Thuốc lá điện tử độc hại bán như 'rau'

Đáng lo ngại, thời gian gần đây, thuốc lá điện tử (TLĐT) đang được nhiều người sử dụng, nhất là giới trẻ.

Trong vai người hút thuốc lá lâu năm, PV Thanh Niên đã có nhiều ngày tiếp cận một cửa hàng bán TLĐT trên đường Cống Quỳnh (P.Phạm Ngũ Lão, Q.1, TP.HCM). Theo quan sát của PV, để tránh bị cơ quan chức năng phát hiện, cửa hàng này “ẩn mình” dưới vỏ bọc là tiệm hớt tóc.

PV ngỏ ý muốn mua TLĐT hút để cai thuốc lá truyền thống thì nam thanh niên (khoảng 35 tuổi) nhiệt tình lấy ra nhiều dòng máy với đa dạng kích cỡ, màu sắc chào bán. Giá thành được giới thiệu từ vài trăm đến vài triệu đồng; cùng với đó là hàng chục loại tinh dầu cũng được bày bán công khai.

Trong lúc chúng tôi lật tìm mẫu, người này lấy trong túi quần ra một máy TLĐT có màu xanh nước biển, rít một hơi dài rồi nhả ra luồng khói trắng cho khách xem. Khói chưa tan hết, người này tiếp tục quảng cáo: “Tinh dầu đồng giá 320.000 đồng/chai, khách sử dụng liên tục được trong khoảng 15 ngày. TLĐT là phương tiện giúp người hút thuốc lá đỡ thèm nicotine, cả nam nữ đều dùng được. Về lâu dài, khói TLĐT ít độc hại, lại vừa thơm vừa sạch miệng nên dễ bỏ thuốc lá truyền thống (?!)”.

Để thuyết phục khách, nam thanh niên cho biết mình cũng nghiện thuốc lá lâu năm, nhưng từ khi chuyển qua dùng TLĐT thì sáng ngủ dậy cổ họng không ứ đờm. “Anh không cần lo chất lượng! Tất cả dòng máy bên em đều nhập khẩu 100% từ Trung Quốc”, người này khẳng định.

Tại một cửa hàng bán TLĐT trên đường Nguyễn Cư Trinh (P.Nguyễn Cư Trinh, Q.1), theo quan sát của PV, cửa hàng này có quy mô khá lớn, TLĐT với hàng chục loại được trưng bày bắt mắt. Có khoảng 5 nam, nữ nhân viên mặc đồng phục sẵn sàng tư vấn, hỗ trợ khách. Nhiều loại TLĐT và tinh dầu được giới thiệu phục vụ… cho mọi lứa tuổi. Điều đáng nói, cả nam, nữ nhân viên trong cửa hàng… đều cầm khư khư TLĐT trên tay; đồng thời thay phiên nhau rít, phì phèo nhả khói rồi cười nói đắc chí.

Cửa hàng kinh doanh TLĐT “ẩn mình” là tiệm làm tóc trên đường Cống Quỳnh, Q.1 (TP.HCM) ẢNH: BÍCH NGÂN

“Đối với loại TLĐT có sẵn tinh dầu thì chỉ có một mùi hương, hết phải mua máy mới; còn máy TLĐT châm tinh dầu thì hút được nhiều loại hương như cam, xoài, bạc hà”, nam nhân viên (khoảng 25 tuổi) giới thiệu với chúng tôi.

Nhân viên này thuyết phục: “Máy bên em có giá từ vài trăm đến vài triệu đồng. Hàng chủ yếu nhập từ Trung Quốc và do Mỹ kiểm định. Dòng TLĐT có thể sử dụng để cai nghiện thuốc lá bởi có mùi thơm, ít độc hại”.

PV Thanh Niên tiếp tục “săn” TLĐT tại một địa chỉ trên đường 39 (P.Bình Thuận, Q.7). Đặc biệt, địa điểm này không treo bảng hiệu, thoạt nhìn bên ngoài sẽ không biết bên trong có bán TLĐT. Xe ôm công nghệ ra vào liên tục để lấy hàng giao cho khách. Phía trong, 2 nữ nhân viên túc trực để kiểm tra, phản hồi và trao đổi với khách mua qua mạng xã hội.

Thấy người lạ, nam nhân viên (khoảng 25 tuổi) tiếp chúng tôi với thái độ khá dè dặt. Khi biết chúng tôi tìm đến thông qua quảng cáo trên Facebook, người này lập tức đổi thái độ, cam kết: “Đa số ai hút TLĐT một thời gian đều… bỏ được thuốc lá. Vì thuốc lá có vị đắng, mùi hôi lại khó chịu”.

