Nguy cơ xung đột lợi ích quảng cáo giữa CLB và cầu thủ ?

Mới đây, Công ty cổ phần thể thao Hà Nội T&T (đơn vị sở hữu đội bóng) đã ban hành Quy định quản lý sử dụng hình ảnh của cầu thủ, HLV CLB Hà Nội. Quy định nhấn mạnh: “Công ty cổ phần thể thao Hà Nội T&T (viết tắt là công ty) có quyền quản lý, chia sẻ thù lao hoặc bất kỳ khoản thu nhập nào mà cầu thủ, HLV nhận được khi tham gia các hoạt động quảng cáo thương mại, quảng bá sản phẩm, dịch vụ hoặc các hoạt động thương mại trên báo chí. Công ty có quyền quản lý, chia sẻ thù lao hoặc bất kỳ khoản thu nhập nào mà cầu thủ, HLV nhận được khi sử dụng tài khoản cá nhân trên các mạng xã hội (MXH) như: Facebook, Zalo, Instagram, Twitter... để quảng bá sản phẩm, dịch vụ và các hoạt động thương mại, khi tham dự các dự kiện thương mại theo quy định của công ty”.

Văn bản do Tổng giám đốc công ty Võ Lê Trung ký ban hành ngày 14.4.2020 đã nêu rõ, một trong những mục đích của quy định là: “Chuẩn hóa các quy định về sở hữu thương hiệu, quyền và nghĩa vụ khi sử dụng hình ảnh và các dấu hiệu liên quan của cầu thủ, HLV; góp phần xây dựng tính chuyên nghiệp trong hoạt động của công ty, theo mô hình quản lý của Liên đoàn Bóng đá thế giới (FIFA), Liên đoàn Bóng đá châu Á (AFC), Liên đoàn Bóng đá Đông Nam Á (AFF). Cầu thủ, HLV vi phạm quy định sẽ phải chịu các biện pháp kỷ luật theo quy định của công ty, chịu trách nhiệm hoàn trả toàn bộ hoặc/và bồi thường thiệt hại (nếu có). Công ty chịu trách nhiệm xử lý hoặc hỗ trợ xử lý các sai phạm của các cá nhân, tổ chức liên quan đến việc sử dụng thương hiệu, hình ảnh, các dấu hiệu liên quan khác của cầu thủ, HLV trái phép”.

Nguồn thu to lớn Công Phượng đã và đang là ngôi sao quảng cáo số 1 VN. Sau Công Phượng thì Quang Hải cũng đang từng bước chiếm lĩnh thị phần này khi xuất hiện khắp mọi nơi, từ báo điện tử đến truyền hình, với danh mục sản phẩm trải dài từ thực phẩm, hàng tiêu dùng, điện gia dụng, thậm chí cả bia. Chỉ riêng Quang Hải, nhiều chuyên gia ước tính CLB Hà Nội sẽ thu được cả chục tỉ đồng mỗi năm. Ngoài hai cầu thủ trên, Duy Mạnh, Đình Trọng, Đức Huy (Hà Nội), trung vệ Tiến Dũng, Ngọc Hải, Trọng Hoàng (Viettel), Đức Chinh (Đà Nẵng), Văn Lâm (Muangthong United), Tiến Linh (Bình Dương), Việt Hưng, Minh Vương (HAGL)... cũng được mời quảng cáo. Đó chính là lý do vì sao gần đây các CLB bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến nguồn thu nhập to lớn này.     Q.V

Trong tất cả nội dung thuộc quy định nói trên của công ty, điều khoản cầu thủ, HLV phải xin phép công ty khi tham gia quảng cáo ở tài khoản cá nhân trên các MXH đang gây thắc mắc lớn và tạo ra luồng ý kiến trái chiều, thậm chí ngay cả với người trong cuộc. Tại cuộc họp gần đây với lãnh đạo công ty và lãnh đạo CLB Hà Nội, khi được hỏi ý kiến, một số cầu thủ đã bày tỏ thắc mắc là tài khoản cá nhân thuộc về cuộc sống riêng tư của cầu thủ và các sản phẩm được cầu thủ, HLV quảng bá trên tài khoản cá nhân không vi phạm thuần phong mỹ tục, không làm phương hại đến uy tín công ty và CLB cũng như đến bóng đá VN thì có nhất thiết phải xin phép CLB hay không. Vì trên thế giới, có nhiều ngôi sao nổi tiếng cũng tham gia quảng bá trên trang cá nhân, thậm chí còn giới thiệu những nhãn hàng là “đối thủ” với nhãn hàng mà CLB của những ngôi sao này đang nhận tài trợ, nhưng CLB của họ không ngăn cấm.

