Thào A Khay ngày ấy - xuân này!

Xúc động vì ngày đón Thào A Khay (người Mông) về Hà Nội để đưa cháu vào TP.HCM, lúc ấy cậu bé chưa tròn 6 tuổi và chưa biết nói tiếng Kinh. Giờ đây nghe Khay nói rành rọt (tuy chậm), từ ngữ rõ ràng, mạch lạc, tôi thực sự xúc động rồi nhớ lại thời gian cách nay gần 18 năm…

Đêm hôm ấy 27.9.2005, một trận lũ quét, lũ ống kinh hoàng xảy ra tại các huyện Trạm Tấu, Văn Chấn, TX.Nghĩa Lộ…, tỉnh Yên Bái, cướp đi sinh mạng 60 người dân, còn nhà cửa, ruộng vườn, hoa màu, gia súc bị thiệt hại cực kỳ tàn khốc. Chỉ tính riêng xã Cát Thịnh, H.Văn Chấn đã có 23 người thiệt mạng, 350 hộ mất tài sản, 165 hộ bị trôi, sập nhà cửa, 355 hộ mất hết ruộng vườn, hoa màu không còn gì để ăn trước mắt cũng như lâu dài…

Trước hậu quả vô cùng nặng nề do thiên tai tàn phá tại tỉnh Yên Bái, nhiều cá nhân, đơn vị, doanh nghiệp, trường học, các nhà hảo tâm đã gửi tiền, hàng hóa thông qua Báo Thanh Niên để triển khai ngay công tác cứu trợ đồng bào đang trong cảnh khốn khó khi bão lũ vừa đi qua.

Ngày 13.10.2005, đoàn cứu trợ cho người dân tỉnh Yên Bái của Báo Thanh Niên lên đường. Đoàn làm việc với chị Phạm Thị Thanh Trà, lúc ấy là Bí thư Tỉnh đoàn Yên Bái (nay là Bộ trưởng Bộ Nội vụ), chị Trà thông báo vắn tắt những thiệt hại vô cùng nặng nề do trận lũ lịch sử tại địa phương, nhân dân các vùng bị tàn phá đang vô cùng khó khăn nên rất cần sự giúp đỡ, chia sẻ của đồng bào cả nước…

Với nét mặt đượm buồn, chị Trà cho biết trong số những người thiệt mạng, hoàn cảnh gia đình nào cũng thương tâm và khó khăn. Trong đó có một trường hợp vô cùng đau thương khi một bé người Mông chưa tròn 6 tuổi là cháu Thào A Khay mất cả ông bà, cha mẹ ở bản Háng Tầu, xã Túc Đán, H.Trạm Tấu. Đường vào nơi ấy vô cùng khó khăn. Tôi báo cáo với Bí thư Tỉnh đoàn Yên Bái Phạm Thị Thanh Trà rằng Báo Thanh Niên được bạn đọc, những nhà hảo tâm gửi gắm tiền, hàng cứu trợ để mang đến cho bà con nên dù khó khăn gian khổ đến mấy, chúng tôi cũng đến tận nơi, trao tận tay. Chị Trà nói: "Tốt quá, tôi không đi cùng các anh được vì phải đi cứu trợ đồng bào ở hướng khác theo sự phân công của tỉnh. Tôi sẽ cử cán bộ Tỉnh đoàn đi cùng. Phải dùng xe U-oát của cơ quan mới "lội" vào được".

Trao đổi với chúng tôi xong, chị Trà gọi điện trao đổi với bà Hoàng Thị Vĩnh, Phó chủ tịch UBND H.Trạm Tấu khi ấy (nay là Trưởng ban Dân vận Tỉnh ủy Yên Bái) hẹn địa điểm đón chúng tôi để vào nơi Thào A Khay sinh sống.

Đoàn cứu trợ của Báo Thanh Niên liên tục trong nhiều ngày trực tiếp đến thăm hỏi, trao quà cho từng gia đình có người mất trong trận lũ quét ở H.Văn Chấn, TX.Nghĩa Lộ, H.Trạm Tấu và dành thời gian vào cứu trợ các gia đình tại xã Túc Đán.

