Sức khỏe

Nguy cơ tổn thương thần kinh do khí cười

Nam Sơn

20/10/2024 08:18 GMT+7

Theo Viện Sức khỏe tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai (Bộ Y tế), vài năm gần đây, việc sử dụng oxit nitơ cho mục đích giải trí đang tăng lên nhanh chóng và khó kiểm soát. Đáng chú ý, hầu hết người dùng đều không biết về độc tính ảnh hưởng lên não bộ cũng như khả năng gây tổn thương cấp tính và mạn tính của nó.

Khí oxit nitơ (hay được gọi là khí N₂O) là hóa chất được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp, y học và công nghiệp thực phẩm, còn được gọi là "khí cười" do tác dụng hưng phấn khi hít phải nó. Đây chính là đặc tính đã dẫn đến việc sử dụng, lạm dụng nó như một loại chất để giải trí. Hậu quả của N₂O khi sử dụng không đúng cách, sự dụng ngoài khuyến cáo được đánh giá là rất nghiêm trọng, ảnh hưởng lên nhiều cơ quan, hệ thống trong cơ thể.

Các tổn thương thần kinh thường gặp là: tổn thương tủy sống, tổn thương viêm đa dây thần kinh do mất bao myelin gây ra biểu hiện dị cảm, dáng đi không vững, yếu tứ chi; các rối loạn tâm thần như hoang tưởng, ảo giác, rối loạn hành vi, hưng cảm, trầm cảm, lo âu, rối loạn nhận thức; kèm theo đó là nguy cơ lạm dụng, phụ thuộc và sử dụng cùng các chất tác động tâm thần gây nghiện khác. Đã có các báo cáo chỉ ra nguy cơ tử vong do N₂O gây tổn thương hệ hô hấp và tim mạch.

Theo một khảo sát về sử dụng chất tác động tâm thần toàn cầu năm 2016 trên hơn 100.000 người từ hơn 50 quốc gia, 4% người dùng N₂O không thường xuyên có các triệu chứng tổn thương thần kinh, khoảng 3% người dùng báo cáo dị cảm (cảm giác ngứa ran, tê hoặc cảm giác châm chích da). Các triệu chứng lâm sàng cấp tính phổ biến nhất bao gồm: dị cảm (80%), dáng đi không vững (58%) và yếu chi (43%).

Một số triệu chứng lâm sàng ít gặp xuất hiện cấp tính là: liệt nửa người, tê bì các chi, rối loạn tiền đình. Theo một cuộc khảo sát người sử dụng chất tác động tâm thần toàn cầu, bên cạnh các triệu chứng thần kinh, các triệu chứng tâm thần cũng có thể xuất hiện như: hoang tưởng, ảo giác, rối loạn nhận thức… Các biến chứng thần kinh thường xảy ra trong trường hợp lạm dụng N₂O nghiêm trọng hoặc lâu dài.

N₂O hoạt động rất nhanh và tạo ra các tác dụng sinh lý (như giảm đau, hưng phấn và gây ảo giác) trong vòng vài giây sau khi hít vào. Nồng độ đạt cực đại sau khoảng 1 phút và biến mất trong vòng vài phút mà không có hiệu ứng nôn nao, người dùng có thể quay lại hoạt động bình thường trong một thời gian ngắn sau khi hít vào. Vì vậy, N₂O được lạm dụng như một loại chất giải trí vì có khả năng tạo ra cảm giác "phê" ngắn hạn.