Quy định mới có 'quét sạch' hàng giả trên sóng livestream, sàn thương mại điện tử?

Chia sẻ tại buổi tọa đàm chủ đề: "Chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử", do Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công thương), Tạp chí Tiếp thị và Gia đình tổ chức tại Hà Nội ngày 18.12, đại diện các đơn vị của Bộ Công thương đã thông tin về những quy định mới trong luật Thương mại điện tử; Nghị quyết số 397/NQ-CP của Chính phủ về đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đến năm 2030.

Phải lưu trữ dữ liệu livestream bán hàng

Theo ông Nguyễn Văn Thành, Trưởng phòng Chính sách, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương), Việt Nam có thị trường thương mại điện tử tăng trưởng tốp đầu thế giới nhưng đáng buồn là tình trạng hàng gian, hàng giả vẫn tràn lan, phổ biến. 

Dự kiến, thị trường thương mại điện tử Việt Nam năm nay đạt quy mô 30 - 31 tỉ USD (năm 2024 là 25 tỉ USD).

ẢNH: LƯU QUYÊN

Cũng theo ông Thành, doanh số các sàn, nền tảng bán hàng online rất lớn. Ước tính doanh số trên Shopee đạt 600 - 700 tỉ đồng/ngày, trong khi đó TikTok Shop (mạng xã hội có hoạt động thương mại điện tử) đạt khoảng 2/3 doanh số của Shopee. Những số liệu này cho thấy, người tiêu dùng đang chi tiêu rất lớn thì các sàn, nền tảng phải có trách nhiệm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Ông Thành cho rằng, tới đây, khi luật Thương mại điện tử có hiệu lực thi hành sẽ có những quy định rõ ràng, chặt chẽ hơn, ràng buộc trách nhiệm của nền tảng, sàn thương mại điện tử. Trong đó, sàn thương mại điện tử phải có trách nhiệm kiểm duyệt thông tin sản phẩm hiển thị lên sàn, chịu trách nhiệm liên đới; đồng thời phải cung cấp mô tả thuật toán đối với thông tin cho phép hiển thị tự động. Đây là quy định mới.

Bên cạnh đó, luật Thương mại điện tử cũng yêu cầu các nền tảng phải phải lưu trữ thông tin người livestream bán hàng. Cụ thể, nếu livestream trên mạng xã hội thì nền tảng phải lưu trữ thông tin tối thiểu 1 năm, còn trên sàn phải lưu trữ 3 năm.

"Để phòng khi có tranh chấp xảy ra, cơ quan chức năng có thông tin đối soát, đối chiếu lại giao dịch, đây là quy định để bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng", ông Thành chỉ ra.

"Tư duy ngược" để truy quét hàng giả

Chia sẻ từ góc nhìn lực lượng thực thi kiểm soát thị trường, ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, cho rằng trước đây việc xác định danh tính người bán, kiểm soát chất lượng sản phẩm là một thách thức lớn trên các nền tảng mạng xã hội, sàn thương mại điện tử. Chính sự thiếu minh bạch này tạo kẽ hở cho hàng giả, hàng lậu, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ "ẩn náu" trên thương mại điện tử.

Nhưng vừa qua, luật Thương mại điện tử đã đưa ra quy định rất chặt chẽ, quan trọng là người bán hàng trên nền tảng số phải được định danh, giúp các lực lượng thực thi như quản lý thị trường đơn giản, rút gọn được thời gian xử lý vụ việc, cá nhân vi phạm.

Để ngăn chặn hàng giả, hàng lậu trong thương mại điện tử, ông Linh cho hay, lực lượng quản lý thị trường đang xây dựng các hệ thống cảnh báo sớm, ứng dụng công nghệ mới để chủ động phòng ngừa, phát hiện và xử lý vi phạm. Bên cạnh đó, lực lượng quản lý thị trường đang chuyển đổi phương thức đi kiểm tra.

"Từ xưa đến nay, quản lý thị trường đi kiểm tra thực tế thấy sai phạm thì xử lý nhưng bây giờ, kinh doanh chuyển lên online, cứ đi dạo ngoài đường sẽ không biết vi phạm ở đâu. Do vậy, chúng tôi phải tư duy ngược lại, phải dựa vào người dân, doanh nghiệp cùng phát hiện, báo cho quản lý thị trường để áp dụng công cụ, biện pháp nghiệp vụ xác minh, xử lý vi phạm", ông Linh nói.

Ông Linh cũng nhấn mạnh, mới đây, Chính phủ ban hành Nghị quyết 397/NQ-CP. Đây là kế hoạch hành động quốc gia, khẳng định cam kết rất mạnh mẽ trong cuộc chiến chống gian lận thương mại, hàng giả và xâm phạm sở hữu trí tuệ. 

Đặc biệt, kế hoạch này nhiều giải pháp trực diện, quyết liệt như đặt mục tiêu xóa bỏ buôn lậu, hàng giả; yêu cầu 100% các sàn thương mại điện tử phải ký cam kết phòng ngừa, chủ động, quyết liệt trong công tác chống hàng giả, hàng hóa vi phạm sở hữu trí tuệ.

"Chúng tôi đang chuẩn bị làm việc với các sàn thương mại điện tử để ký cam kết thực thi các nội dung trong nghị quyết Chính phủ", ông Linh nói.