Phát hiện tài liệu cho thấy lãnh đạo phương Tây từng hứa sẽ không mở rộng NATO

Biên bản cuộc họp 6.3.1991 tại TP. Bonn (Đức) giữa các quan chức chính trị của các bộ ngoại giao Mỹ, Anh, Pháp và Đức nhiều lần nhắc đến cuộc đàm phán "2+4" về tái thống nhất nước Đức. Trong đó, phương Tây đã nói rõ với Liên Xô rằng NATO sẽ không mở rộng qua biên giới phía đông của Đức.

Tài liệu trích lời Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách châu Âu và Canada, ông Raymond Seitz, nói: "Chúng tôi đã nói rõ với Liên Xô - trong các cuộc đàm phán 2+4, cũng như trong các cuộc đàm phán khác - rằng chúng tôi không có ý định hưởng lợi từ việc quân đội Liên Xô rút khỏi Đông Âu".

Biên bản cuộc họp 6.3.1991 giữa Mỹ, Anh, Pháp và Đức

chụp màn hình Der Spiegel

Ông nói thêm: "NATO không nên mở rộng sang phía đông, dù chính thức hay không chính thức".

Một đại diện của Anh cũng đề cập đến sự tồn tại của một "thỏa thuận chung" rằng việc cho phép các nước Đông Âu gia nhập NATO là "không thể chấp nhận được".

Nhà ngoại giao Tây Đức Juergen Hrobog nói: “Chúng ta đã nói rõ trong cuộc đàm phán 2+4 rằng chúng tôi sẽ không mở rộng NATO xa hơn sông Elbe. Do đó, chúng ta không thể cho phép Ba Lan và các nước Đông Âu khác trở thành thành viên của NATO".

Biên bản sau đó cho thấy ông đang nhắc đến sông Oder, ranh giới giữa Đông Đức và Ba Lan. Ông Hrobog lưu ý thêm rằng Thủ tướng Tây Đức Helmut Kohl và Bộ trưởng Ngoại giao Hans-Dietrich Genscher cũng đồng ý với quan điểm này.

Tài liệu được giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Boston (Mỹ) Joshua Shifrinson tìm thấy trong Lưu trữ Quốc gia Vương quốc Anh. Đây từng là một tài liệu mật, nhưng đã được giải mật.

Trong nội dung đăng trên Twitter hôm 18.2, giáo sư Shifrinson nói tài liệu trên cho thấy rằng "các nhà ngoại giao phương Tây tin rằng họ thực sự đã thực hiện cam kết không mở rộng NATO".

Ông viết: "Các nhà hoạch định chính sách cấp cao phủ nhận từng đưa ra cam kết không mở rộng NATO. Tài liệu này lại cho thấy điều ngược lại".

Trong cuộc họp báo vào tháng 12.2021, Tổng thống Nga Vladimir Putin nói phương Tây đã hứa với Liên Xô là NATO sẽ không mở rộng "dù chỉ 1 cm" về phía đông, nhưng đã "lừa dối một cách trắng trợn" để làm điều đó.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg sau đó phản bác, khẳng định NATO “chưa bao giờ hứa sẽ không mở rộng”.

Vào tháng 3.1999, NATO đã kết nạp Ba Lan, Hungary và Cộng hòa Séc. Lần mở rộng tiếp theo là vào năm 2004 với sự gia nhập của các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ như Estonia, Latvia và Litva, đẩy biên giới phía đông của NATO chỉ còn cách St.Petersburg của Nga 135 km.

Trong một loạt các đề xuất an ninh được công bố vào tháng 12, Nga yêu cầu NATO công khai từ bỏ việc mở rộng sang các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ như Ukraine và Georgia, đồng thời lùi các lực lượng quân sự Mỹ về ranh giới năm 1997 của NATO, cùng nhiều yêu cầu khác.

Mỹ và NATO đã từ chối những đề xuất trên, đồng thời cho rằng chính sách "mở cửa" đón thành viên mới là nguyên tắc cơ bản.