợp trung tâm triển lãm lớn nhất Đông Nam Á và nằm trong tốp 10 tổ hợp triển lãm lớn nhất thế giới của Tập đoàn Vingroup. Cạnh đó, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam; tuyến đường sắt Bến Thành - Cần Giờ; tuyến tàu điện đô thị đầu tiên tại Phú Quốc; trục đại lộ cảnh quan sông Hồng... đều có đông đảo nhà đầu tư đăng ký tham gia.

TS Nguyễn Minh Thảo, Viện Nghiên cứu chính sách và chiến lược, cho rằng 8 tháng là quãng thời gian quá ngắn cho một quyết sách lớn, quan trọng và đồ sộ như Nghị quyết 68 bởi trong đó, quan điểm chỉ đạo đặt ra với các mốc thời gian 5 năm, 10 năm, 20 năm. Tuy nhiên, từ bước ngoặt quan trọng trong tư duy phát triển kinh tế của Đảng, những gì diễn ra trong thời gian ngắn vừa qua đối với khu vực kinh tế tư nhân đã phần nào định hình tương đối rõ ràng. Tỷ lệ vốn tư nhân tham gia các dự án trọng điểm chiếm gần 75%, cho thấy đóng góp quan trọng và "có thể định hình" của khu vực này - khởi đầu cho kỷ nguyên mới rất lạc quan.

"Quan trọng hơn là Nghị quyết đã tạo làn gió mới, khuyến khích DN tư nhân đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, đặc biệt tham gia sâu vào các lĩnh vực trọng yếu như hạ tầng, công trình có quy mô tầm vóc quốc tế, lĩnh vực công nghiệp quốc phòng và công nghệ cao. Có thể nói, Nghị quyết đã đặt ra những mục tiêu rất lớn và đi kèm là những giải pháp tương ứng. Tôi đánh giá cao tính bao quát và độ phủ của Nghị quyết đối với khu vực kinh tế tư nhân, một khu vực rất đa dạng, không đồng nhất về quy mô, hình thức tổ chức và trình độ quản trị. Tinh thần cải cách mà Nghị quyết 68 đặt ra là rất mạnh mẽ, đồng thời cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về năng lực thực thi chính sách. Bước đầu, các "con chim đầu đàn" trong khu vực tư nhân đã tiếp nhận, lĩnh hội và hành động đáng khích lệ", TS Nguyễn Minh Thảo đánh giá.

Tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh

Không chỉ thay đổi tư duy về vai trò của kinh tế tư nhân, hàng loạt chính sách cụ thể từ Nghị quyết 68 đã được thể hiện rõ trong Nghị quyết 198 của Quốc hội đã thay đổi môi trường kinh doanh, tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển mạnh. Đó là việc quy định rõ số lần thanh tra đối với mỗi DN, hộ kinh doanh không được quá 1 lần trong năm; Miễn kiểm tra thực tế với DN, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh tuân thủ tốt quy định của pháp luật; Hoàn thiện hệ thống pháp luật, xóa bỏ các rào cản tiếp cận thị trường, bảo đảm môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, rõ ràng, nhất quán, ổn định lâu dài, dễ tuân thủ, chi phí thấp; Thực hiện chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm gắn với nâng cao hiệu lực, hiệu quả kiểm tra, giám sát. Chuyển việc quản lý điều kiện kinh doanh từ cấp phép, chứng nhận sang thực hiện công bố điều kiện kinh doanh và hậu kiểm, trừ một số ít lĩnh vực bắt buộc phải thực hiện thủ tục cấp phép theo quy định và thông lệ quốc tế…

