Vua bà nước Việt
Lý Chiêu Hoàng (1218 - 1278) ban đầu có tên là Lý Phật Kim, sau đổi là Lý Thiên Hinh, là con gái của Vua Lý Huệ Tông và Hoàng hậu Trần Thị Dung. Bà là vị Hoàng đế thứ 9 và cuối cùng của triều đại nhà Lý (1010 - 1225) và là nữ hoàng duy nhất trong lịch sử phong kiến nước ta.
Ngay từ khi còn nhỏ, Lý Chiêu Hoàng đã bị cuốn vào cuộc tranh đấu vương quyền giữa hai tập đoàn phong kiến Lý - Trần, để rồi cả quãng đời về sau bà phải chịu lắm nỗi truân chuyên.
Theo Đại Việt Sử ký Toàn thư, Lý Chiêu Hoàng lên ngôi Hoàng đế vào tháng 10 năm 1224, khi ấy bà mới 6 tuổi, niên hiệu là Thiên Chương Hữu Đạo. Do tuổi còn quá nhỏ nên việc triều chính do Thái hậu Trần Thị Dung điều hành. Khi đó, Điện tiền chỉ huy sứ Trần Thủ Độ (anh họ của Thái hậu Trần Thị Dung) - người nắm quyền lực lớn nhất trong triều đình thời bấy giờ đã sắp xếp một người cháu họ là Trần Cảnh, 8 tuổi, đưa vào cung làm Chánh thủ, có nhiệm vụ hầu hạ Lý Chiêu Hoàng.
Nội thất đền Rồng (TP.Từ Sơn, Bắc Ninh) nơi thờ vua bà Lý Chiêu Hoàng
Lê Hồng Khánh
Có bạn chơi cùng, Lý Chiêu Hoàng rất thích nên hay trêu đùa với nhau. Sử chép rằng: "Một hôm, Cảnh lúc ấy 8 tuổi phải giữ việc bưng nước rửa, nhân thế vào hầu bên trong. Chiêu Hoàng thấy thế làm ưa, mỗi khi chơi đêm cho gọi Cảnh đến cùng chơi, thấy Cảnh ở chỗ tối thì thân đến trêu chọc, hoặc nắm lấy tóc, hoặc đứng trên bóng.
Có một hôm, Cảnh bưng nước hầu, Chiêu Hoàng rửa mặt lấy tay vốc nước té ướt cả mặt Cảnh rồi cười trêu, đến khi Cảnh bưng khăn trầu thì lấy khăn ném cho Cảnh...".
Thấy cả hai có vẻ quấn quýt, Trần Thủ Độ bàn với Thái hậu Trần Thị Dung thực hiện cuộc "đảo chính cung đình" với việc làm táo bạo bằng cách lần lượt đem hết gia thuộc thân thích vào trong cung cấm.
Sau đó Trần Thủ Độ sai quân lính của mình đóng chặt cửa thành và các cửa cung, cử người coi giữ nghiêm ngặt, các quan xin vào chầu vua nhưng không được chấp thuận, rồi cho loan báo: "Bệ hạ đã có chồng rồi". Như vậy là Lý Chiêu Hoàng và Trần Cảnh đã nên duyên vợ chồng.
Tháng 11 năm 1225, Lý Chiêu Hoàng xuống chiếu nhường ngôi cho Trần Cảnh. Triều đại nhà Lý tồn tại 216 năm chính thức chấm dứt. Sau đó Trần Cảnh lên ngôi hoàng đế, tự xưng Thiện Hoàng. Sử sách gọi ông là Trần Thái Tông. Sự kiện này khiến Lý Chiêu Hoàng (Phật Kim) và Trần Thái Tông (Trần Cảnh) trở thành đôi vợ chồng duy nhất trong lịch sử đều làm vua. Sau khi nhường ngôi cho chồng, Lý Chiêu Hoàng trở thành Hoàng hậu Chiêu Thánh và là hoàng hậu trẻ nhất trong lịch sử, khi chỉ mới 7 tuổi.
