Sáng 27.12, tại Hội nghị hưởng ứng Tháng hành động quốc gia về dân số và kỷ niệm 64 năm Ngày Dân số Việt Nam do Sở Y tế TP.HCM tổ chức tại Bệnh viện Hùng Vương (TP.HCM), buổi nói chuyện chuyên đề "Cùng xây mái ấm" thu hút đông đảo bạn trẻ. Một vấn đề được bàn luận sôi nổi là nếu gia đình thiếu không gian an toàn, thì khoảng trống giao tiếp dễ bị lấp đầy bởi mạng xã hội, game online và cả AI.
Tiến sĩ tâm lý Tô Nhi A, giảng viên Trường ĐH Luật TP.HCM, nhận định AI đang len lỏi tự nhiên vào đời sống như: Hỗ trợ nhắc lịch, gợi ý món ăn, soạn tin nhắn, thậm chí đóng vai người lắng nghe khi ta mệt mỏi… Tuy nhiên, chính điều này tạo ra những va chạm mới trong gia đình. Có trường hợp cãi vã vì con cái trò chuyện với AI thay vì nói với cha mẹ hay vợ chồng mỗi người ôm điện thoại hỏi AI cách giải quyết vấn đề thay vì đối thoại trực tiếp. Theo bà Nhi A, gốc rễ vẫn là thiếu lắng nghe và thiếu kết nối cảm xúc.
Tiến sĩ Tô Nhi A nhận định nhiều mâu thuẫn trong gia đình xuất phát từ việc các thành viên chưa thật sự biết lắng nghe nhau
ẢNH: AN VY
Bà Nhi A chỉ ra nghịch lý rằng gia đình là nơi nhiều người dễ "mạnh miệng" nhất. Họ sẵn sàng đối xử tệ với người thân vì tin đó là nơi an toàn, hay nghĩ rằng vợ con, cha mẹ sẽ không bỏ rơi mình. Còn ra xã hội, ai cũng giữ hình ảnh để tránh bị đánh giá.
"Ấy vậy, khi về đến nhà, những người này lại trút hết bực dọc lên gia đình. Từ hiểu lầm về sự an toàn ấy, khoảng cách dần được hình thành. Bữa cơm dù có đủ mặt thành viên nhưng thiếu đối thoại, mà chỉ toàn những lời nhắc nhở, phàn nàn… khiến ai cũng phát chán", bà Nhi A nói.
Bà Nhi A cho rằng khi không được lắng nghe, con cái dễ tìm đến nơi dễ thở hơn. Đó là bạn bè trên mạng, game online hoặc AI vì đây là những nơi luôn phản hồi nhanh, không ngắt lời, không phán xét.
"Ngày xưa, chúng ta vô cùng sợ ba mẹ im lặng, bạn bè tẩy chay… nhưng hiện tại trẻ con đã khác. Vì thế, mới có trường hợp, các bạn trẻ bị bắt cóc online vì trót tin tưởng người lạ trên mạng. Hiện tại, trẻ em có xu hướng giao tiếp qua nền tảng số và trò chuyện với AI nhiều hơn. Nếu cha mẹ không hiểu thế giới của con, thì khoảng cách sẽ ngày càng lớn", bà Nhi A nói tiếp.
Và cũng theo bà, AI chỉ là công cụ, nhưng trong gia đình thiếu kết nối, nó trở thành "lối thoát" để tránh đối thoại thật, khiến mọi người càng khó nói chuyện trực tiếp, dễ hiểu lầm và mâu thuẫn lẫn nhau.
Buổi nói chuyện thu hút đông đảo gia đình tham gia
ẢNH: AN VY
Tiến sĩ Nhi A nhấn mạnh nhiều cặp đôi trẻ bước vào hôn nhân với điều kiện lý tưởng. Họ có tất cả từ thật sự yêu nhau, gia đình ủng hộ, sui gia êm đềm, nhưng vẫn gặp khủng hoảng vì thiếu kết nối sâu. Khi không có sự kết nối thì bắt đầu có mâu thuẫn và dần dần dễ sinh ra hệ lụy. Chẳng hạn như phụ nữ trầm cảm sau sinh vì cô đơn, đàn ông rơi vào "nam tính độc hại" vì cảm thấy không ai hiểu mình, con cái bắt đầu xa lánh cha mẹ vì không thấy được tôn trọng…
"Một trong những "điểm nghẽn" là khoảng cách thế hệ khi không ai hiểu ai. Ví dụ, con đang "combat" (chiến đấu) trong một trận game thì mẹ bất ngờ gọi phơi đồ khiến con dễ phản ứng gay gắt. Thay vì cấm đoán, chửi mắng, ba mẹ có thể tinh tế hơn bằng cách chờ con 10-15 phút cho con kết thúc ván chơi, rồi đá nhỏ: "Lần sau phụ mẹ xong rồi chơi nhé". Chỉ một cử chỉ nhỏ đã giúp con cảm thấy "ồ, ba mẹ cũng tâm lý ghê", đồng thời học cách tôn trọng gia đình", bà Nhi A mách nước.
Ở chiều ngược lại, bà Nhi A nhắc rằng hôn nhân đôi khi được "cứu" bằng những quan tâm rất nhỏ. Chồng thử hỏi vợ hôm nay đang bị deadline dí đến đâu, dạo này có trend làm móng nào đang hot, còn vợ thử dò xem chồng đang lo chuyện gì mà cứ im im. Con cái cũng nên hiểu tâm lý cha mẹ để mỗi câu nói không biến thành một màn đấu khẩu không hồi kết. "Chúng ta cần cùng nhau đối diện và xử lý vấn đề. Thay vì mở AI lên hỏi: "Làm sao để vợ hết giận?", hãy thử tắt màn hình lại, hít thở một chút rồi ngồi xuống nói chuyện với cô ấy", bà Nhi A gợi ý.
Những câu chuyện xoay quanh AI khiến không ít bạn trẻ phải ngẫm nghĩ
ẢNH: AN VY
Theo bà Nhi A, vấn đề không phải có bữa cơm hay không, mà là cách tổ chức bữa cơm thế nào. Nếu bữa cơm chỉ để nhắc lỗi, so sánh, đay nghiến, các thành viên sẽ không muốn về nhà. Còn ngược lại, khi có không khí chào đón, lời khen đúng lúc, mọi người dành cho nhau sự tôn trọng thì nó sẽ tạo động lực kết nối, mọi người sẽ trông chờ giờ cơm để trò chuyên cùng nhau. Khi gia đình luôn minh bạch, sẵn sàng đối thoại và tôn trọng quyền được nói lên ý kiến của từng thành viên, AI sẽ không còn "đất diễn" trong giao tiếp.
Sau buổi chia sẻ, anh Lý Gia Thành (34 tuổi), ngụ P.Tân Phú (TP.HCM) nhận ra cần chia sẻ nhiều hơn với người thân thay vì im lặng hoặc phản ứng gay gắt khi mệt mỏi. Còn bé Trần Hữu Tường Lâm (13 tuổi), ngụ P.Trung Mỹ Tây (TP.HCM) cho biết em sẽ học cách nhìn cả hai mặt vấn đề để hiểu phản ứng của mọi người, đồng thời sẽ bỏ điện thoại sang bên để yêu thương ba mẹ nhiều hơn…
Bé Tường Lâm (thứ 3 từ trái sang) chụp ảnh cùng gia đình. Gia đình của bé đoạt giải Nhất hạng mục khán giả bình chọn online trong hội thi ảnh "Gia đình hai con - vẹn tròn hạnh phúc"
ẢNH: AN VY
Bình luận (0)