Quân khuyển biên phòng: Nhiệm vụ bí mật

Đầu tháng 3.1959, chiến sĩ Lê Xuân Toản được chuyển từ Trung đoàn 259 sang công an nhân dân vũ trang. Chưa kịp làm quen với đơn vị mới, cuối tháng 11.1959 ông lại nhận lệnh sang khu C500 Thanh Xuân, Hà Đông làm nhiệm vụ “đặc biệt bí mật”. “Cứ nghĩ sẽ được học đặc nhiệm - đặc công, ai dè sáng 15.12.1959 dự lễ khai giảng, mới biết mình là quân số Đội 24, được chọn đào tạo khóa 1 huấn luyện viên (HLV) sử dụng chó nghiệp vụ của công an nhân dân vũ trang, do đại tá Karasupva (anh hùng Liên Xô) làm giáo viên”, ông Toản cười kể lại.

Không chỉ ông Toản mà hơn 30 cán bộ, chiến sĩ được chọn lựa về “Đội 24” đều bất ngờ. Không ít người tâm tư bởi năm 1959, Quân đội Nhân dân Viêt Nam được xây dựng theo hướng chính quy, nhiều cán bộ, chiến sĩ được chọn lựa đi đào tạo sĩ quan, tạo nguồn xây dựng các đơn vị chủ lực mạnh...; trong khi anh em “được chọn về Đội 24” chỉ đơn giản là “dạy chó, học trường chó”, nhưng vẫn phải giữ bí mật tuyệt đối về công việc. Thậm chí khi đưa chó đi làm nhiệm vụ, cần thiết lắm mới báo cáo bằng điện và phải nhờ đài của đơn vị hoặc lên đồn biên phòng chuyển về cấp trên, không được điện rõ và bằng đường bưu điện...

Ấm ức vậy, nhưng các cán bộ, chiến sĩ được chọn vẫn phải bắt tay vào công việc, bởi cấp trên quán triệt “cả quân đội là cái đồng hồ, chúng ta có là đinh vít thì cũng có ích, giúp cho đồng hồ chạy”. Những ngày đầu học tập, cả lớp chỉ có 2 con chó do chuyên gia mang từ Liên Xô sang, mang tên là Dức và Eliza, nên học viên chỉ nhìn chó là chính. Mấy tháng sau, mua được chó trong dân, việc thực hành theo giáo viên cũng chỉ là nhìn theo động tác. “Có một phiên dịch, nhưng chỉ biết giao tiếp, nên chuyên gia nói gì cũng chịu. Chúng tôi thấy ông ấy ấn đầu chó thì cũng ấn. Họ vỗ lưng chó nói: “Khơ ra sô! Khơ ra sô!”, mãi cũng hiểu là khen “Tốt! Tốt!”, thiếu tá Lê Xuân Toản, nguyên học viên khóa 1 (1959 - 1960), Trường trung cấp 24, nhớ lại và cười: “Chúng tôi cứ tập dần thành quen. Ấn chó mãi thì chúng cũng phải ngồi. Sau chuyên gia vẽ tranh minh họa, mới học nhanh”.

Học viên khóa 2 (1960) huấn luyện cơ bản kỷ luật cho chó nghiệp vụ biên phòng ẢNH: TƯ LIỆU

Đầu tháng 10.1960, khóa 2 huấn luyện chó nghiệp vụ biên phòng khai giảng với yêu cầu của cấp trên là 100 chó và 100 học viên. Tuy nhiên, do mới chỉ có 22 chó trong nước và 20 con do Liên Xô cung cấp, nên phải huy động, tìm mua từ các tỉnh và trong dân. Tiêu chí mua chó nghiệp vụ được đúc rút “to to, tây tây” và các HLV phải lần mò khắp các tỉnh tìm kiếm. Nhiều nhất là ở Nông trường Châu Phi, Ba Vì do chỗ này có nhiều hàng binh Pháp sau chiến dịch Điện Biên Phủ không hồi hương, ở lại lập nghiệp. “Thích nhất là tìm được loại lông mốc, đuôi cong. Số này huấn luyện nhanh, chứ không như chó nhập từ Liên Xô, Đức đã không phù hợp thời tiết, ăn uống lại chỉ đồ ngon”, ông Toản kể lại.

Ban đầu, tiêu chuẩn của chó rất cao. Không chỉ xà phòng tắm, khăn bông lau người hàng tháng..., chó còn ăn 1,2 đồng/ngày và ăn cả thịt bò (trong khi tiêu chuẩn của HLV chỉ 7 hào). Từ khóa 2 trở đi, tiêu chuẩn của chó rút xuống còn 7 - 9 hào và tập dần cho chó ăn cá, thịt lợn để thích ứng với điều kiện biên giới, khan hiếm thịt bò và gạo.

Cũng từ khóa 2, đầu vào học viên không chỉ đảm bảo chính trị mà phải học từ lớp 3 trở lên, sức khỏe tốt, không có bệnh kinh niên, tuổi dưới 25 và nhất định phải là đảng viên hoặc đoàn viên. Đặc biệt, người điều khiển hằng ngày luyện tập, công tác chạy theo chó từ 2 giờ trở lên, được trợ cấp thêm 100% thành tiền 1 suất thức ăn đại tá trong ngày.