Tuy nhiên, theo hợp đồng lao động được ký giữa công ty và các cầu thủ, HLV của CLB Hà Nội, có điều khoản quy định rõ về tài trợ quảng cáo. Theo đó, công ty có quyền quản lý và phân phối hình ảnh cầu thủ, HLV và cầu thủ, HLV có nghĩa vụ thực hiện các hợp đồng tài trợ quảng cáo theo yêu cầu của công ty. Cầu thủ, HLV có thể tham gia quảng cáo các nhãn hàng nhưng phải được sự đồng ý bằng văn bản của công ty. Nếu chiểu theo hợp đồng lao động này thì rất khó xảy ra xung đột về lợi ích giữa công ty và cầu thủ.

Chia sẻ với Thanh Niên, một chuyên gia về bản quyền cho biết: “Việc khai thác thương mại trên giá trị từ hình ảnh của cầu thủ ở các CLB trên thế giới là không giống nhau. Ví dụ Cristiano Ronaldo được CLB cho phép quảng cáo nhãn hàng là “đối thủ” của chính Juventus đang quảng cáo (Ronaldo không phải chia doanh thu cho CLB). Nhưng CLB Arsenal lại nghiêm cấm cầu thủ không được là đại diện hình ảnh cho bất kỳ hãng hàng không nào khác và không được phép đưa lên trang cá nhân dưới bất kỳ hình thức nào, bởi nhà tài trợ cho đội bóng nổi tiếng nước Anh này là Hãng hàng không Emirates. Tuy nhiên, cầu thủ của Arsenal vẫn được quyền quảng bá các sản phẩm khác (không chung mặt hàng với đội chủ quản là được) dưới tư cách cá nhân và cũng không phải ăn chia với CLB”.

Còn tại VN cũng không có mẫu số chung giữa các CLB trong việc khai thác thương mại từ cầu thủ. Là CLB tiên phong đầu tư xây dựng, khai thác hình ảnh cầu thủ, HAGL sớm quy định rõ ràng trong hợp đồng đã ký với các cầu thủ với mức chia 50 - 50 giữa 2 bên, ngoại trừ nghĩa vụ quảng cáo cho những sản phẩm của Tập đoàn HAGL hay đối tác, nhà tài trợ của CLB như NutiFood, VPMilk... Thực tế, điều khoản này áp dụng cho những hợp đồng lớn, sử dụng hình ảnh 1 năm trở lên. Còn các hợp đồng quảng cáo ngắn hạn hay nhỏ là các bài đăng lẻ tẻ trên các nền tảng MXH như Facebook, Instagram, Tik Tok... HAGL cho cầu thủ hưởng trọn vì đây là quyền riêng tư của họ. CLB xem như một cách động viên cầu thủ nỗ lực hơn trong việc giữ gìn, xây dựng hình ảnh cho mình gắn liền chuyên môn. Đó cũng là phương thức kích thích các cầu thủ trẻ phấn đấu hơn nữa.

Nguyên tắc 50 - 50 cũng được nhiều CLB áp dụng cho những cầu thủ mình đào tạo ra. CLB Viettel, một cái nôi đào tạo cầu thủ chất lượng, luôn gắn liền hình ảnh trẻ trung, lành mạnh cống hiến nhiều cho các đội tuyển quốc gia, cũng quy định rõ điều này. Trọng tâm của Viettel là cầu thủ phải báo cáo danh mục sản phẩm, tránh xung đột quyền lợi với những sản phẩm nhằm giữ hình ảnh tập đoàn và các đối tác chiến lược.