TAND tối cao muốn 'siết chặt' ghi âm, ghi hình, cấm livestream tại phiên tòa

Tại dự thảo luật Tổ chức TAND sửa đổi, TAND tối cao đề xuất một điều khoản riêng biệt quy định về tham dự và hoạt động thông tin tại phiên tòa, phiên họp. Nội dung này hoàn toàn mới so với luật Tổ chức TAND năm 2014 đang có hiệu lực.

PHÚC BÌNH

Siết chặt ghi âm, ghi hình; cấm livestream

Theo đề xuất của TAND tối cao, việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh tại phiên tòa, phiên họp chỉ được thực hiện trong thời gian khai mạc phiên tòa, phiên họp và tuyên án, công bố quyết định khi có sự cho phép của chủ tọa phiên tòa, phiên họp.

Trường hợp ghi âm, ghi hình ảnh của người tiến hành tố tụng khác, người tham gia phiên tòa, phiên họp thì phải được sự đồng ý của họ.

Trường hợp cần thiết phục vụ nhiệm vụ chuyên môn hoặc nhiệm vụ khác, tòa án ghi âm lời nói, ghi hình ảnh diễn biến phiên tòa, phiên họp.

Việc cung cấp, sử dụng kết quả ghi âm lời nói, ghi hình ảnh phải bảo đảm quyền con người, bí mật nhà nước, giữ gìn thuần phong, mỹ tục của dân tộc, hoặc giữ bí mật nghề nghiệp, bí mật kinh doanh, bí mật về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình.

Đặc biệt, TAND tối cao đề xuất quy định người tham dự phiên tòa, phiên họp không được truyền phát trực tiếp, trực tuyến; không được đưa tin sai sự thật; không đưa tin làm ảnh hưởng đến tính độc lập, khách quan của tòa án.

Cùng đó là không được vi phạm quyền con người của bị cáo, bị hại, đương sự, người tham gia tố tụng khác trong vụ án; không được vi phạm quy định về giữ bí mật theo quy định của pháp luật.

Bó hẹp tác nghiệp báo chí?

Thẩm tra dự án luật do TAND tối cao soạn thảo, Thường trực Ủy ban Tư pháp nhận định quy định như đề xuất góp phần bảo đảm tính tôn nghiêm tại phiên tòa, tạo điều kiện cho hội đồng xét xử điều hành tốt phiên tòa, không bị phân tâm bởi các yếu tố khác; đồng thời bảo đảm quyền con người, quyền công dân.

Trên thực tế, trong quá trình diễn ra phiên tòa, phiên họp, nhiều thông tin, chứng cứ được công bố tại phiên tòa, nhưng chưa được kiểm chứng, đặc biệt là những thông tin về đời tư cá nhân, bí mật gia đình, bí mật kinh doanh… Các thông tin, chứng cứ này cần được hội đồng xét xử xem xét, kết luận trong bản án, quyết định.

Ở góc nhìn khác, một số ý kiến cho rằng đề xuất của TAND tối cao trong dự thảo luật là hẹp hơn so với quy định của luật tố tụng hiện hành.

Theo đó, bộ luật Tố tụng dân sự và luật Tố tụng hành chính đều quy định: nhà báo tham dự phiên tòa để đưa tin về diễn biến phiên tòa phải chấp hành sự điều khiển của chủ tọa phiên tòa về khu vực tác nghiệp; nhà báo ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của hội đồng xét xử phải được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa; việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của đương sự, người tham gia tố tụng khác phải được sự đồng ý của họ.

Như vậy, đề xuất tại dự thảo chưa thuận lợi cho tác nghiệp của báo chí tại phiên tòa; bởi lẽ việc ghi âm, ghi hình phần xét hỏi, tranh tụng của phiên tòa phải thông qua tòa án.

Bộ TT-TT và Hội Nhà báo Việt Nam đều đề nghị cho phép ghi âm, ghi hình diễn biến phiên tòa công khai. Thường trực Ủy ban Văn hóa - Giáo dục cũng đề nghị quy định theo hướng tạo điều kiện cho cơ quan báo chí đưa tin chính xác về vụ án.

Luật Báo chí hiện nay quy định nhà báo được hoạt động nghiệp vụ báo chí tại các phiên tòa xét xử công khai; được bố trí khu vực riêng để tác nghiệp; được liên lạc trực tiếp với người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng để lấy tin, phỏng vấn theo quy định của pháp luật.