Sau đó, 2 ô tô U-oát chở chúng tôi và Phó chủ tịch UBND H.Trạm Tấu Hoàng Thị Vĩnh "bò" đến UBND xã Túc Đán. Từ UBND xã leo ngược con dốc Lụ gần như thẳng đứng mất gần 3 tiếng đồng hồ mới vào được bản Háng Tầu, nơi có 7 người thiệt mạng trong lũ quét. Riêng Thào A Khay mất cả ông bà, cha mẹ, phải tá túc tại nhà cậu của cháu là Lý A Tu. Chúng tôi không cầm được nước mắt khi chứng kiến gia cảnh Thào A Khay và gia đình Lý A Tu. Căn nhà, nói đúng hơn là túp lều, chơ vơ trên đỉnh núi trống hoác. Còn Thào A Khay, một sinh linh bé bỏng còn sót lại sau cơn lũ, đang ngơ ngác giữa rừng sâu núi đỏ. Lý A Tu kể: "Thằng Khay nó cứ ngơ ngác hỏi ông bà, cha mẹ đi đâu? Tôi cứ phải nói dối nó rằng ông bà, cha mẹ mày đi làm nương chưa về…".

CTV

Sau khi Báo Thanh Niên đăng bài Yên Bái trong nỗi đau lũ quét và bài Hãy cứu một sinh linh bé nhỏ, rất nhiều bạn đọc, doanh nghiệp, cơ quan đơn vị, các nhà hảo tâm và một số trường học liên hệ với báo ngỏ lời nhận nuôi dạy Thào A Khay ăn học. Cuối cùng, được sự quan tâm của các ngành chức năng ở tỉnh Yên Bái mà trực tiếp là Bí thư Tỉnh đoàn Phạm Thị Thanh Trà; Phó chủ tịch UBND H.Trạm Tấu Hoàng Thị Vĩnh; Bí thư Huyện đoàn Trạm Tấu Quyền Đình Hiếu; nhà báo Lê Đình Phiên (Báo Yên Bái) giúp hỗ trợ giải quyết tất cả các thủ tục, động viên họ hàng người thân và chuyển hộ khẩu để cùng với Báo Thanh Niên đưa Khay vào TP.HCM.

Sau khi cân nhắc, tính toán hết mọi việc, Ban Biên tập Báo Thanh Niên quyết định đưa cậu bé về Trường THPT dân lập Thanh Bình (TP.HCM) và lãnh đạo trường cam kết nhận nuôi dạy Thào A Khay ăn học không phải 12 năm mà là 13 năm để Khay học hết lớp 12 (khi mới vào trường, các thầy, cô giáo mất 1 năm dạy cậu bé nói tiếng Kinh).

Đến nay, sau gần 18 năm trong vòng tay yêu thương của bạn đọc Báo Thanh Niên, đặc biệt là của các thầy cô Trường THPT dân lập Thanh Bình, Thào A Khay trở thành cậu sinh viên năm thứ 4 Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM, được nhà trường miễn học phí, được Ban Biên tập Báo Thanh Niên trao học bổng Nguyễn Thái Bình từ nguồn hỗ trợ của Trường ĐH Nguyễn Tất Thành. Xuân này, Thào A Khay bay từ TP.HCM ra Hà Nội rồi đến thăm gia đình chúng tôi trước khi về quê.

CTV

Tối 13.1.2023, ngay sau khi Thào A Khay chia tay gia đình tôi và về đến TP.Yên Bái, bà Hoàng Thị Vĩnh, Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng ban Dân vận Tỉnh ủy Yên Bái, đã đón Khay về nhà. Còn Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đang công tác tại Yên Bái, thông qua bà Vĩnh gửi lời thăm hỏi, động viên, chia sẻ, chúc mừng cả tinh thần và vật chất với Thào A Khay. Biết được câu chuyện của Thào A Khay, ông Giàng A Tông, Thường vụ Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ VN tỉnh Yên Bái đã đến nhà bà Vĩnh "bắt" Thào A Khay về nhà mình ngủ lại để sang hôm sau đích thân ông đưa cậu về quê vui tết, đón xuân nơi chôn nhau cắt rốn của mình.