Công trình Nhà máy thủy điện Ankroet được khởi công xây dựng từ năm 1942 và đến năm 1945 thì hoàn thành đi vào hoạt động. Nhà máy phát điện đưa về Đà Lạt hòa điện với Nhà máy điện diesel Đà Lạt, chủ yếu cấp điện cho TP.Đà Lạt, nơi được ví là Paris thứ hai của người Pháp ở VN lúc bấy giờ.
Anh Đinh Viết Hòa (49 tuổi), quản đốc phân xưởng Nhà máy thủy điện Ankroet, nói rằng hầu hết những tư liệu về nhà máy thủy điện này đã bị thất lạc, chỉ còn 2 bản vẽ thiết kế đập bằng tay do người Pháp vẽ từ bên nước họ rồi gửi bưu điện sang nhà máy là đang còn được lưu giữ.
Công xây nên muôn thuở không quên
Nhìn từ xa, Nhà máy thủy điện Ankroet trông như một ngôi biệt thự hiền hòa ẩn mình dưới tán thông xanh ngắt với phong cách giống như nhiều biệt thự Pháp khác ở xứ sương mù. Điều khác biệt là xung quanh “ngôi biệt thự” này có những nấm mộ vô danh nằm rải rác, khiến cho khung cảnh nên thơ nơi đây đượm vẻ tịch liêu.
“Hầu hết các hạng mục công trình được xây dựng bằng đá chẻ và liên kết bằng mạch vữa. Lúc bấy giờ, việc thi công công trình này hầu như dùng sức người là chủ yếu. Hàng ngàn lao động là những dân phu từ miền Bắc, miền Trung nước ta được người Pháp tuyển mộ đưa vào xây dựng công trình. Công phu nhất là công trình đường hầm xuyên núi được đào thủ công với muôn ngàn hiểm nguy rình rập. Những vật tư, thiết bị nào có thể tháo rời được đều được tháo rời, rồi “tận dụng” sức dân phu luồn rừng, lội suối kéo, cõng vào. Công việc nặng nhọc, ăn uống kham khổ, dịch bệnh, giá rét… đã làm không ít dân phu bỏ mạng trên công trường này, xác họ được vùi dưới lòng đất quanh nhà máy”, anh Hòa cho biết.
Vào năm 2005, một đài tưởng niệm đã được dựng lên để ghi nhớ công ơn của những người đã xây dựng, vận hành nhà máy. Vào những dịp lễ, tết, ngày kỷ niệm ngành, anh em nhà máy đều dọn cỏ, thắp nhang cho các nấm mộ để tưởng nhớ tiền nhân. Tấm bia đá dựng trong đài tưởng niệm ghi rõ 2 câu đối: “Ơn góp sức ngàn năm vẫn nhớ/Công xây nên muôn thuở không quên”.
Nhà máy thủy điện như ngôi biệt thự
|
Điểm tham quan thú vị
|
Sau ngày thống nhất đất nước, Nhà máy thủy điện Ankroet được tiếp quản, Sở Quản lý phân phối điện Lâm Đồng (nay là Điện lực Lâm Đồng) quản lý. Qua thời gian, những máy móc cũ, đập tự tràn, đường hầm bị hư hỏng nên dần dần được thay thế, nâng cấp. Cùng với đó, công nghệ cũ từ vận hành bằng tay và bán tự động theo nguyên lý cơ - điện - từ được thay đổi sang công nghệ kỹ thuật số, tự động hóa, điều khiển bằng công nghệ tiên tiến.
Cho đến nay, thủy điện Ankroet là thủy điện duy nhất trong nước có đập tràn xây bằng đá chẻ. Ngoài ra, điều thú vị là nhà máy, hiện tại vẫn rất kiên cố, có kiến trúc rất hài hòa với thiên nhiên, tựa như một biệt thự nghỉ dưỡng chứ không hề mang dáng dấp một công xưởng. Anh Đinh Viết Hòa cho hay: “Dù hiện tại nhà máy đã được áp dụng công nghệ hiện đại, cán bộ, nhân viên quản lý, vận hành cũng được trẻ hóa nhưng những gì thuộc “dấu xưa”, chúng tôi vẫn lưu giữ. Ngoài một số thiết bị và một trong hai tổ máy đầu tiên đã được vận chuyển ra Hà Nội trưng bày trong nhà truyền thống của Tập đoàn điện lực VN, thì tổ máy còn lại và một số thiết bị, vật liệu nhỏ khác, chúng tôi đang lưu giữ, trưng bày trong khuôn viên nhà máy”.
Ngày nay, mỗi năm Nhà máy Ankroet đón cả ngàn lượt du khách đến tham quan. Do đặc thù, nhà máy sẽ không tiến hành nâng công suất nữa. “Chúng tôi dự kiến sẽ xây dựng nơi đây thành điểm đến du lịch, phục vụ du khách tham quan, tìm hiểu về nhà máy thủy điện xưa nhất VN có tuổi đời hơn 70 năm vẫn đang còn hoạt động”, anh Hòa nói.
Bình luận (0)