Phạm Thanh Toàn và những ‘đứa con’ của niềm đau, tổn thương, đổ vỡ...

Đáng khen cho họa sĩ trẻ Phạm Thanh Toàn khi anh biết chọn ngôi nhà xưa xấp xỉ 130 tuổi đời ở số 29 - 31 Tôn Thất Thiệp, Q.1, TP.HCM để chào đón công chúng yêu nghệ thuật đến thưởng lãm triển lãm cá nhân lần thứ 4 của mình.

Thế giới giả tưởng của màu sắc và các nhân vật kinh điển trong không gian xù xì của những viên gạch cũ kỹ, những bức tường cổ phong phanh trải qua bao mưa nắng... giữa không gian chấp chới đầy ma mị của ánh sáng đã tôn vinh rõ nét tranh của Phạm Thanh Toàn.

NVCC

Sự xù xì ấy, giống như Toàn, cậu học sinh từ vùng quê nghèo cát trắng Quảng Bình vào Nam học đại học rồi ở lại lập nghiệp. Bao mơ mộng, dự tính cho tương lai, sống hết mình và yêu hết lòng, cứ tưởng rồi mọi thứ mãn nguyện như nụ cười tươi rói của anh mỗi ngày...; vậy mà cuối cùng chẳng nhận được những gì, tất cả còn lại chỉ là niềm đau, mất mát, đổ vỡ...

Những gam màu sáng sau bão giông 

Nhà sưu tập Vương Bắc Đẩu từng nhận xét: "Tranh của Toàn là sự ngây ngô, ngây ngô đến rồ dại và hoang dã, thiên nhiều về bản năng của một cậu trai đang lớn, hay nói trắng ra là một "họa sĩ đang dậy thì" bằng hết cả sự nôn nóng thể hiện, cuồng nhiệt trong phong cách làm việc, táo bạo trong chủ đề".

Không gian kiến trúc thuộc địa từng được xem là nhà khách của đền Hindu Sri Thendayuthapani (phía đối diện) mở rộng cửa bảo trợ nghệ thuật. Song, đây là lần đầu tiên người yêu tranh có dịp thưởng lãm và chiêm nghiệm khái niệm "không gian khác" trong nghệ thuật lẫn kiến trúc hoài niệm hiện hữu, nơi mà Phạm Thanh Toàn chọn để các tác phẩm mới nhất của anh tự sự với người xem.

NVCC

Sự nóng bỏng của Không gian khác không chỉ đến từ bút pháp mãnh liệt, đường nét thô ráp mang tính biểu tượng hay màu sắc sống động, bạo liệt, mà còn từ sức trẻ trong suy nghĩ và thực hành nghệ thuật của Phạm Thanh Toàn. Dễ dàng nhìn thấy nhiều thế giới tưởng tượng đang tồn tại song song trong cùng một bề mặt không gian. 

Đôi lúc khán giả có cảm giác người họa sĩ cố tình kết thúc thế giới tưởng tượng này để đi vào thế giới tưởng tượng khác. Đây chính là sự tài tình của Toàn trong cách cân bằng hiệu quả thị giác với cảm xúc bản năng và biểu hiện trực diện - những yếu tố được anh coi trọng như nhau.

Đầy khát vọng và hoài bão, Toàn tự đặt ra quy ước cho mình: mọi thứ không có gì được nhỏ bé. Các tác phẩm anh sáng tác cũng vậy, bao giờ cũng hoành tráng vì anh muốn câu chuyện được kể trở nên đầy đặn và gởi gắm thêm nhiều điều.

Trên bề mặt không gian rộng lớn này, "chủ thể xuyên suốt" chính là lăng kính của chàng trai có hoài niệm về tinh hoa quá khứ, có lòng trắc ẩn và đặc biệt, có tư tưởng tự do và hạnh phúc rất bản năng. Những cặp đôi trong tranh Toàn không được vẽ đầu, bởi theo anh tình yêu đi từ con tim. Hay người phụ nữ trần truồng nhìn đờ đẫn, chán đời nhưng vẫn nắm trong tay vật gì đó của đức tin để bám víu và hy vọng. Có quạ và ngựa giấy thì sẽ có cầu vồng. Chết không phải là kết thúc mà là bắt đầu của sự tái sinh. 

Đứng trước tranh của Toàn, dù choáng ngợp nhưng không khó hiểu, nhất là khi tầng tầng lớp lớp các lát cắt cuộc sống đó được thể hiện bằng thủ pháp đơn thuần. Không lớp lang. Không kỹ thuật cao siêu. Không có sự lấp liếm màu sắc. Có chăng là sự lung linh, huyền ảo, sang trọng với hiệu ứng âm bản giữa các lớp màu, không khỏi khiến liên tưởng đến tinh thần của sơn mài. Rất rõ ràng, Toàn đã không bỏ qua ưu thế xuất thân bài bản từ tranh sơn mài của mình. Tính đồ họa đã được tận dụng tinh tế vào bố cục lọc hình, dựng hình cho bối cảnh bao la, rộng lớn, dày đặc nhân vật của hội họa biểu hình trên "mặt phẳng" Không gian khác.

Lâu lắm rồi, người yêu mỹ thuật mới lại có dịp thưởng thức một "bữa tiệc tranh" của họa sĩ trẻ Phạm Thanh Toàn mà ở đó, trong những nỗi đau, sự đổ vỡ luôn có khát khao vươn lên, như sau bão giông là những ngày tươi sáng...

Thanh Niên xin giới thiệu một số tác phẩm tuyển chọn của họa sĩ trẻ Phạm Thanh Toàn đang được triển lãm Không gian khác (29 - 31 Tôn Thất Thiệp, Q.1, TP.HCM), kéo dài đến ngày 28.5.2023.

NVCC