Ảnh: V.G

TS Huỳnh Thanh Điền chỉ rõ nhiều quy định cải thiện môi trường kinh doanh, tạo điều kiện cho DN tư nhân tiếp cận nguồn lực. Đặc biệt, tư duy chuyển đổi từ tiền kiểm sang hậu kiểm là một tiến bộ đột phá. Bởi điều này sẽ giúp DN dễ dàng hoạt động, chỉ trừ một số ngành nghề đặc thù thì cần được thẩm định trước khi cấp phép hay khi DN có dấu hiệu vi phạm mới cần thực hiện thanh, kiểm tra. Ông đề xuất khi cả nước bước vào kỷ nguyên mới, nên xem xét nâng cấp Nghị quyết 198 thành luật Kinh tế tư nhân để các quy định rất hay được thực hiện mạnh hơn, cụ thể hơn. Chẳng hạn như không hình sự hóa các vụ việc về dân sự, kinh tế hay ưu tiên các biện pháp khắc phục hậu quả kinh tế chủ động, kịp thời hoặc hỗ trợ tiếp cận đất đai, mặt bằng sản xuất kinh doanh... sẽ được luật hóa chi tiết hơn. Nếu có luật thì các bộ ngành cũng từ đó sẽ ban hành nghị định hướng dẫn thực hiện, chính sách sẽ thấm nhuần đến từng cấp quản lý và mang lại hiệu quả hơn.

Mặt khác, TS Nguyễn Minh Thảo lưu ý trong năm qua có quá nhiều thay đổi, từ sáp nhập đơn vị hành chính, sáp nhập các tỉnh thành, thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, song song là loạt quyết sách quan trọng chuẩn bị cho toàn quốc bước vào kỷ nguyên mới. Thế nên, những kỳ vọng đặt ra đối với phát triển kinh tế tư nhân chắc chắn sẽ chưa thể thực hiện được hết. Trong đó, việc cải cách thủ tục, không kiểm tra, thanh tra chồng chéo, gây mất thời gian của DN đặt ra tại Nghị quyết 198 vẫn chưa khởi động đáng kể. Sau sáp nhập, nhiều địa phương quá tải công việc, chuyển đổi số chưa toàn diện nên công tác giải quyết thủ tục hành chính vẫn còn phụ thuộc phương pháp thủ công, các quy định cũ chưa kịp cởi trói khiến việc giải quyết các nhu cầu cấp thiết cho DN vẫn còn chậm.

Bên cạnh đó, Nghị quyết đặt ra việc chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, đây cũng là một trong những phương thức trọng tâm trong quản lý nhà nước hiện đại. Tuy nhiên, để hậu kiểm hiệu quả thì cần các giải pháp thực thi cụ thể. Khi Nghị quyết 68 quy định miễn kiểm tra thực tế với DN tuân thủ tốt, thì tại mỗi một lĩnh vực quản lý nhà nước phải có những tiêu chí khác nhau để đo lường thế nào là DN tuân thủ tốt. Hiện, ngành thuế và hải quan có áp dụng cách tiếp cận này, song nhìn chung phần lớn các cơ quan quản lý ngành vẫn chưa xây dựng được bộ tiêu chí cụ thể để đánh giá rủi ro hoặc mức độ tuân thủ của DN… 

Từ đó, TS Nguyễn Minh Thảo đề xuất tiếp tục nâng cao năng lực thực thi của các cơ quan được giao nhiệm vụ hậu kiểm. Đầu tư cho hệ thống công nghệ và cơ sở dữ liệu dùng chung. "Chúng ta không thể kỳ vọng hiệu quả từ hậu kiểm, hỗ trợ DN làm đúng nếu vẫn làm thủ công và thiếu thông tin, mạnh ngành nào ngành đó làm. Ví dụ nhiều trường hợp cá nhân bị tạm hoãn xuất cảnh, đã khắc phục nghĩa vụ thuế đầy đủ nhưng mất nửa tháng, đi đến cơ quan này, địa phương nọ để yêu cầu tháo gỡ lệnh tạm hoãn xuất cảnh vẫn không xong. Lý do là… trên hệ thống chưa có. Vì vậy điểm mấu chốt sắp tới là cách làm thế nào, và giải pháp được cụ thể hóa hơn nữa ra sao để có thể đưa các nghị quyết 68 và 198 vào cuộc sống hiệu quả hơn", bà Thảo nhấn mạnh.