Khóa 1 và 2 hoàn thành trong tháng 8.1961. Khóa 3 khai mạc tháng 10.1961. Khóa 1 hoàn toàn do chuyên gia Liên Xô huấn luyện. Khóa 2, cán bộ ta tự huấn luyện, có sự hướng dẫn của chuyên gia. Khóa 3 ta hoàn toàn phụ trách. Về kỹ năng, chó nghiệp vụ khóa 1 tập trung về động tác cơ bản, canh giữ và truy tìm; khóa 2 tập nhiều ở vùng rừng núi rậm rạp, lên xuống ô tô, quen tiếng nổ, biết phát hiện thuốc phiện - thuốc súng, phối hợp với bộ binh; khóa 3, chó còn biết kết hợp với kỵ binh, lùng sục dưới tàu thuyền..

2 khóa đầu tiên, Trường trung cấp 24 đào tạo được 127 HLV và 127 chó, đưa về các đơn vị trị an dân cảnh, biên giới Việt Nam - Lào, Việt Nam - Trung Quốc...

HLV Lưu Xuân Bách, học viên khóa 1 (1959), điều khiển chó nghiệp vụ bắt sống 2 biệt kích, đêm 17.3.1963 tại Bắc Giang và Lạng Sơn ẢNH: TƯ LIỆU

Đại tá Đỗ Xuân Thanh, nguyên Hiệu trưởng Trường trung cấp 24, cho biết: Chó huấn luyện chiến đấu phải có tầm vóc to khỏe, cân đối, nhanh nhẹn linh hoạt, ngửi vết sát, tai thính, mắt tinh. Mấy năm đầu, nhà trường dựa vào số chó Liên Xô giúp đỡ, nhưng loại này không quen thức ăn, khí hậu nhiệt đới, nên nuôi dưỡng rất khó khăn. Chó mua bên ngoài, tuy có tính hung dữ tốt nhưng kỷ luật kém, khó huấn luyện. Từ cuối 1961, trường mới tổ chức sinh sản cung cấp để đảm bảo số chó tập và chọn lọc giống.

Khác với nhiều quốc gia, Trường trung cấp 24 giao chó cho từng học viên. Khi nhận chó, mỗi học viên phải biết vận dụng lý thuyết chuyên môn để nắm được đặc điểm con chó mình phụ trách thuộc hệ thần kinh nào, phản xạ chủ yếu là gì để huấn luyện cho thích hợp.

Chó phải qua huấn luyện các khoa mục cơ bản (nằm, ngồi, đi bên cạnh, gọi lại, tiến, cắp vật, yên, vượt chướng ngại vật, không ăn của người khác...), nhằm cải tạo thần kinh, cho chó đi vào khuôn khổ, yêu mến và làm việc theo sự điều khiển của chủ.

Ở giai đoạn huấn luyện các động tác chiến đấu, tập trung vào các động tác: giám biệt, hung tợn, canh gác, áp giải, tuần tra, phục kích, lùng sục, truy tìm... theo phương pháp từ dễ đến khó. Dày công nhất là huấn luyện khoa mục truy vết. Chó tập tìm vết từ 3 - 4 m cho đến khi làm được 500 - 700 m. Khi đã có phản xạ tốt thì chuyển sang truy tìm nguồn hơi người khác từ gần đến xa, từ đường bằng đến địa hình thời tiết phức tạp.

Khi bắt được đối tượng, chó phải ngồi gác (theo lệnh) để chủ tước vũ khí và bắt trói. Lúc dẫn giải, chó phải theo dõi hành động của đối tượng, nếu phát hiện có hành động chạy trốn thì phải xung phong cắn xé giữ lại và tìm cắp mọi tang vật cất giấu...

“Hồi đầu, chúng tôi phải nghĩ ra bao cách để huấn luyện chó”, thiếu tá Lê Xuân Toản nhắc lại và liệt kê: “Một số chó phát triển hung tợn nhưng không cắn, anh em phải mặc quần áo khác màu, cầm gậy trêu chọc cho nó cắn và sau đó, những chó này đã biết cắn người lạ mặt. Chó tập truy vết có con không ngửi, anh em phải lấy xương trâu bò nướng có mùi thơm và để cháo, cơm vào cái chậu buộc dây một người kéo đi trước (lợi dụng phản xạ ăn), HLV điều khiển chó ngửi theo sau, kết quả là chó đã biết ngửi vết...”.

10 năm (1959 - 1969) Trường trung cấp 24 đã huấn luyện 10 khóa, đào tạo hàng trăm HLV và chó chiến đấu, trang bị cho 28 đơn vị trên toàn miền Bắc sử dụng bảo vệ chiến đấu. (còn tiếp)

Các mốc lịch sử chính của Trường trung cấp 24 biên phòng 15.12.1959: Đội 24, khai giảng khóa 1. 1.1960 - 11.1963: Trường cảnh khuyển. 12.1963 - 10.1982: Tiểu đoàn 24. 11.1982 - 4.2006: Trường nuôi dạy chó nghiệp vụ (Trường 24). 5.2006 - 4.2008: Trường chăn nuôi huấn luyện chó nghiệp vụ. 5.2008 - 11.2012: Trường trung cấp huấn luyện chó nghiệp vụ. 12.2012 đến nay: Trường trung cấp 24 biên phòng, theo Quyết định số 4818/QĐ-BQP ngày 8.12.2012 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.