Thăng trầm nghề đóng giường tre, đến thời 'ăn nên, làm ra'

Bây giờ đến Hàm Giang, điều ấn tượng nhất đối với khách là không khí lao động rộn ràng của một làng nghề đóng giường tre truyền thống. Dọc theo những con đường của các ấp Trà Tro A, Trà Tro B, Trà Tro C, tiếng đục, cưa, gọt vỏ tre… cứ âm vang liên hồi. Theo các bậc cao niên, khoảng 50 năm trước, do điều kiện đất đai ở đây phần nhiều là giồng cát cao, chỉ cây tre mới chịu đựng nổi qua những tháng mùa khô khắc nghiệt. Không đất, thiếu đất sản xuất, sẵn có nguồn nguyên liệu tre, một số người khéo tay đã tạo kế sinh nhai bằng cách lấy tre làm giường, thang, chỏng... đem bán. Buổi đầu chỉ vài hộ làm, dần dần người biết chỉ người chưa biết, theo thời gian hình thành nên làng nghề.

Tuy nhiên, những người thợ đóng giường tre ở Hàm Giang cũng từng trải qua những năm tháng khó khăn khi sản phẩm tre trúc có lúc bị “thoái trào” do không thể cạnh tranh với các sản phẩm làm bằng nhôm, nhựa. Khó khăn nhưng chẳng mấy ai bỏ nghề, nhờ vậy làng nghề đứng vững cho đến khi sản phẩm bàn ghế tre, giường tre “giành lại” được thị trường. Ông Thạch Hoàng, thợ đóng giường tre đã hơn 40 năm, kể những năm 1990, đóng một cái giường tre đem bán cả tuần mới được. Cuộc sống gia đình của hầu hết người thợ lúc đó rất khó khăn. Tuy vậy, không ai nở bỏ nghề, vừa làm cầm chừng vừa tìm phương kế khác để sống.

Năm 1995, Trà Vinh và một số tỉnh như Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Bến Tre phát triển nghề nuôi tôm sú rầm rộ. Hàng trăm ngàn căn chòi canh giữ tôm được dựng lên, căn nào cũng cần ít nhất một chiếc giường…Nhờ vậy, thị trường tiêu thụ sản phẩm giường tre của làng nghề Hàm Giang được mở rộng do ưu thế gọn nhẹ, bền, rẻ và đặc biệt là… không sợ bị mất trộm. Bình quân, một giường tre loại lớn (1,4 x 1,9 m) có thời gian sử dụng khoảng 10 năm nhưng giá chỉ khoảng 300.000 đồng, thấp hơn 4 lần so với giường bằng cây gỗ tạp. Anh Thạch Trì Cảnh, một thợ trẻ, cho biết để đóng một cái giường lớn thì tiền mua tre nguyên liệu, tiền công thợ từ 160.000 - 200.000 đồng. Mỗi ngày anh đóng được 2 chiếc giường tre, thu nhập khoảng 4 triệu đồng/tháng. Nhờ thị trường tiêu thụ ổn định mà gia đình anh nay đã khá giả.

Còn vợ chồng anh Thạch Thắng và chị Sơn Thị Phe Ri xuất thân trong một gia đình có 3 đời chuyên sống bằng nghề làm mướn. Nhưng kể từ ngày theo nghề đóng giường tre, anh Thắng và chị Phe Ri đã trút bỏ được cái nghèo. Hiện anh chị hiện đã xây dựng được một căn nhà tường khang trang trị giá hơn 250 triệu đồng.

Có thị trường tiêu thụ sản phẩm, nhưng người dân làng nghề Hàm Giang vẫn gặp phải khó khăn về vốn để mở rộng sản xuất. Biết được “cái khổ” của người dân, năm 2010, UBND xã Hàm Giang chủ trương vận động các hộ làm nghề thành lập Tổ hợp tác đóng giường tre để vừa tương trợ nhau trong sản xuất, tìm đầu ra cho sản phẩm, vừa có điều kiện thuận lợi để vay vốn ưu đãi từ ngân hàng. Kết quả, xã thành lập được 7 tổ hợp tác với 366 hộ chuyên sống bằng nghề đóng giường tre tham gia.

Theo đó, cứ 2 thành viên của tổ hợp tác được Trung tâm Khuyến công tỉnh Trà Vinh hỗ trợ 1 máy khoan trị giá 6 triệu đồng để giảm bớt công lao động thủ công, rút ngắn thời gian sản xuất, tăng số lượng sản phẩm làm ra. Bên cạnh đó, UBND xã Hàm Giang còn bảo lãnh với Ngân hàng Chính sách xã hội chi nhánh H.Trà Cú cho vay vốn ưu đãi từ 4 - 7 triệu đồng/hộ để các thành viên tổ hợp tác chủ động mua trữ nguyên liệu sản xuất.

Sản phẩm bàn ghế tre, giường tre của làng nghề Hàm Giang bây giờ không chỉ bán cho vùng nuôi tôm sú, mà nó đã len lỏi lên phố thị ở các tỉnh vùng ĐBSCL và cả TP.HCM, thu nhập bình quân từ 3,5 - 4 triệu đồng/người/tháng.

Hiện nay, để đảm bảo cho làng nghề đóng giường tre sản xuất bền vững, chính quyền xã Hàm Giang đang vận động, khuyến khích các tổ hợp tác cùng nhau tiến tới thành lập hợp tác xã để làm ăn. UBND xã cũng đã tổ chức nhiều đợt đi tham quan một số làng nghề khác ngoài tỉnh để bà con làng nghề học tập sáng tạo thêm nhiều sản phẩm, mẫu mã đa dạng hơn.