Một đời lận đận
Lý Thiên Hinh cùng Trần Cảnh sống chung với nhau 10 năm, tình cảm rất sâu sắc, mặn nồng. Thế nhưng số phận của Lý Chiêu Hoàng không tránh khỏi những bi kịch. Năm 1233, bà sinh Thái tử Trần Trịnh, nhưng không lâu sau thái tử qua đời. Điều này để lại một nỗi đau lớn trong lòng khiến bà ốm đau liên miên. Vì vậy mà những năm tiếp theo bà vẫn không thể sinh con. Lo sợ chuyện này ảnh hưởng đến sự vững vàng của ngôi vua, Trần Thủ Độ ép vua truất ngôi hoàng hậu của bà và lập Thuận Thiên công chúa (là chị gái của Lý Thiên Hinh và cũng là vợ của anh trai vua Trần Thái Tông) đang mang thai 3 tháng lên thay. Lúc này, Thuận Thiên công chúa được phong làm Hoàng hậu. Lý Chiêu Hoàng bị giáng xuống làm Chiêu Thánh công chúa. Quá đau buồn, bà đã xin rời cung để xuất gia.
Năm 1258, quân Nguyên Mông xâm lược, vua Trần Thái Tông được một vị tướng tên Lê Tần hộ giá cứu sống. Ghi nhận công lao, vua phong cho Lê Tần là Ngự sử đại phu, ban tên là Lê Phụ Trần, rồi gả vợ cũ của mình là Lý Thiên Hinh cho ông. Lúc đó, bà đã 40 tuổi. Sau khi được gả cho Lê Phụ Trần, Lý Thiên Hinh theo chồng về ở tại đất Bạch Hạc (nay thuộc tỉnh Phú Thọ) sau đó về Ái Châu (Thanh Hóa ngày nay). Bà và Lê Phụ Trần sống hòa hợp, yêu thương nhau.
Lý Thiên Hinh sinh cho Lê Phụ Trần hai người con là Thượng vị hầu Lê Tông và Ứng Thụy công chúa Lê Ngọc Khuê. PGS Trần Bá Chí căn cứ vào Lê triều miêu duệ và Cổ Mai bi ký cho rằng Lê Tông về sau được ban quốc tính (họ vua) và đổi tên thành Trần Bình Trọng (1259 - 1285). Ông là danh tướng của nhà Trần - người có câu nói bất hủ: "Ta thà làm quỷ nước Nam còn hơn làm vương đất Bắc".
Tuy là vua chính thức của vương triều nhà Lý nhưng Lý Chiêu Hoàng lại phải chịu lắm nỗi truân chuyên. Nhà Lý có 9 vị vua nhưng chỉ có 8 vị trước bà (từ Lý Thái Tổ tới Lý Huệ Tông) được thờ tại đền Đô, riêng bà lại thờ tại đền Rồng. Một số nhà nghiên cứu từng cho rằng vì Lý Chiêu Hoàng đã để mất ngôi nhà Lý nên bị coi là mang tội với dòng họ, không được thừa nhận và phải thờ riêng.
Tháng 3.1278, Lý Chiêu Hoàng qua đời, lúc ấy bà 60 tuổi. Tương truyền, bà về thăm quê Cổ Pháp (Bắc Ninh) thì qua đời tại đó, tóc bà vẫn đen nhánh, môi vẫn đỏ như son, má vẫn tươi như hoa đào. Bà được an táng ở bìa rừng Báng, phía tây Thọ Lăng Thiên Đức. Bà được người đời sau lập đền thờ, gọi là Long miếu (đền Rồng).
Có thể nói, từ khi sinh ra cho đến khi từ biệt cõi đời, với bao biến cố đã khiến bà trở thành một người có số phận truân chuyên nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam với 7 lần ở những danh vị khác nhau: Công chúa triều Lý, Hoàng thái tử nhà Lý, nữ Hoàng đế nhà Lý, Hoàng hậu nhà Trần, Công chúa nhà Trần, Sư cô (thời Trần) và Phu nhân tướng quân nhà Trần.
Ở vùng Từ Sơn (Bắc Ninh ngày nay) từ bao đời vẫn lưu truyền câu ca dao thác lời Lý Thiên Hinh trách vua Trần về việc gả chính vợ mình cho bề tôi:
"Trách người quân tử bạc tình Chơi hoa rồi lại bẻ cành bán rao!". (còn tiếp)
Bình luận (0)