Theo tìm hiểu của PV Thanh Niên, ngoài việc công khai bán TLĐT ở các cửa hàng, tại khu vực phố Tây Bùi Viện (P.Phạm Ngũ Lão, Q.1), TLĐT còn được bày bán trên cả đường phố. Địa chỉ bán TLĐT chính là các “cửa hàng thuốc lá di động”. Một phụ nữ (khoảng 45 tuổi) bán thuốc lá trên đường Bùi Viện từng đưa cho chúng tôi 5, 6 loại TLĐT để lựa chọn. Những máy TLĐT này có thiết kế nhỏ gọn, bắt mắt. “Giờ tụi trẻ nó hút TLĐT nhiều lắm; giá từ 130.000 - 150.000 đồng/máy”, người bán chào mời.

Người phụ nữ (khoảng 45 tuổi) đang quảng cáo TLĐT cho khách trên đường Bùi Viện (P.Phạm Ngũ Lão, Q.1, TP.HCM) ẢNH: TRÁC RIN

Nhằm thuyết phục người mua, người phụ nữ này liến thoắng: “Đây là máy đã có sẵn tinh dầu, em chỉ cần khui ra là sử dụng ngay. Em hút TLĐT có thể điều chỉnh liều lượng nicotine, ít khói hơn thuốc lá nên không lo hại sức khỏe”.

Tại hội thảo chuyên sâu về TLĐT, thuốc lá hun nóng được tổ chức tại TP.HCM mới đây, ông Nguyễn Tuấn Lâm, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại VN, cho biết trong TLĐT, ngoài nicotine, còn có các chất gây ung thư (folmaldehyde, hydroxycarbonyls...), gây bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, các kim loại nặng gây tổn thương hệ tim mạch, ung thư. Hàm lượng chất độc trong TLĐT thay đổi theo cách sử dụng. Trong điều kiện bình thường, chất độc có trong khói thuốc; với TLĐT nếu hít quá mạnh, dòng điện cung cấp tăng lên thì hàm lượng chất độc tăng lên. Khi hút dung dịch cạn thì sẽ cháy, tạo ra chất gây ung thư như thuốc lá truyền thống. Những thông tin quảng cáo TLĐT an toàn là do nhóm người bán, phân phối TLĐT tự đưa ra, không có bằng chứng đáng tin cậy nào...

Ngoài tác hại mạn tính thì thuốc lá “thế hệ mới”, TLĐT còn gây nguy hại cấp tính, tổn thương phổi cấp và có khả năng gây tử vong. Cập nhật mới nhất trên thế giới có hơn 2.800 người nhập viện do tổn thương phổi cấp và 68 người tử vong, trong đó có nhiều trẻ 18 tuổi. “Nếu đơn vị nào cho phép sử dụng TLĐT thì đơn vị đó chịu trách nhiệm được không nếu gây tử vong cấp tính? Ngoài ra, TLĐT còn gây cháy nổ do pin, do bị lỗi… gây vỡ xương hàm”, ông Lâm từng đặt vấn đề tại hội thảo chuyên sâu về TLĐT, thuốc lá hun nóng.

Theo ông Lâm, trong thuốc lá “thế hệ mới”, nhà cung cấp nói có nicotine thấp, nhưng chưa kể đến việc người sử dụng cho thêm nicotine hàm lượng cao vào và sẽ không quản lý được. Nicotine càng cao thì gây nghiện càng nhanh, càng nặng và tạo ra một thế hệ mới nghiện nicotine. Với trẻ vị thành niên, nicotine gây hại trong việc kiểm soát, giảm chú ý, học tập kém, tâm trạng thất thường, ảnh hưởng đến việc hình thành trí nhớ. Khi trẻ vị thành niên nghiện nicotine thì nguy cơ nghiện các chất khác như ma túy sẽ tăng cao hơn. Mặt khác, khi trẻ đã hút TLĐT thì khả năng sẽ hút thêm thuốc lá truyền thống để có sự “so sánh”, dẫn đến nguy cơ dùng cả 2 loại thuốc lá. (còn tiếp)

Quảng cáo tràn lan trên mạng xã hội Theo thạc sĩ Lê Thị Thu, Quản lý chương trình phòng, chống tác hại thuốc lá và bệnh không lây thuộc Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam, qua thống kê cho thấy trong năm 2019, có 135.625 nội dung đăng có nội dung liên quan đến TLĐT. Trong đó, 99.180 bài quảng cáo, “review” (đánh giá, nhận xét sau khi sử dụng sản phẩm - PV), hướng dẫn sử dụng, buôn bán và 99% số này quảng cáo trên Facebook.

“Chiêu thức” của các công ty sản xuất thuốc lá điện tử “Hiện nay, các công ty TLĐT nhắm đến giới trẻ bằng việc cung cấp học bổng, kêu gọi viết bài nói TLĐT không có hại; tài trợ các sự kiện âm nhạc, lễ hội; sử dụng nhiều hương vị để giới trẻ trải nghiệm; quảng cáo…”, ông Nguyễn Tuấn Lâm lưu ý các chiêu thức chiêu dụ giới trẻ sử dụng TLĐT của nhà cung cấp. D.Tính