Thế hệ đạo diễn mới xuất thân diễn viên của kịch Bắc

Đạo diễn trẻ, NSƯT Kiều Minh Hiếu, Phó giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam, đã xúc động đến mất ngủ trong những ngày dàn dựng vở diễn đầu tay Điều còn lại. Vở diễn kể về nỗi đau hậu chiến, khi ngay cả người tốt cũng gây đau đớn cho nhau. Ông Hiếu nhớ lại, một trong những việc khó ông phải xử lý cho nhân vật nhờ kinh nghiệm diễn xuất là vai cậu bé trong vở.

“Cậu bé Được trong vở mới chỉ 13, 14 tuổi trong khi diễn viên của chúng tôi đã gấp đôi tuổi đó. Vậy thì phải làm sao để mô tả được tâm lý nhân vật, chứ không thể có được ngoại hình của tuổi 13. Tôi đã đưa vào việc mọi người cứ muốn xem cậu bé lớn thế nào, và cách cậu bé mong mỏi được quan tâm như các bạn cùng lứa”, ông Hiếu nhớ lại. Nhân vật cậu bé sau đó quả nhiên gây xúc động. Điều còn lại cũng nhận giải A cho vở diễn năm 2019 do Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam trao. Tác phẩm này cũng đang đắt khách khi được diễn thường xuyên.

Ở Nhà hát Kịch Việt Nam, không chỉ ông Hiếu đi tiếp con đường sân khấu bằng cách từ diễn viên chuyển sang đạo diễn. NSƯT Tạ Tuấn Minh cũng đã có vở diễn đầu tay ngay khi làm bài tốt nghiệp lớp đạo diễn, Trường đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội. Ông Minh dựng vở Người tốt nhà số 5, kịch bản Lưu Quang Vũ. Tác phẩm cũng nhận giải vàng cho vở diễn tại Liên hoan Sân khấu thủ đô 2020. Một vở diễn “cháy vé” liên tục của nhà hát này - Bệnh sĩ - cũng do diễn viên xưa nay làm đạo diễn - NSND Tuấn Hải dàn dựng. Vở Như thế là tội ác cũng do một đạo diễn xuất thân diễn viên là ông Mai Nguyên dàn dựng. Mới nhất, tháng 10 này, nhà hát “khởi công” vở Đêm trắng. Đạo diễn không phải ai xa lạ, chính là Phó giám đốc phụ trách Nhà hát Kịch Việt Nam - diễn viên NSƯT Xuân Bắc.

Ở Nhà hát Tuổi trẻ, NSƯT Sĩ Tiến hiện cũng dựng nhiều vở. Trong đó, Hoa cúc xanh trên đầm lầy do ông dựng được đánh giá là có nhiều yếu tố hiện đại, phù hợp với đời sống hiện nay. Một cựu diễn viên của Nhà hát Tuổi trẻ, NSƯT Bùi Như Lai cũng đã làm đạo diễn từ lâu. Ông Lai hiện công tác tại Trường đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội, cũng vừa được giải vàng vở diễn trong Liên hoan Sân khấu về hình tượng người chiến sĩ công an với tác phẩm Tái sinh. Nhà hát Kịch Việt Nam cũng có đạo diễn trẻ Tiến Minh chuyển từ diễn viên sang.

Ông Xuân Bắc rất tự tin về các đạo diễn trẻ của Nhà hát Kịch Việt Nam. “Nếu không tin tưởng các đạo diễn trẻ thì chắc chắn Nhà hát Kịch Việt Nam sẽ không thể gặt hái được những thành tích gần đây. Dù là vở đầu tay nhưng vở của NSƯT Kiều Minh Hiếu được trao giải A của Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam năm 2019; NSƯT Tạ Tuấn Minh cũng có huy chương vàng cho cả vở diễn và đạo diễn. Các nghệ sĩ của những vở này cũng có huy chương vàng, huy chương bạc cho nghệ sĩ biểu diễn tại Liên hoan Sân khấu thủ đô 2020”, ông Bắc chia sẻ và cho biết nếu không tạo điều kiện cho đạo diễn trẻ dụng võ thì nhà hát sẽ đánh mất cơ hội cho chính mình. “Chủ trương của ban giám đốc là cơ hội chia đều cho tất cả. Ai tự tin làm tốt ở lĩnh vực nào, chúng tôi sẽ cho họ cơ hội để tỏa sáng ở lĩnh vực đó”, ông Bắc nói.

Một nghệ sĩ giấu tên cho biết hiện tại các đạo diễn trẻ có nhiều cơ hội hơn. Trong khi đó, trước đây, các liên hoan sân khấu thường chỉ là sân của một số ít đạo diễn kỳ cựu. Các đoàn muốn an toàn, muốn có giải nên sẽ có người dựng rất nhiều vở, có người không có cơ hội nào.

NSƯT Bùi Như Lai cho biết khi mới chuyển sang làm đạo diễn, ông vẫn đi song song cả việc diễn lẫn đạo diễn. Nhiều đạo diễn cũng vẫn theo cách làm này. Ông Hiếu, ông Bắc dù làm đạo diễn vẫn tiếp tục diễn xuất trong các vở của nhà hát.

NSND Hoàng Dũng, nguyên Giám đốc Nhà hát Kịch Hà Nội, cho rằng các đạo diễn trẻ này cũng không hẳn chỉ chuyển từ công việc diễn xuất sang, mà họ cũng đều đã đi học đạo diễn. “Kinh nghiệm biểu diễn cũng là một kinh nghiệm quý. Trong công tác đạo diễn, bên cạnh xây dựng mảng miếng còn có một việc nữa cũng quan trọng là hướng dẫn diễn xuất. Những người có kinh nghiệm diễn xuất thì chắc chắn sẽ hướng dẫn cho diễn viên tốt hơn”, ông nói.